پرسش:آیا دیدار ابوسعید ابوالخیر با ابن سینا واقعیت دارد؟
ماجرای دیدار ابوسعید ابوالخیر (۴۴۰-۳۵۷ق) از عارفان مشهور مسلمان با ابوعلی سینا(۴۲۸-۳۷۰ق)فیلسوف مشهور در کتاب حالات و سخنان ابوسعید ابوالخیر نوشته سال ۵۴۱ ق آمده است.[۱] شفیعی کدکنی از پژوهشگران معاصر معتقد است که این کتاب قدیمی‌ترین سند این دیدار است.[۲] در این کتاب آمده است؛ بعد از مکاتباتی میان این دو (ابوسعید و ابن‌سینا)، ابوعلی سینا آرزو داشت با ابوسعید، ملاقات کند. وقتی به شهر ابوسعید رسید، او در مجلسی سخنرانی می‌کرد. ابن سینا وارد مجلس شد و در گوشه‌ای نشست. بعد از تمام شدن مجلس نزد ابوسعید رفت و باهم وارد صومعه شدند و تا هفت روز در آنجا ماندند. بعد از اینکه بیرون آمدند شاگردان ابوسعید از ابوعلی سینا در مورد استادشان پرسیدند. ابوعلی سینا جواب داد که اگر بعد از حضرت محمد(ص) شخصی قرار بود به درجه نبوت برسد، هیچ کس غیر از ابوسعید سزاوار این مقام نبود.[۳]
این ماجرا با کمی اختلاف در کتاب اسرار التوحید آمده است. نگارش این کتاب را در سال ۵۷۰ (حدود ۱۳۰ سال پس از مرگ ابوسعید) توسط یکی از نوادگان او به‌نام محمد بن منور در خراسان دانسته‌اند.[۴] براساس این کتاب، ابوعلی سینا به خانه ابوسعید در نیشابور رفت و سه شبانه روز با یکدیگر صحبت کردند و به جز نماز جماعت، بیرون نیامدند. بعد از سه شبانه روز ابوعلی سینا بیرون آمد. شاگردان از او پرسیدند که ابوسعید را چگونه دیدی؟ او گفت: هر چه من می‌دانم او می‌بیند. مریدان شیخ ابوسعید از او پرسیدند که تو ابوعلی را چگونه دیدی؟ او گفت: هر چه ما می‌بینیم، او می‌داند.[۵]
در کتاب «تمهيدات» اثر عين القضاه همدانی از عارفان بزرگ ایرانی نیز آمده است كه ابوسعيد در طريق سلوک عرفانی از ابوعلی راهنمایی خواست.[۶]
محققان معاصر درباره اين ملاقات، اظهار ترديد كرده اند.[۷]
فتح الله مجتبایی از پژوهشگران معاصر، در تحقیق خود آورده است؛ از شواهد و قرائن موجود به دست می‌آید که ارتباط این دو باهم بسیار مشکل و حتی غیر ممکن است. زیرا:
- شخصیت، رفتار و اندیشه‌های آن دو با هم تفاوت زیادی دارد.
- در زمان و مکان این دیدار تردید وجود دارد. زیرا ابن سینا از زمانی که در حدود ۴۰۲ به جرجان (گرگان) و از آنجا به ری و همدان و اصفهان رفت و تا پایان عمر هرگز به خراسان باز نگشت. همچنین در مکان ملاقات بوعلی و ابوسعید، میان دو گزارشی که از آن در دست است، اختلاف وجود دارد. در کتاب حالات و سخنان مکان ملاقات را میهنه (شهری در ترکمنستان کنونی) ذکر می‌کند در حالیکه مکان ملاقات در کتاب اسرار التوحید، نیشابور دانسته شده است.[۸]
پانویس
- ↑ شفیعی کدکنی، مقدمه کتاب حالات و سخنان ابوسعید ابوالخیر،۱۳۶۶ش، ص۱۹.
- ↑ شفیعی کدکنی، مقدمه کتاب حالات و سخنان ابوسعید ابوالخیر، ۱۳۶۶ش، ص۱۹.
- ↑ ابو روح لطف الله، حالات و سخنان ابو سعیدابوالخیر،۱۳۶۶، ص ۱۴۴.
- ↑ صفا، تاریخ ادبیات در ایران، ۱۳۴۲ش، ۴۴۸.
- ↑ محمد بن منور، اسرار التوحید، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۱۹۴.
- ↑ عين القضاة همدانی، تمهيدات، ۱۳۴۱ش، ص۳۴۹ـ۳۵۰.
- ↑ بارتولد، تركستان نامه، ج۱، ص۶۵۲؛ برتلس، رباعيات ابن سينا، ص۱۲ـ۱۳.
- ↑ مجتبایی، داستان ملاقات و مکاتبات بوعلی و بوسعید، نامه فرهنگستان، تابستان ۱۳۷۵، شماره۶.
منابع
- بارتولد، ترکستان نامه، ترجمه کریم کشاورز، تهران، ۱۳۵۲ش.
- برتلس، یوگنی ادواردویچ، رباعیان ابن سینا، جشن‌نامه ابن سینا، تهران، ۱۳۳۴ش، شماره ۲.
- صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات در ایران، تهران، ابن سینا، ۱۳۴۲ش.
- عین القضاة همدانی، عبدالله بن محمد، تمهیدات، به کوشش عفیف عسیران، تهران، انتشارات اساطیر، ۱۳۴۱ش.
- لطف الله بن ابی سعید ابوروح، حالات و سخنان ابوسعید، به کوشش محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، چاپخانه چاوشگران نقش، ۱۳۶۶ش.
- مجتبایی، فتح الله، داستان ملاقات و مکاتبات بوعلی و بوسعید، نامه فرهنگستان - تابستان ۱۳۷۵ - شماره۶.
- محمد بن منور، اسرار التوحید، به کوشش محمد رضا شفیعی کدکنی، تهران، آگاه، ۱۳۸۶ش.
| آیا می‌دانستید که... | جدیدترین پرسش‌ها |
| درگاه:پرسش/آیا می‌دانستید |