پرش به محتوا

بیعت رضوان: تفاوت میان نسخه‌ها

۵۷ بایت اضافه‌شده ،  ‏۹ اکتبر ۲۰۱۸
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>S.J.Mosavi
جز (درج لینک زبان‌ها)
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{الگو:کتاب‌شناسی ناقص}}
{{الگو:کتاب‌شناسی ناقص}}
{{اسلام-عمودی}}
{{اسلام-عمودی}}
'''بیعت رضوان''' یا '''بیعت شجره'''، پیمان مجدّد جمعی از [[صحابه]] با [[پیامبر(ص)]] است که در [[سال ششم قمری|سال ششم هجری]] در نزدیکی [[مکه]] و قبل از [[صلح حدیبیه]] انجام گرفت. [[آیه]] ۱۸ [[سوره فتح]] به این واقعه اشاره کرده و نام بیعت رضوان و بیعت شجره نیز از همین آیه گرفته شده است.
'''بیعت رضوان''' یا '''بیعت شجره'''، پیمان دوباره جمعی از [[صحابه]] با [[پیامبر(ص)]] است که در [[سال ششم قمری|سال ششم هجری]] در نزدیکی [[مکه]] و قبل از [[صلح حدیبیه]] انجام گرفت. [[آیه]] ۱۸ [[سوره فتح]] به این واقعه اشاره کرده و نام بیعت رضوان و بیعت شجره نیز از همین آیه گرفته شده است.


[[اهل سنت]] معتقدند رضایت الهی از بیعت‌کنندگان در این آیه رضایتی بی‌قید و شرط و ابدی است و از این رو، برای همۀ صحابه حاضر در آن پیمان حرمتی ویژه قائلند؛ ولی [[شیعیان]] معتقدند رضایت الهی مذکور در آیه ناشی از جانفشانی و بیعت در آن روز است که دوام آن مشروط به استقامت آنها در پیروی از پیامبر(ص) بوده است.
[[اهل سنت]] معتقدند رضایت الهی از بیعت‌کنندگان در این آیه رضایتی بی‌قید و شرط و ابدی است و از این رو، برای همۀ [[صحابه]] حاضر در آن پیمان حرمتی ویژه قائلند؛ ولی [[شیعیان]] معتقدند رضایت الهی مذکور در آیه ناشی از جانفشانی و [[بیعت]] در آن روز است که دوام آن مشروط به استقامت آنها در پیروی از پیامبر(ص) بوده است.


==بیعت رضوان در قرآن==
==بیعت رضوان در قرآن==
خط ۱۰: خط ۱۰:


==ماجرای صلح حدیبیه==
==ماجرای صلح حدیبیه==
در سال ششم پس از هجرت، پیامبر(ص) با گروهی از صحابه، که تنها شمشیری در غلاف به همراه داشتند و شمار آنان را ۱۴۰۰ تا ۱۶۰۰ نفر نوشته‌اند، به قصد زیارت [[خانه خدا]] و ادای مناسک [[عمره]] از [[مدینه]] خارج شدند.<ref>ابن سعد، ج۲، ص۹۵؛ طبری، ج۲، ص۶۲۰ـ۶۲۱؛ ابوالفتوح رازی، ج۱۷، ص۳۳۷.</ref>
در سال ششم پس از هجرت، پیامبر(ص) با گروهی از صحابه، که تنها شمشیری در غلاف به همراه داشتند و شمار آنان را ۱۴۰۰ تا ۱۶۰۰ نفر نوشته‌اند، به قصد زیارت [[خانه خدا]] و ادای مناسک [[عمره]] از [[مدینه]] خارج شدند.<ref>ابن سعد، ج۲، ص۹۵؛ طبری، ج۲، ص۶۲۰ـ۶۲۱؛ ابوالفتوح رازی، ج۱۷، ص۳۳۷.</ref> چون به [[حدیبیه]]، روستایی در فاصله یک منزلی [[مکه]] و نُه منزلی [[مدینه]]<ref>یاقوت حموی، ج۲، ص۲۲۲.</ref> رسیدند، [[شرک|مشرکان]] مکه راه را بر آنان بستند و مانع رفتن‌شان به مکه شدند.


چون به [[حدیبیه]]، روستایی در فاصله یک منزلی [[مکه]] و نُه منزلی [[مدینه]]<ref>یاقوت حموی، ج۲، ص۲۲۲.</ref> رسیدند، مشرکان مکه راه را بر آنان بستند و مانع رفتن‌شان به مکه شدند.
[[رسول خدا]](ص) نخست کسی به نام خَراش را بر شتر خود نشاند و به مکه فرستاد تا به بزرگان شهر بگوید که مسلمانان برای جنگ نیامده‌اند و می‌خواهند خانه خدا را [[زیارت]] کنند و بازگردند، ولی مکیان شتر پیامبر(ص) را کشتند و قصد کشتن خراش را داشتند که بعضی مانع شدند و او بازگشت.
پیامبر(ص) [[عثمان بن عفان]] را نزد آنان فرستاد و چون بازگشت وی طولانی شد، شایع گردید که مردم مکه عثمان را کشته‌اند. پس از شایع شدن قتل عثمان، رسول خدا(ص) یاران خویش را گرد آورد و آنان بر سر جان خود با او بیعت کردند. این [[بیعت]] زیر درختی (درخت سَمُره) بسته شد.


[[رسول خدا]](ص) نخست کسی به نام خَراش را بر شتر خود نشاند و به مکه فرستاد تا به بزرگان شهر بگوید که مسلمانان برای جنگ نیامده‌اند و می‌خواهند خانه خدا را زیارت کنند و بازگردند، ولی مکیان شتر پیامبر(ص) را کشتند و قصد کشتن خراش را داشتند که بعضی مانع شدند و او بازگشت.
بعداً معلوم شد که عثمان کشته نشده است<ref>ابن سعد، ج۲، ص۹۵ـ۹۷؛ ابن هشام، ج۲، ص۷۸۱ـ ۷۸۲؛ طبری، ج۲، ص۶۳۱ـ۶۳۲؛ حسن ابراهیم حسن، ج۱، ص۱۲۷؛ ابوالفتوح رازی، ج۱۷، ص۳۳۶ـ۳۳۷.</ref> و فرستادگان مکه در حدیبیه با رسول خدا(ص) صلح کردند و قرار بر این شد که پیامبر(ص) آن سال بازگردد و سال دیگر برای زیارت به [[مکه]] بیاید.<ref>ابن سعد، ج۲، ص۹۵ـ۹۷؛ ابن هشام، ج۲، ص۷۸۱ـ ۷۸۲؛ طبری، ج۲، ص۶۳۱ـ۶۳۲؛ حسن ابراهیم حسن، ج۱، ص۱۲۷؛ ابوالفتوح رازی، ج۱۷، ص۳۳۶ـ۳۳۷.</ref>
 
پیامبر(ص) [[عثمان بن عفان]] را نزد آنان فرستاد و چون بازگشت وی طولانی شد، شایع گردید که مردم مکه عثمان را کشته‌اند.
 
پس از شایع شدن قتل عثمان، رسول خدا(ص) یاران خویش را گرد آورد و آنان بر سر جان خود با او بیعت کردند. این [[بیعت]] زیر درختی (درخت سَمُره) بسته شد.
 
بعداً معلوم شد که عثمان کشته نشده است<ref>ابن سعد، ج۲، ص۹۵ـ۹۷؛ ابن هشام، ج۲، ص۷۸۱ـ ۷۸۲؛ طبری، ج۲، ص۶۳۱ـ۶۳۲؛ حسن ابراهیم حسن، ج۱، ص۱۲۷؛ ابوالفتوح رازی، ج۱۷، ص۳۳۶ـ۳۳۷.</ref> و فرستادگان مکه در حدیبیه با رسول خدا(ص) صلح کردند و قرار بر این شد که وی آن سال بازگردد و سال دیگر برای زیارت به [[مکه]] بیاید.<ref>ابن سعد، ج۲، ص۹۵ـ۹۷؛ ابن هشام، ج۲، ص۷۸۱ـ ۷۸۲؛ طبری، ج۲، ص۶۳۱ـ۶۳۲؛ حسن ابراهیم حسن، ج۱، ص۱۲۷؛ ابوالفتوح رازی، ج۱۷، ص۳۳۶ـ۳۳۷.</ref>


== انجام بیعت ==
== انجام بیعت ==
خط ۳۰: خط ۲۵:
همراهان پیامبر در برابر اقدام‌های احتمالی [[قریش]] متعهد شدند پیامبر(ص) را تنها نگذاشته، در برابر آنها استقامت کنند.<ref>جامع البیان، مج ۱۳، ج ۲۶، ص۱۱۰.</ref>در این بین برخی مفاد پیمان را استقامت تا پای جان دانسته<ref>. مجمع البیان، ج ۹، ص۱۷۶؛ الدرالمنثور، ج ۷، ص۵۲۲؛ انساب الاشراف، ج ۱، ص۴۴۱.</ref> و برخی دیگر مقاومت را به اندازه توان عهدکنندگان محدود می‌کنند.<ref>. السیرة النبویه، ج ۳، ص۳۱۵؛ جامع البیان، مج ۱۳، ج ۲۶، ص۱۱۲.</ref> احتمالا پیامبر(ص) بر آن بود تا تجربه فرار برخی مهاجران در [[جنگ احد]] تکرار نگردد. از بکیر بن اشجّ نقل است که مردم بر مرگ بیعت کردند؛ اما پیامبر(ص) فرمود: بر آنچه استطاعت دارید (پیمان ببندید).<ref>. جامع البیان، مج ۱۳، ج ۲۶، ص۱۱۲.</ref>
همراهان پیامبر در برابر اقدام‌های احتمالی [[قریش]] متعهد شدند پیامبر(ص) را تنها نگذاشته، در برابر آنها استقامت کنند.<ref>جامع البیان، مج ۱۳، ج ۲۶، ص۱۱۰.</ref>در این بین برخی مفاد پیمان را استقامت تا پای جان دانسته<ref>. مجمع البیان، ج ۹، ص۱۷۶؛ الدرالمنثور، ج ۷، ص۵۲۲؛ انساب الاشراف، ج ۱، ص۴۴۱.</ref> و برخی دیگر مقاومت را به اندازه توان عهدکنندگان محدود می‌کنند.<ref>. السیرة النبویه، ج ۳، ص۳۱۵؛ جامع البیان، مج ۱۳، ج ۲۶، ص۱۱۲.</ref> احتمالا پیامبر(ص) بر آن بود تا تجربه فرار برخی مهاجران در [[جنگ احد]] تکرار نگردد. از بکیر بن اشجّ نقل است که مردم بر مرگ بیعت کردند؛ اما پیامبر(ص) فرمود: بر آنچه استطاعت دارید (پیمان ببندید).<ref>. جامع البیان، مج ۱۳، ج ۲۶، ص۱۱۲.</ref>


تدبیر به هنگام پیامبر در انسجام بخشیدن همراهان برای رویارویی با خطر احتمالی از جانب قریش و نیز شاید جلوگیری از تکرار تجربه تلخ فرار برخی مهاجران در [[جنگ احد]] موفقیت بزرگی به همراه داشت. در پی انتشار خبر [[بیعت]]، مشرکان به هراس افتاده، با بازگشت عثمان و جمعی از مسلمانان<ref>. روح المعانی، مج ۱۴، ج ۲۶، ص۱۶۲.</ref> و ارسال نمایندگان در پی مصالحه برآمدند<ref>. المغازی، ج ۲، ص۶۰۴.</ref> و در نهایت قضیه با [[صلح حدیبیه]] پایان یافت.
تدبیر به هنگام پیامبر در انسجام بخشیدن همراهان برای رویارویی با خطر احتمالی از جانب قریش و نیز شاید جلوگیری از تکرار تجربه تلخ فرار برخی [[مهاجرین]] در [[جنگ احد]] موفقیت بزرگی به همراه داشت. در پی انتشار خبر [[بیعت]]، مشرکان به هراس افتاده، با بازگشت عثمان و جمعی از مسلمانان<ref>. روح المعانی، مج ۱۴، ج ۲۶، ص۱۶۲.</ref> و ارسال نمایندگان در پی مصالحه برآمدند<ref>. المغازی، ج ۲، ص۶۰۴.</ref> و در نهایت قضیه با [[صلح حدیبیه]] پایان یافت.


==دیدگاه‌های مختلف نسبت به بیعت کنندگان==
==دیدگاه‌های مختلف نسبت به بیعت کنندگان==
برخی از [[اهل سنت]] تلاش کرده‌اند با استناد به پاره‌ای اخبار ضعیف رضایت خداوند در این آیه را جاودان و ابدی بدانند؛ به نقلی پیامبر(ص) آنان را برترین ساکنان زمین دانست<ref>. صحیح البخاری، ج ۵، ص۷۵.</ref> و بنا به خبری ضعیف بیعت‌کنندگان این بیعت وارد [[جهنم]] نخواهند شد.<ref>. فتح الباری، ج ۷، ص۵۶۲؛ الدرالمنثور، ج ۷، ص۵۲۳.</ref>
برخی از [[اهل سنت]] تلاش کرده‌اند با استناد به پاره‌ای اخبار ضعیف رضایت خداوند در این آیه را جاودان و ابدی بدانند؛ به نقلی پیامبر(ص) آنان را برترین ساکنان زمین دانست<ref>. صحیح البخاری، ج ۵، ص۷۵.</ref> و بنا به خبری ضعیف بیعت‌کنندگان این بیعت وارد [[جهنم]] نخواهند شد.<ref>. فتح الباری، ج ۷، ص۵۶۲؛ الدرالمنثور، ج ۷، ص۵۲۳.</ref>


شیعه معتقد است با توجه به خود آیه و برخی منابع اهل سنت «رضایت الهی» مذکور در آیه (لقد رضی اللّهُ عن المؤمنینَ) ناشی از جانفشانی و بیعت آن روز است و لذا بلافاصله علت رضایت خداوند از این افراد نیز بیان شده است (اِذْ یبایعونَکَ تَحتَ الشجرة) و دوام آن مشروط به استقامت آنها در پیروی از پیامبر(ص) است، در حالیکه تاریخ درباره برخی از آن بیعت‌کنندگان قضاوت دیگری دارد.
شیعه معتقد است با توجه به خود [[آیه]] و برخی منابع اهل سنت «رضایت الهی» مذکور در آیه (لقد رضی اللّهُ عن المؤمنینَ) ناشی از جانفشانی و بیعت آن روز است و لذا بلافاصله علت رضایت خداوند از این افراد نیز بیان شده است (اِذْ یبایعونَکَ تَحتَ الشجرة) و دوام آن مشروط به استقامت آنها در پیروی از پیامبر(ص) است، در حالیکه تاریخ درباره برخی از آن بیعت‌کنندگان قضاوت دیگری دارد.


[[شیخ طوسی]] می‌نویسد خداوند از آنان که زیر درخت با پیامبر(ص) پیمان بستند و مؤمن بودند، به هنگام بیعت، راضی بود<ref>التبیان، ج ۹، ص۳۲۸.</ref>، ولی آنان که بعدها نقض عهد کردند و به بیراهه رفتند مشمول رضوان الهی نخواهند ماند.<ref>. بحارالانوار، ج ۳۸، ص۲۱۸ ۲۲۰.</ref>
[[شیخ طوسی]] می‌نویسد خداوند از آنان که زیر درخت با پیامبر(ص) پیمان بستند و [[ایمان|مؤمن]] بودند، به هنگام بیعت، راضی بود<ref>التبیان، ج ۹، ص۳۲۸.</ref>، ولی آنان که بعدها نقض عهد کردند و به بیراهه رفتند مشمول رضوان الهی نخواهند ماند.<ref>. بحارالانوار، ج ۳۸، ص۲۱۸ ۲۲۰.</ref>
آیه ۱۰ [[سوره فتح]] بیعت با پیامبر را بیعت با خدا معرفی می‌کند ولی به صراحت از زیان و خسران بیعت‌شکنان با پیامبر خبر داده و اجر عظیم را تنها برای کسانی می‌داند که به بیعت با پیامبر وفادار بمانند:
آیه ۱۰ [[سوره فتح]] بیعت با پیامبر را بیعت با خدا معرفی می‌کند ولی به صراحت از زیان و خسران بیعت‌شکنان با پیامبر خبر داده و اجر عظیم را تنها برای کسانی می‌داند که به بیعت با پیامبر وفادار بمانند:
<blockquote>{{متن قرآن| اِنَّ الَّذینَ یبایعُونَکَ اِنَّما یبایعونَ اللّهَ یدُ اللّهِ فَوقَ اَیدیهِم فَمَن نَکَثَ فَاِنَّما ینکُثُ عَلی نَفسِهِ ومَن اَوفی بِما عهَدَ عَلَیهُ اللّهَ فَسَیؤتیهِ اَجرًا عَظیماً|
<blockquote>{{متن قرآن| اِنَّ الَّذینَ یبایعُونَکَ اِنَّما یبایعونَ اللّهَ یدُ اللّهِ فَوقَ اَیدیهِم فَمَن نَکَثَ فَاِنَّما ینکُثُ عَلی نَفسِهِ ومَن اَوفی بِما عهَدَ عَلَیهُ اللّهَ فَسَیؤتیهِ اَجرًا عَظیماً|
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۲۸۱

ویرایش