۱۷٬۵۰۶
ویرایش
بیت الاحزان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (ویکی سازی) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:Al-Baqi'.jpg|بندانگشتی|300px|تصویری قدیمی از [[بقیع]]، شماره ۱، بیت الاحزان را نشان می‌دهد.]] | [[پرونده:Al-Baqi'.jpg|بندانگشتی|300px|تصویری قدیمی از [[بقیع]]، شماره ۱، بیت الاحزان را نشان می‌دهد.]] | ||
'''بَیت‌ُ الاَحزان''' (به معنای خانه حزن و اندوه) محل [[عبادت]] و گریه [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] در فراق [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] که توسط [[امام علی(ع)]] در قبرستان [[بقیع]] ساخته شده | '''بَیت‌ُ الاَحزان''' (به معنای خانه حزن و اندوه) محل [[عبادت]] و گریه [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] در فراق [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] که توسط [[امام علی(ع)]] در قبرستان [[بقیع]] ساخته شده بود. | ||
در | بیت‌الاحزان در مجاورت قبر [[عباس بن عبدالمطلب]] و بقعه [[ائمه بقیع]] قرار داشت. این مکان دارای گنبد بود و شیعیان آن را [[زیارت]] می‌کردند. همچنین در منابع تاریخی و سفرنامه‌ها از آن یاد شده است. این مکان در سال [[سال ۱۳۴۴ هجری قمری|۱۳۴۴ق]] به دست [[وهابیت|وهابیان]] ویران شد. | ||
بیت الاحزان در ادبیات فارسی فراوان به کار رفته و | بیت الاحزان در ادبیات فارسی فراوان به کار رفته و کتاب‌هایی با این نام در شرح احوالات حضرت فاطمه(س) نگاشته شده است. | ||
==محل عبادت و گریه فاطمه(س)== | ==محل عبادت و گریه فاطمه(س)== | ||
بیت الاحزان، مکانی در [[بقیع|قبرستان بقیع]] است که [[حضرت فاطمه(س)]] مدتی در آنجا [[عبادت]] و در فراق [[پیامبر اکرم(ص)]]، [[سوگواری]] می‌کرد.<ref>ملازاده، «بیت‌الاحزان»، ص۷۸.</ref> از این مکان به مسجد فاطمه<ref>سمهودی، وفاء الوفا، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۰۱؛ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۹ش، ص۴۰۳.</ref> و قُبّة الحزن<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۹ش، ص۴۰۳.</ref> نیز یاد شده | بیت الاحزان، مکانی در [[بقیع|قبرستان بقیع]] است که [[حضرت فاطمه(س)]] مدتی در آنجا [[عبادت]] و در فراق [[پیامبر اکرم(ص)]]، [[سوگواری]] می‌کرد.<ref>ملازاده، «بیت‌الاحزان»، ص۷۸.</ref> از این مکان به مسجد فاطمه<ref>سمهودی، وفاء الوفا، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۰۱؛ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۹ش، ص۴۰۳.</ref> و قُبّة الحزن<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۹ش، ص۴۰۳.</ref> نیز یاد شده است.<ref>نجمی، «بیت الاحزان یک حقیقت فراموش نشدنی»، ص۱۲۷.</ref> «بیت» به معنای خانه<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۱۵۱.</ref> و «احزان» جمع حزن به معنای غم و اندوه<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۲۳۱.</ref> است. | ||
معروف‌ترین مصداق بیت الاحزان در منابع اسلامی، محل عبادت و گریه فاطمه(س) است؛<ref>ملازاده، «بیت‌الاحزان»، ص۷۸.</ref> اما به خانه‌ای که [[یعقوب (پیامبر)|یعقوب پیامبر]] در هنگام دوری از فرزندش [[یوسف (پیامبر)|یوسف]] در آن به سر می‌برد نیز بیت‌الاحزان می‌گفته‌اند.<ref>ملازاده، «بیت‌الاحزان»، ص۷۸.</ref> | |||
گفته شده بیت الاحزان، مکانی مشخص | گفته شده بیت الاحزان، مکانی مشخص بوده و تا سال ۱۳۴۴ق (قبل از تخریب توسط وهابیت)، [[شیعه|شیعیان]] آنجا را [[زیارت]] می‌کردند و به [[نماز]] و عبادت می‌پرداختند.<ref>نجمی، «بیت الاحزان یک حقیقت فراموش نشدنی»، ص۱۲۰ و ۱۲۷.</ref> | ||
بیت‌الاحزان را از | بیت‌الاحزان را از مکان‌هایی دانسته‌اند که احتمال دارد قبر حضرت فاطمه(س) در آنجا باشد.<ref> خلیلی، موسوعة العتبات المقدسه، قسم المدینة المنورة، ص۲۸۵-۲۸۴؛ سخاوی، التحفة اللطیفة، ج۱، ص۴۱.</ref> سمهودی این قول را بعید شمرده است.<ref>سمهودی، وفاء الوفا، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۹۴.</ref> | ||
==مشخصات جغرافیایی و ظاهری بنا== | ==مشخصات جغرافیایی و ظاهری بنا== | ||
بنابر گزارش‌های منابع تاریخی و سفرنامه‌نویسان، بیت‌الاحزان در قبرستان [[بقیع | بنابر گزارش‌های منابع تاریخی و سفرنامه‌نویسان، بیت‌الاحزان در قبرستان [[بقیع]]، در قسمت جنوبی قبر [[عباس بن عبدالمطلب]] و مجاورت بقعه ائمه بقیع قرار داشت.<ref> نگاه کنید به: حسام السلطنه، سفرنامه مکه، ۱۳۷۴ش، ص۱۵۲؛ نجمی، «بیت الاحزان یک حقیقت فراموش نشدنی»، ص۱۲۱- ۱۲۵ و ۱۲۷.</ref> از گزارش‌ها برمی‌آید که بیت‌الاحزان، اتاقی با گنبدی بر فراز آن بوده<ref>رفعت پاشا، مرآة الحرمین، ۱۳۷۷ش، ص۴۷۸.</ref> و [[ضریح|ضریحی]] چوبی به رنگ سبز نیز داشته است.<ref> حسام السلطنه، سفرنامه مکه، ۱۳۷۴ش، ص۱۵۲.</ref> بسیاری از سفرنامه‌نویسان [[ایران|ایرانی]] دوره [[قاجار]]، این مکان را زیارت کرده و نشانی محل و برخی مشخصات آن را آورده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به حسام السلطنه، سفرنامه مکه، ۱۳۷۴ش، ص۱۵۲.</ref> محمدحسین حسینی فراهانی نیز در سفر [[حج]] سال ۱۳۰۲ق/ ۱۲۶۴ش بیت الاحزان را دیده و گفته این بنا گنبد و ضریحی کوچک دارد.<ref>فراهانی، سفرنامه مکه، ص۲۴۰. همچنین نگاه کنید به: محمد ولی میرزای قاجار، سفرنامه مکه، گزارش سفر حج سال ۱۲۶۰ق/ ۱۲۲۳ش.</ref> | ||
گفته شده اولین خانه‌ای که در بقیع برای فاطمه(س) ساخته شد، به صورت چادر و خیمه بود<ref>نجمی، «بیت الاحزان یک حقیقت فراموش نشدنی»، ص۱۲۱.</ref> و بعدها به ساختمان دارای گنبد تبدیل شد.<ref>نجمی، «بیت الاحزان یک حقیقت فراموش نشدنی»، ص۱۲۷.</ref> | گفته شده اولین خانه‌ای که در بقیع برای فاطمه(س) ساخته شد، به صورت چادر و خیمه بود<ref>نجمی، «بیت الاحزان یک حقیقت فراموش نشدنی»، ص۱۲۱.</ref> و بعدها به ساختمان دارای گنبد تبدیل شد.<ref>نجمی، «بیت الاحزان یک حقیقت فراموش نشدنی»، ص۱۲۷.</ref> | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۳: | ||
[[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] علت ساختن بیت الاحزان را چنین آورده است: پس از رحلت [[پیامبر(ص)]]، بزرگان [[مدینه]] به حضور [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] آمدند و گفتند: ای ابوالحسن! فاطمه شب و روز گریه می‌کند و ما شب‌ها خواب خوشی نداریم، روزها نیز در طلب معیشتیم و آرامش نداریم. ما از تو می‌خواهیم که به فاطمه بگویی شب گریه کند یا روز. آن‌حضرت فرمود: مانعی ندارد و سپس این موضوع را با فاطمه(س) در میان نهاد، ولی دریافت که آن‌حضرت از گریه آرام نمی‌گیرد. علی(ع) بعد از آن، اتاقی در بقیع که خارج از شهر مدینه بود، برای حضرت فاطمه ساخت که آن‌را «بیت الاحزان» می‌گفتند. فاطمه(س)، صبح‌ها به همراه [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن(ع)]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حسین(ع)]] به بقیع می‌رفت و تا شبانگاه مشغول گریه بود، چون شب فرا می‌رسید امام علی(ع) فاطمه را به منزل باز می‌گردانید. فاطمه(س)، پس از رحلت پدرش، ۲۷ روز به بیت الاحزان می‌رفت و گریه می‌کرد تا آنکه بر اثر بیماری، دیگر نتوانست به آن جا برود.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۱۷۷.</ref> | [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] علت ساختن بیت الاحزان را چنین آورده است: پس از رحلت [[پیامبر(ص)]]، بزرگان [[مدینه]] به حضور [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] آمدند و گفتند: ای ابوالحسن! فاطمه شب و روز گریه می‌کند و ما شب‌ها خواب خوشی نداریم، روزها نیز در طلب معیشتیم و آرامش نداریم. ما از تو می‌خواهیم که به فاطمه بگویی شب گریه کند یا روز. آن‌حضرت فرمود: مانعی ندارد و سپس این موضوع را با فاطمه(س) در میان نهاد، ولی دریافت که آن‌حضرت از گریه آرام نمی‌گیرد. علی(ع) بعد از آن، اتاقی در بقیع که خارج از شهر مدینه بود، برای حضرت فاطمه ساخت که آن‌را «بیت الاحزان» می‌گفتند. فاطمه(س)، صبح‌ها به همراه [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن(ع)]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حسین(ع)]] به بقیع می‌رفت و تا شبانگاه مشغول گریه بود، چون شب فرا می‌رسید امام علی(ع) فاطمه را به منزل باز می‌گردانید. فاطمه(س)، پس از رحلت پدرش، ۲۷ روز به بیت الاحزان می‌رفت و گریه می‌کرد تا آنکه بر اثر بیماری، دیگر نتوانست به آن جا برود.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۱۷۷.</ref> | ||
منابع [[ | منابع [[اهل‌سنت]] نیز به وجود این مکان در [[بقیع]] اشاره کرده‌اند؛ برای نمونه ابوحامد غزالی، [[متکلم]] و [[فقیه]] ایرانی در قرن پنجم قمری، در بیان آداب زیارت بقیع، [[نماز]] در مسجد فاطمه را [[مستحب]] دانسته است.<ref>غزالی، احیاء علوم الدین، دار الکتب العربی، ج۳، ص۸۴.</ref> علی بن احمد سمهودی، مورخ [[مصر|مصری]] در قرن نهم و دهم قمری، بیت الاحزان را معروف به بیت الحزن دانسته و از آن به‌عنوان محل اقامت حضرت فاطمه(س) در ایام حزن و سوگواری بر پدرش یاد کرده است.<ref> سمهودی، وفاء الوفا، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۹۴ و ۱۰۱.</ref> ابراهیم رفعت پاشا، سفرنامه‌نویس مصری درگذشته ۱۳۵۳ق، نیز به اقامت حضرت فاطمه(س) پس از وفات پدرش در بیت الاحزان تصریح کرده است.<ref>رفعت پاشا، مرآة الحرمین، ۱۳۷۷ش، ص۴۷۸.</ref> | ||
==تخریب== | ==تخریب== | ||
{{اصلی|تخریب بقیع}} | {{اصلی|تخریب بقیع}} | ||
بیت‌الاحزان در حمله [[وهابیت|وهابیان]] به [[حجاز]] و تصرف مدینه، در سال [[سال ۱۳۴۴ هجری قمری|۱۳۴۴ق.]] از میان رفت.<ref>نگاه کنید به: پنجاه سفرنامه، ج۳، ص۱۹۶.</ref> برخی از علما و سفرنامه‌نویسان، پیش از تخریب بیت‌الاحزان را دیده و زیارت کرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: رفعت پاشا، مرآة الحرمین، ۱۳۷۷ش، ص۴۷۸؛ حسام السلطنه، سفرنامه مکه، ۱۳۷۴ش، ص۱۵۲؛ نجمی، «بیت الاحزان یک حقیقت فراموش نشدنی»، ص۱۲۵ و۱۲۶.</ref> در برخی گزارش‌ها آمده است که در سال ۱۲۳۳ق. به دستور | بیت‌الاحزان در حمله [[وهابیت|وهابیان]] به [[حجاز]] و تصرف مدینه، در سال [[سال ۱۳۴۴ هجری قمری|۱۳۴۴ق.]] از میان رفت.<ref>نگاه کنید به: پنجاه سفرنامه، ج۳، ص۱۹۶.</ref> برخی از علما و سفرنامه‌نویسان، پیش از تخریب بیت‌الاحزان را دیده و زیارت کرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: رفعت پاشا، مرآة الحرمین، ۱۳۷۷ش، ص۴۷۸؛ حسام السلطنه، سفرنامه مکه، ۱۳۷۴ش، ص۱۵۲؛ نجمی، «بیت الاحزان یک حقیقت فراموش نشدنی»، ص۱۲۵ و۱۲۶.</ref> در برخی گزارش‌ها آمده است که در سال ۱۲۳۳ق. به دستور سلطان‌محمود عثمانی، گنبد بیت‌الاحزان همراه گنبد زوجات الرسول و نیز گنبد [[عثمان بن عفان]] بازسازی شده است.<ref>رفعت پاشا، مرآة الحرمین، ج۱، ص۴۲۶.</ref>حاج ایازخان قشقایی از واپسین سفرنامه‌نویسان حج است که در ۱۳۴۱ق از بیت‌الاحزان دیدن کرده و گزارشی درباره آن در سفرنامه‌اش آورده است.<ref>قشقایی، سفرنامۀ حاج ایازخان قشقایی به مکه، مدینه و عتبات عالیات در روزگار احمد شاه قاجار، ص۴۵۵.</ref> | ||
== بیت الاحزان در ادبیات == | == بیت الاحزان در ادبیات == | ||
| خط ۴۰: | خط ۳۸: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* حسام السلطنه، سلطان مراد میرزا، سفرنامه مکه، به کوشش رسول جعفریان، تهران، نشر مشعر، ۱۳۷۴ش. | * حسام السلطنه، سلطان مراد میرزا، سفرنامه مکه، به کوشش رسول جعفریان، تهران، نشر مشعر، ۱۳۷۴ش. | ||
* خلیلی، جعفر، موسوعة العتبات المقدسه، قسم المدینة المنورة، بیروت، ۱۹۸۷م. | * خلیلی، جعفر، موسوعة العتبات المقدسه، قسم المدینة المنورة، بیروت، ۱۹۸۷م. | ||
| خط ۵۴: | خط ۴۹: | ||
* غزالی، ابوحامد، احیاء علوم الدین، دار الکتب العربی، بی‌تا. | * غزالی، ابوحامد، احیاء علوم الدین، دار الکتب العربی، بی‌تا. | ||
* قشقایی، ایازخان، سفرنامۀ حاج ایازخان قشقایی به مکه، مدینه و عتبات عالیات در روزگار احمد شاه قاجار، ... | * قشقایی، ایازخان، سفرنامۀ حاج ایازخان قشقایی به مکه، مدینه و عتبات عالیات در روزگار احمد شاه قاجار، ... | ||
* مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء‌التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق. | * مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء‌التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق. | ||
* | * ملازاده، محمدهانی [https://rch.ac.ir/article/Details/12596?%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%B2%D8%A7%D9%86-(%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B2%D9%86-) «بیت‌الاحزان»،] در دانشنامه جهان اسلام، ج۵، تهران، دایرة‌المعارف اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. | ||
* [http://miqat.hajj.ir/article_37203.html | * نجمی، محمدصادق، «[http://miqat.hajj.ir/article_37203.html بیت الاحزان یک حقیقت فراموش نشدنی]»، فصلنامه میقات حج، شماره ۲، زمستان ۱۳۷۱ش. | ||
* جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۹ش. | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{حضرت فاطمه(س)}} | {{حضرت فاطمه(س)}} | ||
{{بقیع}} | {{بقیع}} | ||
{{وهابیت}} | {{وهابیت}} | ||
{{عربستان}} | {{عربستان}} | ||
<onlyinclude>{{درجه‌بندی | <onlyinclude>{{درجه‌بندی | ||
| پیوند = <!--ندارد، ناقص، کامل-->ناقص | | پیوند = <!--ندارد، ناقص، کامل-->ناقص | ||
| خط ۷۶: | خط ۶۹: | ||
| جانبداری = <!--دارد، ندارد-->ندارد | | جانبداری = <!--دارد، ندارد-->ندارد | ||
| شناسه = <!--ناقص، کامل-->ناقص | | شناسه = <!--ناقص، کامل-->ناقص | ||
| رسا بودن = <!--ندارد، دارد--> | | رسا بودن = <!--ندارد، دارد-->ندارد | ||
| جامعیت = <!--ندارد، دارد-->دارد | | جامعیت = <!--ندارد، دارد-->دارد | ||
| زیاده‌نویسی = <!--دارد، ندارد-->ندارد | | زیاده‌نویسی = <!--دارد، ندارد-->ندارد | ||
| خط ۸۳: | خط ۷۶: | ||
| توضیحات = | | توضیحات = | ||
}}</onlyinclude> | }}</onlyinclude> | ||
[[ar:بيت الأحزان]] | [[ar:بيت الأحزان]] | ||
[[en:Bayt al-Ahzan]] | [[en:Bayt al-Ahzan]] | ||
| خط ۹۱: | خط ۸۲: | ||
[[ur:بیت الاحزان]] | [[ur:بیت الاحزان]] | ||
[[id:Baitul Ahzan]] | [[id:Baitul Ahzan]] | ||
[[رده:قبرستان بقیع]] | [[رده:قبرستان بقیع]] | ||
[[رده:حضرت فاطمه]] | [[رده:حضرت فاطمه]] | ||