ممکن الوجود: تفاوت میان نسخه‌ها

ممکن الوجود (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۴:۵۳

۴۰۷ بایت حذف‌شده ، ‏۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۰

جز

←‏مفهوم‌شناسی

دیداریویکی‌متن

Bazeli

Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor

۵٬۵۸۷

ویرایش

@@ خط ۴: / خط ۴: @@
 == مفهوم‌شناسی ==
-ممکن الوجود حقیقتی است که موجود‌شدن یا نشدنش (وجود یا عدمش) دلیلی ندارد،<ref name=":0">شهید مطهری، کلیات علوم اسلامی، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۲۲۵.</ref> ممکن است که موجود شود<ref name=":0" /> و موجود شدن یا نشدنش لزومی ندارد.<ref>ملاصدرا، اسفار، ۱۹۸۱م، ج۱، ص۸۴.</ref> ابن‌سینا در تعریف ممکن گفته است آنچه سزاوار است باشد یا نباشد.<ref>شهیدی، «مبادی وجودی جداانگاری واجب الوجود از ممکنات در فلسفه ابن سینا»، ص۳۲.</ref> از این نگاه تمامی اشیاء مانند درختان، انسان‌ها و غیر آن ممکن هستند.<ref>ملاصدرا، اسفار، ۱۹۸۱م، ج۱،ص۳۹۴؛ شهید مطهری، کلیات علوم اسلامی، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۲۲۵.</ref> برخی ممکن را ماهیت  {{یادداشت| ماهیت مخفف «ماهویت» است و به معنای چیستی است.(مطهری، آشنایی با علوم اسلامی، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۹۲.)}}  دانسته و معتقدند ممکن ماهیتی است که سِرِشتش(ذاتش) نه به موجود شدن گرایش دارد و نه به نابود ماندن.<ref>علاء بصری، شرح المصطلاحات الکلامیه، ۱۴۱۵ق، ص۳۴۸-۳۴۹.</ref> ممکن الوجود امری [[وجود ذهنی|ذهنی]] است و مفهوم قابل پژوهش در علوم تجربی همانند مفاهیم پزشکی و روانشناسی نیست.<ref>شهید مطهری، شرح منظومه، ۱۳۹۴ش، ج۱، ص۲۴۸.</ref>
+ممکن الوجود، حقیقتی است که موجود‌شدن یا نشدنش (وجود یا عدمش) نه ضرورت دارد و نه ممتنع است.<ref>ملاصدرا، اسفار، ۱۹۸۱م، ج۱، ص۸۴؛ مطهری، کلیات علوم اسلامی، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۲۲۵.</ref> اگر مجموع علت‌ها و شرایطش وجود داشته باشند، موجود می‌شود و اگر آنها وجود نداشته باشند ولو یکی از آن علل یا شرایط، موجود نمی‌شود.<ref>مطهری، کلیات علوم اسلامی، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۲۲۵.</ref> [[ابن‌سینا]] در تعریف ممکن گفته است آنچه سزاوار است باشد یا نباشد.<ref>شهیدی، «مبادی وجودی جداانگاری واجب الوجود از ممکنات در فلسفه ابن سینا»، ص۳۲.</ref> از این نگاه تمامی اشیاء مانند درختان، انسان‌ها و غیر آن ممکن هستند.<ref>ملاصدرا، اسفار، ۱۹۸۱م، ج۱،ص۳۹۴؛ مطهری، کلیات علوم اسلامی، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۲۲۵.</ref> برخی معتقدند ممکن ماهیتی{{یادداشت| ماهیت مخفف «ماهویت» است و به معنای چیستی است.(مطهری، آشنایی با علوم اسلامی، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۹۲.)}} است که سِرِشتش(ذاتش) نه به موجود شدن گرایش دارد و نه به نابود ماندن.<ref>علاء بصری، شرح المصطلاحات الکلامیه، ۱۴۱۵ق، ص۳۴۸-۳۴۹.</ref> برخی ممکن الوجود را قابل تعریف ندانسته‌اند.<ref>مطهری، شرح منظومه، ۱۳۹۴ش، ج۱، ص۲۳۲.</ref>
+ممکن الوجود امری [[وجود ذهنی|ذهنی]] است و مفهوم قابل پژوهش در علوم تجربی همانند مفاهیم پزشکی و روانشناسی نیست.<ref>مطهری، شرح منظومه، ۱۳۹۴ش، ج۱، ص۲۴۸.</ref>
-برخی ممکن الوجود را قابل تعریف ندانسته‌اند.<ref>شهید مطهری، شرح منظومه، ۱۳۹۴ش، ج۱، ص۲۳۲.</ref> از نگاه عده‌ای دیگر از فیلسوفان، ممکن ابتدا ماهیت (چیستی) است و زمانی که لازم شود، هستی می‌یابد و بر این اساس ممکن همراه با زوجیت (همراهی هستی و چیستی) است،<ref name=":1">ملاصدرا، اسفار، ۱۹۸۱م، ج۱، ص۱۸۳.</ref> وحدتی هم که از آن درک می‌شود، در آن اتحاد است و مفاهیم امکانی به همین دلیل قابل ادراک می‌شوند.<ref name=":1" />
 == واجب، ممتنع و ممکن ==
 موجودات به دو دسته تقسیم شده‌اند: [[واجب الوجود|واجب]] و ممکن.<ref>شهیدی، «مبادی وجودی جداانگاری واجب الوجود از ممکنات در فلسفه ابن سینا»، ص۳۱.</ref> [[ملاصدرا]] معتقد است ممکن الوجود زمانی که به اندازه لازم امکان موجود‌شدن داشته باشد، از علتش صادر می‌شود و گرنه موجود‌ نشده باقی‌ می‌ماند.<ref>ملاصدرا، اسفار، ۱۹۸۱م، ج۱، ص۳۹۴.</ref> صفت امکان برای ممکن الوجود، سِرِشت است و دریافتش از غیرِ خود، ممکن نیست.<ref>ملاصدرا، اسفار، ۱۹۸۱م، ج۱، ص۱۶۱.</ref> بر همین اساس تمامی موجودات بجز [[خدا|خداوند]] ممکن الوجودند.<ref>ابن سینا، قصیده المزودجه، ۱۳۶۴ش، مقدمه، ص۱۵.</ref> [[علامه حلی]] هر آنچه [[واجب الوجود]] نیست، ممکن الوجود دانسته است.<ref>علامه حلی، الاسرار الخفیه فی علوم العقلیه، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۵۵۹.</ref> جمعی نیز تقسیم موجود را به صورت ذهنی سه حالت در نظر گرفته‌اند: [[واجب الوجود|واجب]]، ممکن و [[ممتنع]].<ref>شهید مطهری، شرح منظومه، ۱۳۹۴ش، ج۱، ص۲۳۱.</ref> گفته شده که تقسیم وجود درست نیست و وجود قابلیت تقسیم ندارد و در نتیجه ممکن الوجود مفهومی پذیرفته نیست.<ref>شهید مطهری، شرح منظومه، ۱۳۹۴ش، ج۱، ص۲۳۲.</ref>