Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۳٬۹۱۷
ویرایش
قیام توابین: تفاوت میان نسخه‌ها
ویرایش شناسه و تغییر درجه بندی
جز (تمیزکاری) |
(ویرایش شناسه و تغییر درجه بندی) |
||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
| یادداشت = | | یادداشت = | ||
}} | }} | ||
'''قیامِ تَوّابین''' | '''قیامِ تَوّابین''' از نخستین قیام‌های [[شیعیان]] پس از [[واقعه کربلا]] که با هدف انتقام از قاتلان [[امام حسین(ع)]]، جبران کوتاهی در یاری امام حسین(ع) و سپردن حکومت به [[اهل بیت(ع)]]، توسط برخی از سران شیعه و به رهبری [[سلیمان بن صرد خزاعی]] در [[کوفه]] شکل گرفت. | ||
[[توابین]] پس از واقعه عاشورا در [[سال ۶۱ قمری]]، مخفیانه به جمع‌آوری نیرو و اسلحه پرداختند. گفته شده به دلیل عدم همراهی [[مختار ثقفی]]، بسیاری از شیعیان، همراه توابین نشدند. | |||
این قیام در [[سال ۶۵ قمری]] در مقابله با لشکر [[شام]] به فرماندهی [[عبیدالله بن زیاد]] در منطقه [[عین الورده]] رخ داد و پس از جنگی چهار روزه و کشته شدن بسیاری از توابین خاتمه یافت و باقیمانده سپاه به رهبری [[رفاعة بن شداد]] عقب‌نشینی کردند. | |||
ایجاد یک تشکل منسجم از شیعیان بر پایه تفکر شیعی و تحت تأثیر شهادت [[امام حسین(ع)]] از نتایج این قیام برشمرده شده است. | |||
== انگیزه قیام == | == انگیزه قیام == | ||
| خط ۲۶: | خط ۳۲: | ||
== شکل‌گیری قیام == | == شکل‌گیری قیام == | ||
چند ماه پس از [[واقعه کربلا]]، حدود صد تن از شیعیان در خانه یکی | چند ماه پس از [[واقعه کربلا]]، حدود صد تن از شیعیان در خانه یکی از چهره‌های سرشناس [[کوفه]] به نام [[سلیمان بن صرد خزاعی]، جمع شدند. سلیمان در این جلسه با اشاره به آیه ۵۴ [[سوره بقره]] و [[توبه]] قوم [[موسی بن عمران|موسی]] خطاب به حاضران گفت: ما وعده یاری به [[اهل بیت|اهل بیت پیامبر(ص)]] دادیم، اما یاری‌شان نکردیم. در انتظار فرجام کار ماندیم تا آن که فرزند پیامبرمان کشته شد. حال خدا از ما راضی نمی‌شود؛ مگر آن که با قاتلان او بجنگیم. شمشیرها را تیز کنید و اسب و نیرو فراهم سازید تا فراخوانده شوید.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۳۵۵.</ref> | ||
پس از سخنان سلیمان، دیگر بزرگان شیعه و [[یاران امام علی(ع)]] نظیر [[مسیب بن نجبة فزاری]]، [[رفاعة بن شداد بجلی]]، [[عبدالله بن وال تمیمی]] و [[عبدالله بن سعد ازدی]] به سخنرانی پرداختند و سرانجام سلیمان بن صرد خزاعی به رهبری قیام برگزیده شد.<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۶ق، ج۴، ص۱۶۰.</ref> | پس از سخنان سلیمان، دیگر بزرگان شیعه و [[یاران امام علی(ع)]] نظیر [[مسیب بن نجبة فزاری]]، [[رفاعة بن شداد بجلی]]، [[عبدالله بن وال تمیمی]] و [[عبدالله بن سعد ازدی]] به سخنرانی پرداختند و سرانجام سلیمان بن صرد خزاعی به رهبری قیام برگزیده شد.<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۶ق، ج۴، ص۱۶۰.</ref> | ||
بنابر سخنان و جلسات توابین، اهداف آنان در دو جهت بود: | بنابر سخنان و جلسات توابین، اهداف آنان در دو جهت بود: | ||
* خونخواهی از قاتلان امام حسین(ع). | |||
* سپردن حکومت به خاندان [[پیامبر اکرم(ص)]].<ref>[http://iec-md.org/MUHARRAM/qiyam_tavvabin_samaak_amaani.html سماک امانی، «قیام توابین».]</ref> | |||
برخی مورخان، قیام توابین را در ردیف نخستین قیام [[شیعه|شیعیان]] پس از [[واقعه عاشورا]] ذکر کرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: جعفریان، تاریخ سیاسی اسلام، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۵۰۷؛ شهیدی، تاریخ تحلیلی اسلام، ۱۳۹۲ش، ص۱۹۲.</ref> | برخی مورخان، قیام توابین را در ردیف نخستین قیام [[شیعه|شیعیان]] پس از [[واقعه عاشورا]] ذکر کرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: جعفریان، تاریخ سیاسی اسلام، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۵۰۷؛ شهیدی، تاریخ تحلیلی اسلام، ۱۳۹۲ش، ص۱۹۲.</ref> | ||
| خط ۳۹: | خط ۴۵: | ||
تشکیل جلسات هفتگی [[توابین]] در [[سال ۶۱ قمری]] به صورت پنهانی درباره شکل گیری جنبش، از تهیه نیرو گرفته تا موعد قیام در حضور سلیمان بن صرد برگزار می‌شد. آنان مخفیانه درون کوفه و قبایل اطراف به تهیه نیرو و اسلحه پرداخته و مقدمات جنگ را آماده می‌کردند.<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۴۳۰ و ۴۳۱.</ref> | تشکیل جلسات هفتگی [[توابین]] در [[سال ۶۱ قمری]] به صورت پنهانی درباره شکل گیری جنبش، از تهیه نیرو گرفته تا موعد قیام در حضور سلیمان بن صرد برگزار می‌شد. آنان مخفیانه درون کوفه و قبایل اطراف به تهیه نیرو و اسلحه پرداخته و مقدمات جنگ را آماده می‌کردند.<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۴۳۰ و ۴۳۱.</ref> | ||
به دنبال تشکیل سپاه، سلیمان بن صرد خزاعی در [[سال ۶۴ قمری]] نامه‌هایی را به [[سعد بن حذیفه]]، رهبر شیعیان مدائن و [[مثنی بن مخرمه عبدی]] از بزرگان [[شیعه]] [[بصره]] می‌نویسد و آنان را به قیام فرا می‌خواند. شیعیان بصره و [[مدائن]] نیز در پاسخ به نامه سلیمان، آمادگی خویش را اعلام داشته و پذیرفتند که در قیام آنان شرکت کنند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۳۵۵ و ۳۵۶.</ref> <ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۴۲۹.</ref> | به دنبال تشکیل سپاه، سلیمان بن صرد خزاعی در [[سال ۶۴ قمری]] نامه‌هایی را به [[سعد بن حذیفه]]، رهبر شیعیان مدائن و [[مثنی بن مخرمه عبدی]] از بزرگان [[شیعه]] در [[بصره]] می‌نویسد و آنان را به قیام فرا می‌خواند. شیعیان بصره و [[مدائن]] نیز در پاسخ به نامه سلیمان، آمادگی خویش را اعلام داشته و پذیرفتند که در قیام آنان شرکت کنند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۳۵۵ و ۳۵۶.</ref> <ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۴۲۹.</ref> | ||
== آغاز قیام == | == آغاز قیام == | ||
سلیمان بن صرد در [[ربیع الاول]] [[سال ۶۵ قمری]] قیام خود را شروع کرد. هرچند افراد زیادی وعده داده بودند که همراه وی می‌شوند اما سرانجام چهار هزار نفر در [[نخیله]] | سلیمان بن صرد در [[ربیع الاول]] [[سال ۶۵ قمری]] قیام خود را شروع کرد. هرچند افراد زیادی وعده داده بودند که همراه وی می‌شوند اما سرانجام چهار هزار نفر در [[نخیله]]، محل تجمع سپاه توابین، حضور یافتند.<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۸ق، ج۸، ص۲۷۶ و ۲۷۷.</ref> | ||
نقل گردیده که [[مختار ثقفی]]، سلیمان را فاقد دانش سیاسی و نظامی می‌دانست و بخش عظیمی از شیعیان به این دلیل از سپاه سلیمان جدا شدند.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۴ق، ج۶، ص۳۶۷-۳۶۸.</ref> | نقل گردیده که [[مختار ثقفی]]، سلیمان را فاقد دانش سیاسی و نظامی می‌دانست و بخش عظیمی از شیعیان به این دلیل از سپاه سلیمان جدا شدند.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۴ق، ج۶، ص۳۶۷-۳۶۸.</ref> | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۹: | ||
== عاقبت کارزار == | == عاقبت کارزار == | ||
پس از نبرد چهار روزه، بسیاری از توابین کشته شدند و بقیه در محاصره سپاه دشمن قرار گرفتند. فرماندهان توابین یکی پس از دیگری به شهادت رسیدند و اندک باقیمانده آنان به فرماندهی [[رفاعه بن شداد بجلی]] مجبور به عقب‌نشینی شدند. توابین در مسیر بازگشت به شیعیان [[بصره]] و [[مدائن]] برخوردند که به یاری آنان آمده بودند و پس از ابراز اندوه به شهرهای خود بازگشتند. پس از شکست توابین و رسیدن به کوفه، [[مختار ثقفی]] که در زندان به سر می‌برد، به تمجید از سلیمان و شهدای قیام پرداخت و وعده داد که انتقام توابین را گرفته و به خونخواهی امام حسین(ع) قیام کند.<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۸ق، ج۸، ص۲۷۹ و ۲۸۰.</ref> <ref> ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۶ق، ج۴، ص۱۸۴ - ۱۸۶.</ref>{{سخ}} | پس از نبرد چهار روزه، بسیاری از توابین کشته شدند و بقیه در محاصره سپاه دشمن قرار گرفتند. فرماندهان توابین یکی پس از دیگری به شهادت رسیدند و اندک باقیمانده آنان به فرماندهی [[رفاعه بن شداد بجلی]] مجبور به عقب‌نشینی شدند. توابین در مسیر بازگشت به شیعیان [[بصره]] و [[مدائن]] برخوردند که به یاری آنان آمده بودند و پس از ابراز اندوه به شهرهای خود بازگشتند. پس از شکست توابین و رسیدن به کوفه، [[مختار ثقفی]] که در زندان به سر می‌برد، به تمجید از سلیمان و شهدای قیام پرداخت و وعده داد که انتقام توابین را گرفته و به خونخواهی امام حسین(ع) قیام کند.<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۸ق، ج۸، ص۲۷۹ و ۲۸۰.</ref> <ref> ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۶ق، ج۴، ص۱۸۴ - ۱۸۶.</ref>{{سخ}} | ||
==نتایج== | |||
[[سید حسین محمدجعفری]] در کتاب [[تشیع در مسیر تاریخ]] معتقد است اگر چه توّابین به ظاهر در برابر سپاه اموی شکست خوردند، اما توانستند برای نخستین بار، تشکل منسجمی از شیعیان به وجود آورند و چون قیام آنان بر پایه تفکر شیعی و تحت تأثیر شهادت [[امام حسین(ع)]] شکل گرفته بود، موجب پیشرفت تشیع شد.<ref>جعفری، تشیع در مسیر تاریخ، ص۲۳۲ و ۲۳۳.</ref> | [[سید حسین محمدجعفری]] در کتاب [[تشیع در مسیر تاریخ]] معتقد است اگر چه توّابین به ظاهر در برابر سپاه اموی شکست خوردند، اما توانستند برای نخستین بار، تشکل منسجمی از شیعیان به وجود آورند و چون قیام آنان بر پایه تفکر شیعی و تحت تأثیر شهادت [[امام حسین(ع)]] شکل گرفته بود، موجب پیشرفت تشیع شد.<ref>جعفری، تشیع در مسیر تاریخ، ص۲۳۲ و ۲۳۳.</ref> | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۱۱: | ||
| کپی‌کاری = <!--از منبع مردود، از منبع خوب، ندارد-->ندارد | | کپی‌کاری = <!--از منبع مردود، از منبع خوب، ندارد-->ندارد | ||
| استناد به منابع مناسب = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل | | استناد به منابع مناسب = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل | ||
| شناسه = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل | |||
| جانبداری = <!--دارد، ندارد-->ندارد | | جانبداری = <!--دارد، ندارد-->ندارد | ||
| رسا بودن = <!--ندارد، دارد-->دارد | | رسا بودن = <!--ندارد، دارد-->دارد | ||