پرش به محتوا

جعده دختر اشعث: تفاوت میان نسخه‌ها

۷۴۶ بایت اضافه‌شده ،  ‏۷ ژوئیهٔ ۲۰۱۹
جز
افزایش منبع
جز (تمیزکاری)
جز (افزایش منبع)
خط ۴۹: خط ۴۹:
در تاریخ، از تولد جعده مطلبی به میان نیامده است. پدرش «[[اشعث بن قیس کندی]]» از چهره‌های مشهور صدر [[اسلام]] و مادرش «ام فروة» خواهر [[ابوبکر]] بوده است.<ref> ابن اعثم، کتاب الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۶۸.</ref>
در تاریخ، از تولد جعده مطلبی به میان نیامده است. پدرش «[[اشعث بن قیس کندی]]» از چهره‌های مشهور صدر [[اسلام]] و مادرش «ام فروة» خواهر [[ابوبکر]] بوده است.<ref> ابن اعثم، کتاب الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۶۸.</ref>


[[ابوالفرج اصفهانی]] نام‎های سکینه، شعثاء و عایشه را برای او نقل کرده و نام صحیحش را جعده دانسته است.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالببین، ۱۳۸۵ق، ص۳۲.</ref>
به گفته [[ابوالفرج اصفهانی]] نام‎های سکینه، شعثاء و عایشه نیز برای او نقل کرده ولی نام صحیحش جعده است.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالببین، ۱۳۸۵ق، ص۳۲.</ref>


== ازدواج با امام حسن(ع) ==
== ازدواج با امام حسن(ع) ==
جعده، همسر حسن بن علی [[امام]] دوم شیعیان بود: به گزارش بلاذری [[امام علی(ع)]]، ام عمران دختر سعید بن قیس را برای امام حسن(ع) خواستگاری کرد، سعید با برادرش اشعث مشورت کرد، اشعث با نیرنگ او را منصرف کرد و دختر خود جعده را برای ازدواج با امام حسن پیشنهاد داد.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۴-۱۵.</ref>
جعده، همسر حسن بن علی [[امام]] دوم شیعیان بود، به گزارش بلاذری او با نیرنگ اشعث به ازدواج امام حسن درآمد: چراکه [[امام علی(ع)]]، از اشعث خواسته بود که دختر سعید بن قیس را برای امام حسن(ع) خواستگاری کند، اما اشعث او را برای پسر خود خواستگاری کرد و دختر خود جعده را برای ازدواج با امام حسن پیشنهاد داد.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۱۴-۱۵.</ref>


بنابر روایات تاریخی، ازدواج [[امام حسن مجتبی|امام حسن]](ع) با جعده در زمان [[حکومت امام علی(ع)]] و بین سال‌های ۳۶ تا ۴۰ق در [[کوفه]] بوده،<ref>قرشی، موسوعة سيرة أهل البيت(ع)، ۱۴۳۳ق، ج۱۱، ص۴۶۲.</ref> چرا که در برخی از نقل‎ها اشعث امام علی(ع) را «امیرالمؤمنین» خطاب کرده<ref>نگاه کنید به: ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۹، ص۱۳۸-۱۳۹.</ref> همچنین اشعث در زمان [[عثمان بن عفان|عثمان]]، حاکم [[آذربایجان (منطقه)|آذربایجان]] بود و پس از [[جنگ جمل]] به کوفه آمد.<ref>قرشی، موسوعة سيرة أهل البيت(ع)، ۱۴۳۳ق، ج۱۱، ص۴۶۲.</ref>
بنابر روایات تاریخی، ازدواج [[امام حسن مجتبی|امام حسن]](ع) با جعده در زمان [[حکومت امام علی(ع)]] و بین سال‌های ۳۶ تا ۴۰ق در [[کوفه]] بوده،<ref>قرشی، موسوعة سيرة أهل البيت(ع)، ۱۴۳۳ق، ج۱۱، ص۴۶۲.</ref> چرا که در برخی از نقل‎ها اشعث امام علی(ع) را «امیرالمؤمنین» خطاب کرده<ref>نگاه کنید به: ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۹، ص۱۳۸-۱۳۹.</ref> همچنین اشعث در زمان [[عثمان بن عفان|عثمان]]، حاکم [[آذربایجان (منطقه)|آذربایجان]] بود و پس از [[جنگ جمل]] به کوفه آمد.<ref>قرشی، موسوعة سيرة أهل البيت(ع)، ۱۴۳۳ق، ج۱۱، ص۴۶۲.</ref>
خط ۵۸: خط ۵۸:


== مسموم کردن امام حسن ==
== مسموم کردن امام حسن ==
بنا بر گزارش‌های [[شیعه]] و [[اهل سنت|سنی]]، جعده امام حسن را مسموم کرد.<ref> سخاوی، التحفه اللطیفه، ج۱، ص۲۸۳.</ref> منابع شیعی گفته‌اند [[معاویه]] با نقشه وعده مالی و ازدواج با فرزند خویش [[یزید]]، او را راغب ساخت تا به امام حسن(ع) زهر دهد.<ref> مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۱۶.</ref> هر چند برخی نوشته‌اند که زهر معاویه زهر را به جعده داد تا امام(ع) را مسموم کند.<ref> طبرسی، الاحتجاج، ۱۳۸۶ق، ج۲، ص۱۳.</ref> همچنین در کتاب [[الکافی (کتاب)|الکافی]] از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده که [[اشعث بن قیس]] در قتل [[امیرالمؤمنین(ع)]] شریک است و دخترش جعده، حسن بن علی(ع) را مسموم کرد و محمد پسر اشعث نیز در شهادت [[حسین بن علی(ع)]] شرکت داشت.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۸، ص۱۶۷.</ref> همچنین فرزندان جعده را «بنی مسمة الازواج؛ فرزندان زنی که شوهرانش را مسموم می‌کند»، می‌خواندند.<ref> مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۱۶؛ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ق، ج۱۶، ص۴۹.</ref>
بنا بر گزارش‌های تاریخی، جعده امام حسن را مسموم کرد و به شهادت رساند.<ref> ابن عبد البر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۸۹؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۹۲.</ref> به گفته شیخ مفید، [[معاویه]] با وعده مال بسیار و ازدواج با [[یزید]]، جعده را به طمع انداخت تا امام حسن را زهر دهد.<ref> مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۱۶.</ref> برخی نوشته‌اند که زهر را معاویه به جعده داده بود.<ref> طبرسی، الاحتجاج، ۱۳۸۶ق، ج۲، ص۱۳.</ref> هرچند که گفته شده، جعده به سبب کینه‌ای که از امام حسن(ع) داشت او را مسموم کرد.<ref> سخاوی، التحفه اللطیفه، ج۱، ص۲۸۳.</ref>  


همچنین در کتاب [[الکافی (کتاب)|الکافی]] از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده که [[اشعث بن قیس]] در قتل [[امیرالمؤمنین(ع)]] شریک است و دخترش جعده، حسن بن علی(ع) را مسموم کرد و محمد پسر اشعث نیز در شهادت [[حسین بن علی(ع)]] شرکت داشت.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۸، ص۱۶۷.</ref> بنا بر روایتی که قطب راوندی نقل کرده، امام حسن(ع) پس از نوشیدن شربت مسموم، جعده را [[لعن]] و نفرین کرد.<ref> راوندی، الخرائج و الجرائح، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۴۲.</ref>


بنا بر روایتی که قطب راوندی نقل کرده، امام حسن(ع) پس از نوشیدن شربت مسموم، جعده را [[لعن]] و نفرین کرد.<ref> راوندی، الخرائج و الجرائح، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۴۲.</ref> همچنین [[قیس بن عمرو بن مالک]] معروف به نجاشی از شاعران شیعی در نکوهش جعده، قصیده‌ای را سروده است.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۸۴؛ مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۶ق، ج۶، ص۲۵۳.</ref>
[[قیس بن عمرو بن مالک]] معروف به نجاشی از شاعران شیعی در نکوهش جعده، قصیده‌ای را سروده است.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۸۴؛ مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۶ق، ج۶، ص۲۵۳.</ref> همچنین فرزندان جعده را «بنی مسمة الازواج؛ فرزندان زنی که شوهرانش را مسموم می‌کند»، می‌خواندند.<ref> مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۱۶؛ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ق، ج۱۶، ص۴۹.</ref>


== ازدواج‌های دیگر ==
== ازدواج‌های دیگر ==
به گفته [[ابوالفرج اصفهانی]]، معاویه به وعده مالی عمل کرد و برای جعده صدهزار درهم فرستاد اما برای ازدواج او با [[یزید]] رضایت نداد.<ref> ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۴۸.</ref> معاویه می‌گفت: می‌ترسم آنچه را در مسموم کردن فرزند [[رسول خدا]](ص) روا داشتی درباره فرزندم انجام دهی.<ref>ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ق، ج۱۶، ص۱۱.</ref>
به گفته [[ابوالفرج اصفهانی]]، معاویه به وعده مالی عمل کرد و برای جعده صدهزار درهم فرستاد اما برای ازدواج او با [[یزید]] رضایت نداد.<ref> ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۴۸.</ref> معاویه می‌گفت: می‌ترسم آنچه را در مسموم کردن فرزند [[رسول خدا]](ص) روا داشتی درباره فرزندم انجام دهی.<ref>ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ق، ج۱۶، ص۱۱.</ref>


به گزارش منابع تاریخی، جعده پس از شهادت امام مجتبی(ع) با یعقوب بن طلحه بن عبیدالله<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۵.</ref> جعده برای او سه پسر به نام‌های اسماعیل، اسحاق و ابوبکر به دنیا آورد که اسماعیل و اسحاق به هنگام حیات پدر از دنیا رفتند.<ref>ابن سعد، طبقات کبری، ج۵، ص۱۶۵.</ref> یعقوب بن طلحه در [[واقعه حره]] در سال ۶۳ق کشته شد<ref> زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۰م، ج۸، ص۱۹۹؛ ابن حبان، الثقات، ۱۳۹۳ق، ج۵، ص۵۵۳.</ref> جعده پس از او با عباس بن عبدالله بن عباس فرزند بزرگ [[ابن عباس]] ازدواج کرد و برای او پسری به نام محمد و دختری به نام قریبه به دنیا آورد که از این دو نسلی باقی نماند.<ref> ابن سعد، طبقات کبری، ج۵، ص۳۱۵.</ref>
به گزارش منابع تاریخی، جعده پس از شهادت امام مجتبی(ع) با یعقوب بن طلحه بن عبیدالله<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۱۵.</ref> جعده برای او سه پسر به نام‌های اسماعیل، اسحاق و ابوبکر به دنیا آورد که اسماعیل و اسحاق به هنگام حیات پدر از دنیا رفتند.<ref>ابن سعد، طبقات کبری، ج۵، ص۱۶۵.</ref> یعقوب بن طلحه در [[واقعه حره]] در سال ۶۳ق کشته شد<ref> زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۰م، ج۸، ص۱۹۹؛ ابن حبان، الثقات، ۱۳۹۳ق، ج۵، ص۵۵۳.</ref> جعده پس از او با عباس بن عبدالله بن عباس فرزند بزرگ [[ابن عباس]] ازدواج کرد و برای او پسری به نام محمد و دختری به نام قریبه به دنیا آورد که از این دو نسلی باقی نماند.<ref> ابن سعد، طبقات کبری، ج۵، ص۳۱۵.</ref>


== جستارهای وابسته==
== جستارهای وابسته==
* [[محمد بن اشعث بن قیس کندی|محمد بن اشعث کندی]]
* [[محمد بن اشعث بن قیس کندی|محمد بن اشعث کندی]]
* [[قیس بن اشعث بن قیس کندی|قیس بن اشعث کندی]]
* [[قیس بن اشعث بن قیس کندی|قیس بن اشعث کندی]]
 
* [[ام فضل همسر امام جواد (ع)]]
== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس2}}
{{پانویس2}}
خط ۷۷: خط ۷۸:
{{منابع}}
{{منابع}}
*ابن ابی الحدید،عبدالحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغه،‌ بیروت، دار احیاء الکتب العربیة، ۱۳۷۸ق.
*ابن ابی الحدید،عبدالحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغه،‌ بیروت، دار احیاء الکتب العربیة، ۱۳۷۸ق.
* ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
*ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
*ابن اعثم، احمد، کتاب الفتوح، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۱۱ق.
*ابن اعثم، احمد، کتاب الفتوح، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۱۱ق.
*ابن حبان، محمد، الثقات، حیدر آباد هند، مجلس دائرة المعارف العثمانیة، ۱۳۹۳ق.
*ابن حبان، محمد، الثقات، حیدر آباد هند، مجلس دائرة المعارف العثمانیة، ۱۳۹۳ق.
خط ۸۲: خط ۸۵:
*ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق.
*ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق.
*ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، نجف، مکتبةُ الحیدریة، ۱۳۸۵ق.
*ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، نجف، مکتبةُ الحیدریة، ۱۳۸۵ق.
* بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بی تا.  
* بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف(ج۳)، تحقیق محمدباقر محمودی، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۳۹۷ق/۱۹۷۷م.  
*راوندی، قطب الدین، الخرائج و الجرائح، قم، مؤسسة الامام المهدی، ۱۴۰۹ق.
*راوندی، قطب الدین، الخرائج و الجرائح، قم، مؤسسة الامام المهدی، ۱۴۰۹ق.
*زرکلی، خیرالدین، الاعلام، بیروت،‌ دار العلم للملایین، ۱۹۸۰م.
*زرکلی، خیرالدین، الاعلام، بیروت،‌ دار العلم للملایین، ۱۹۸۰م.