پرش به محتوا

آیه عدد: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۷ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۹ مارس ۲۰۲۰
جز
تمیزکاری
جز (تمیزکاری)
جز (تمیزکاری)
خط ۳۵: خط ۳۵:
==شأن نزول==
==شأن نزول==
برای آیه عدد [[شأن نزول|شأن نزول‌های]] مختلفی نقل شده است.<ref>نگاه کنید به: طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۵۵-۱۵۹؛ طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۳، ص۱۰۳و۱۰۴؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۱۰و۱۱.</ref> به گفته [[شیخ طوسی]] مفسران شش سبب نزول برای آیه ذکر کرده‌اند.<ref> طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۳، ص۱۰۲.</ref> برخی از آنها از این قرار است:
برای آیه عدد [[شأن نزول|شأن نزول‌های]] مختلفی نقل شده است.<ref>نگاه کنید به: طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۵۵-۱۵۹؛ طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۳، ص۱۰۳و۱۰۴؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۱۰و۱۱.</ref> به گفته [[شیخ طوسی]] مفسران شش سبب نزول برای آیه ذکر کرده‌اند.<ref> طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۳، ص۱۰۲.</ref> برخی از آنها از این قرار است:
# براساس [[روایت|روایتی]] از [[عایشه]]، این آیه درباره دختر یتیمی نازل شد که سرپرستش به مال و جمال او چشم دوخته بود و تصمیم داشت بدون دادن [[مهریه]] با او [[ازدواج]] کند. ازاین‌رو، [[خداوند]] از ازدواج با دختران [[یتیم]] نهی کرد مگر اینکه با آنها به عدالت رفتار کنند و مهرشان را طبق شأنشان ([[مهر المثل]]) پرداخت کنند و همچنین ازدواج با زنان دیگر را تا چهار زن جایز دانست.<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۵۵؛ طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۳، ص۱۰۳؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۱۰.</ref>
# براساس [[روایت|روایتی]] از [[عایشه]]، این آیه درباره دختر یتیمی نازل شد که سرپرستش به مال و جمال او چشم دوخته بود و تصمیم داشت بدون دادن [[مهریه]] با او [[ازدواج]] کند. ازاین‌رو، [[خداوند]] از ازدواج با دختران [[یتیم]] نهی کرد مگر اینکه با آنها به عدالت رفتار کنند و [[مهریه|مَهرشان]] را طبق شأنشان ([[مهر المثل]]) پرداخت کنند و ازدواج با زنان دیگر را تا چهار زن جایز دانست.<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۵۵؛ طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۳، ص۱۰۳؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۱۰.</ref>
# از [[عبدالله بن عباس]] و [[عکرمه بن عبدالله|عِکْرِمه بن عبدالله]] نقل شده که آیه عدد درباره مردی نازل شد که با زنان متعددی ازدواج کرده بود. هنگامی که اموال او از بین رفت، به مال یتیمی که تحت سرپرستی‌اش بود، چشم دوخت. ازاین‌رو، خداوند مردم را از ازدواج با بیش از چهار زن نهی کرد تا محتاج گرفتن اموال یتیمان نشوند و اگر با گرفتن چهار زن نیز ترس از تجاوز به اموال یتیم را داشتند، باید به یک زن بسنده کنند.<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۵۶؛ طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۳، ص۱۰۳؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۱۰.</ref>
# از [[عبدالله بن عباس]] و [[عکرمه بن عبدالله|عِکْرِمه بن عبدالله]] نقل شده که آیه عدد درباره مردی نازل شد که با زنان متعددی ازدواج کرده بود. هنگامی که اموال او از بین رفت، به مال یتیمی که تحت سرپرستی‌اش بود، چشم دوخت. ازاین‌رو، خداوند مردم را از ازدواج با بیش از چهار زن نهی کرد تا محتاج گرفتن اموال یتیمان نشوند و اگر با گرفتن چهار زن نیز ترس از تجاوز به اموال یتیم را داشتند، باید به یک زن بسنده کنند.<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۵۶؛ طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۳، ص۱۰۳؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۱۰.</ref>


خط ۵۰: خط ۵۰:
گفته شده است که حکمت و مصلحت انحصار تعدد همسران در چهار زن، برای ما روشن نیست.<ref>صدر، ماوراء الفقه،‌ ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۱۷۸.</ref>
گفته شده است که حکمت و مصلحت انحصار تعدد همسران در چهار زن، برای ما روشن نیست.<ref>صدر، ماوراء الفقه،‌ ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۱۷۸.</ref>
===شرط عدالت===
===شرط عدالت===
فقها<ref>نگاه کنید به: صدر، ماوراء الفقه،‌ ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۱۶۲؛ مغنیه، فقه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۱۹۷.</ref> و مفسران<ref>نگاه کنید به: طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۱۶۹؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۲۵۴.</ref> براساس این آیه، [[عدالت]] را در چندهمسری شرط دانسته‌اند. براین اساس اگر کسی نتواند عدالت را رعایت کند، [[چندهمسری]] برای او جایز نیست.<ref>صدر، ماوراء الفقه،‌ ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۱۶۲.</ref>گفته شده واژه قسط در «أَلَّا تُقْسِطُوا» به معنای عدل و انصاف است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۸و۱۱؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۴۸۵.</ref>
فقها<ref>برای نمونه نگاه کنید به: صدر، ماوراء الفقه،‌ ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۱۶۲؛ مغنیه، فقه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۱۹۷.</ref> و مفسران<ref>برای نمونه نگاه کنید به: طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۱۶۹؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۲۵۴.</ref> براساس این آیه، [[عدالت]] را در چندهمسری شرط دانسته‌اند از این‌رو کسی که نمی‌تواند عدالت را رعایت کند، [[چندهمسری]] برایش جایز نیست.<ref>صدر، ماوراء الفقه،‌ ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۱۶۲.</ref>گفته شده واژه قسط در «أَلَّا تُقْسِطُوا» به معنای عدل و انصاف است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۸و۱۱؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۴۸۵.</ref>


مقصود از عدالت در آیه مذکور، عدالت در رفتارهایی مانند حق هم‎خوابگی(نقسیم شب‌ها میان همسران) و [[نفقه]] دانسته‌اند<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۸و۱۱؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۲۵۵؛ مغنیه، فقه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۱۹۷.</ref> نه عدالت در محبت قلبی که خارج از اختیار انسان است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۲۵۵؛ مغنیه، فقه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۱۹۷.</ref> در برخی روایات نیز عدالت در آیه، به عدالت در نفقه تفسیر شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۳۶۲و۳۶۳، قمی، تفسیر القمی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۱۵۵.</ref>
منظور از عدالت در آیه مذکور، عدالت در رفتارهایی مانند [[حق قسم]](نقسیم شب‌ها میان همسران) و [[نفقه]] دانسته‌اند<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۸و۱۱؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۲۵۵؛ مغنیه، فقه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۱۹۷.</ref> نه عدالت در محبت قلبی که خارج از اختیار انسان است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۲۵۵؛ مغنیه، فقه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۱۹۷.</ref> در برخی روایات نیز عدالت در آیه، به عدالت در نفقه تفسیر شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۳۶۲و۳۶۳، قمی، تفسیر القمی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۱۵۵.</ref>


به گفته [[علامه طباطبایی]] جمله «ذلِکَ أَدْنی‏ أَلَّا تَعُولُوا» دلالت دارد که اساس تشریع در [[احکام]] ازدواج، بر عدالت و از بین بردن انحراف و جلوگیری از تجاوز به حقوق دیگران است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۱۶۹.</ref>
به گفته [[علامه طباطبایی]] جمله «ذلِکَ أَدْنی‏ أَلَّا تَعُولُوا» دلالت دارد که اساس تشریع در [[احکام]] ازدواج، بر عدالت و از بین بردن انحراف و جلوگیری از تجاوز به حقوق دیگران است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۱۶۹.</ref>
خط ۵۹: خط ۵۹:
{{همچنین ببینید|یتیم}}
{{همچنین ببینید|یتیم}}
گفته شده در آیه عدد سه [[حکم شرعی|حکم]] مهم درباره مال [[یتیم]] صادر شده است که عبارتند از:
گفته شده در آیه عدد سه [[حکم شرعی|حکم]] مهم درباره مال [[یتیم]] صادر شده است که عبارتند از:
* [[وجوب]] بازگرداندن اموال یتیمان به آنان؛
* واجب بودن بازگرداندن اموال یتیمان به آنان؛
* نهی از تبدّل خبیث به طیّب نسبت به اموال یتیمان مانند خیانت در امانت نسبت به اموال آنها؛  
* نهی از تبدّل خبیث به طیّب نسبت به اموال یتیمان مانند خیانت در امانت نسبت به اموال آنها؛  
* [[حرمت]] مخلوط کردن مال خود با اموال یتیم و تصرف در مجموع آن‌ها.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۸۹ش، ج۱۷، ص۲۱۳و۲۱۴.</ref>
* حرام بودن مخلوط کردن مال خود با اموال یتیم و تصرف در مجموع آن‌ها.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۸۹ش، ج۱۷، ص۲۱۳و۲۱۴.</ref>
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس۲}}
{{پانویس۲}}
خط ۶۸: خط ۶۸:
{{منابع}}
{{منابع}}
{{ستون|۲}}
{{ستون|۲}}
* جوادی آملی، عبدالله، تسنیم: تفسیر قرآن کریم، ج۱۷، تحقیق و تنظیم: حسین اشرفی و عباس رحیمیان، قم، مرکز نشر اسراء، ‌چاپ دوم، ۱۳۸۹ش.
* جوادی آملی، عبدالله، تسنیم: تفسیر قرآن کریم، تحقیق و تنظیم: حسین اشرفی و عباس رحیمیان، قم، مرکز نشر اسراء، ‌چاپ دوم، ۱۳۸۹ش.
* صدر، سیدمحمد، ماوراء الفقه،‌ تحقیق و تصحیح جعفر هادی دجیلی، بیروت،‌ دار الاضواء،‌ چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
* صدر، سید محمد، ماوراء الفقه،‌ تحقیق و تصحیح جعفر هادی دجیلی، بیروت،‌ دارالاضواء،‌ چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
* طباطبایی، سید علی، ریاض المسائل فی بیان أحکام الشرع بالدلائل، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
* طباطبایی، سید علی، ریاض المسائل فی بیان أحکام الشرع بالدلائل، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
* طباطبایی، سیدمحمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسه اعلمی، چاپ دوم، ۱۳۹۰ق.
* طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسه اعلمی، چاپ دوم، ۱۳۹۰ق.
* طباطبایی یزدی، سیدمحمد کاظم، العروة الوثقی مع التعلیقات، قم، مدرسة الامام علی بن ابی‌طالب(ع)، چاپ اول، ۱۴۲۸ق.
* طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، العروة الوثقی مع التعلیقات، قم، مدرسة الامام علی بن ابی‌طالب(ع)، چاپ اول، ۱۴۲۸ق.
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح فضل الله یزدی طباطبایی و هاشم رسولی، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح فضل الله یزدی طباطبایی و هاشم رسولی، تهران، ناصرخسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
* طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن(تفسیر طبری)، بیروت، دار االمعرفه، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
* طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن(تفسیر طبری)، بیروت، دار االمعرفه، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
* طوسی، محمد بن حسن، التبان فی تفسیر القرآن، تصحیح احمد حبیب عاملی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ اول، بی‌تا.
* طوسی، محمد بن حسن، التبان فی تفسیر القرآن، تصحیح احمد حبیب عاملی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ اول، بی‌تا.