جعده دختر اشعث: تفاوت میان نسخه‌ها

'''جَعده(یا جُعده)''' دختر [[اشعث بن قیس کندی]] و همسر [[امام حسن مجتبی(ع)]] است که به تحریک [[معاویه]]، امام حسن(ع) را مسموم کرد و به [[شهادت]] رساند. او از امام حسن(ع) صاحب  فرزندی نشد.

جعده از خاندان اشعث و قبیله کِنده بود: پدرش [[اشعث بن قیس کندی]] از چهره‌های مشهور صدر [[اسلام]] و مادرش ام فروه، خواهر [[ابوبکر]] بوده است.<ref> ابن اعثم، کتاب الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۶۸.</ref> از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده که [[اشعث بن قیس]] در قتل [[امیرالمؤمنین(ع)]] شریک است و دخترش جعده، حسن بن علی(ع) را مسموم کرد و [[محمد بن اشعث بن قیس|محمد پسر اشعث]] نیز در شهادت [[حسین بن علی(ع)]] شرکت داشت.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۸، ص۱۶۷.</ref>  

در منابع تاریخی، فرزندی برای جعده از امام حسن ذکر نشده است. [[شیخ مفید]] ۱۵ فرزند برای امام حسن(ع) نام می‌برد که نام مادر هیچ کدام از آن‌ها جعده نیست.<ref> مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۰.</ref>

بنا بر منابع تاریخی، جعده امام حسن(ع) را مسموم کرد و  بر اثر همین  مسمومیت به شهادت رسید.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: ابن عبد البر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۸۹؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۹۲.</ref> به گفته [[شیخ مفید]]، [[معاویه]] پس از آنکه تصمیم گرفت برای ولایتعهدی پسرش [[یزید]] بیعت بگیرد، صد هزار درهم برای جعده فرستاد و به او وعده داد که در قبال مسموم کردن شوهرش، او را به ازدواج یزید درخواهد آورد.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۵.</ref> هرچند از برخی منابع نقل شده که جعده به سبب کینه‌ای که از امام حسن(ع) داشت او را مسموم کرد.<ref> [http://lib.eshia.ir/40193/1/283 سخاوی، التحفه اللطیفه، ج۱، ص۲۸۳].</ref> اما [[مادلونگ]] اسلام‌شناس آلمانی(زاده ۱۳۰۹ش) معتقد است تلاش معاویه برای ولایتعهدی یزید، روایات مسموم شدن امام حسن به تحریک معاویه و به دست جعده را تایید می‌کند.<ref>مادلونگ، جانشینی حضرت محمد، ۱۳۷۷ش، ص۴۵۳. (منبع اصلی: Madelung, The Succession T0 Muhamad, p.331)</ref>  

بنا بر روایتی که قطب راوندی نقل کرده، امام حسن(ع) پس از نوشیدن شربت مسموم، جعده را [[لعن]] و نفرین کرد.<ref> راوندی، الخرائج و الجرائح، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۴۲.</ref> همچنین [[قیس بن عمرو بن مالک]] معروف به نجاشی از شاعران شیعی در نکوهش جعده، قصیده‌ای را سروده است.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۸۴؛ مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۶ق، ج۶، ص۲۵۳.</ref> فرزندانش را «بنی مسمة الازواج؛ فرزندان زنی که شوهرانش را مسموم می‌کند»، می‌خواندند.<ref> مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۶؛ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ق، ج۱۶، ص۴۹.</ref>

به گفته [[ابوالفرج اصفهانی]]، معاویه به وعده خود عمل نکرد و به ازدواج جعده با [[یزید]] رضایت نداد.<ref> ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۴۸.</ref> او می‌گفت:

::می‌ترسم آنچه را در مسموم کردن فرزند رسول خدا(ص) روا داشتی درباره فرزندم انجام دهی.<ref>ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ق، ج۱۶، ص۱۱.</ref>

به گزارش منابع تاریخی، جعده پس از شهادت امام مجتبی(ع) با یعقوب بن طلحه بن عبیدالله ازدواج کرد.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۱۵.</ref> و برای او سه پسر به نام‌های اسماعیل، اسحاق و ابوبکر به دنیا آورد که اسماعیل و اسحاق به هنگام حیات پدر از دنیا رفتند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۱۲۶.</ref> یعقوب بن طلحه در [[واقعه حره]] در سال ۶۳ق کشته شد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۱۲۶.</ref> جعده پس از او با عباس بن عبدالله بن عباس فرزند بزرگ [[ابن عباس]] ازدواج کرد و برای او پسری به نام محمد و دختری به نام قریبه به دنیا آورد که از این دو نسلی باقی نماند.<ref> ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۲۴۱.</ref>

*ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغه،‌ بیروت، دار احیاء الکتب العربیة، ۱۳۷۸ق.

*ابن سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت،‌ دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

*ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، نجف، مکتبة الحیدریة، ۱۳۸۵ق.

*سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، التحفة اللطیفة فی تاریخ المدینة الشریفة، بیروت،‌ دار الکتب العلمیة، بی‌تا.

*قرشى، باقر شريف، موسوعة سيرة أهل البيت (ع)، تحقيق مهدي باقر قرشى، نجف، مكتبة امام حسن(ع)، ۱۴۳۳ق/۲۰۱۲ م.

*کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران،‌ دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش.

*مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، تصحیح مؤسسه آل البیت،‌ قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.