Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۳۵
ویرایش
حج ناتمام امام حسین(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (←منابع: اصلاح ناوبری) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{الگو:کتاب‌شناسی ناقص}} | {{الگو:کتاب‌شناسی ناقص}} | ||
[[پرونده:تصویر حج از شریعتی.jpg|بندانگشتی|همه غلطی می چرخند، الا یکی: همان فلش سرخ ـ حسین ـ و تنها اوست که به دعوت شهادت، طواف را ترک می‌کند. (تصویر و متن از [[دکتر شریعتی]])]] | [[پرونده:تصویر حج از شریعتی.jpg|بندانگشتی|همه غلطی می چرخند، الا یکی: همان فلش سرخ ـ حسین ـ و تنها اوست که به دعوت شهادت، طواف را ترک می‌کند. (تصویر و متن از [[دکتر شریعتی]])]] | ||
'''حج ناتمام''' به آخرین [[حج]] [[امام حسین(ع)]] پیش از [[واقعه کربلا]] اشاره دارد. در برخی نقل‌های تاریخی آمده است امام برای اینکه به دست مأموران [[یزید بن معاویه]] دستگیر نشود، حج خود را ناتمام گذاشت و | '''حج ناتمام''' به آخرین [[حج]] [[امام حسین(ع)]] پیش از [[واقعه کربلا]] اشاره دارد. در برخی نقل‌های تاریخی آمده است امام برای اینکه به دست مأموران [[یزید بن معاویه]] دستگیر نشود، حج خود را ناتمام گذاشت و نیتش را از [[عمره تمتع]] به [[عمره مفرده]] برگرداند و در [[روز ترویه]] ([[۸ ذی‌الحجه]]) [[مکه]] را به سوی [[کوفه]] ترک گفت؛ اما بر اساس برخی شواهد تاریخی و [[حدیث|روایات]]، [[امام]] از همان ابتدا، نیت عمره مفرده داشت و اصلا حجی انجام نداد تا آن را ناتمام بگذارد؛ چراکه قربانی نکرد و از [[میقات]]، [[احرام]] نبست و از پیش برای رفتن آماده بود. | ||
==بررسی تاریخی، حدیثی== | ==بررسی تاریخی، حدیثی== | ||
درباره خروج امام حسین(ع) از مکه دو دیدگاه وجود دارد، برخی آن را حج ناتمام نامیده‌اند چراکه معتقدند امام حسین(ع) حج خود را تبدیل به عمره مفرده نموده و از مکه خارج شد، اما بنابر دیدگاه دیگر، امام حسین(ع) از ابتدا نیت عمره مفرده کرده بود نه حج. | درباره خروج امام حسین(ع) از مکه دو دیدگاه وجود دارد، برخی آن را حج ناتمام نامیده‌اند چراکه معتقدند امام حسین(ع) حج خود را تبدیل به عمره مفرده نموده و از مکه خارج شد، اما بنابر دیدگاه دیگر، امام حسین(ع) از ابتدا نیت عمره مفرده کرده بود نه حج. | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
:::«وقتی [[امام حسین(ع)]] تصمیم گرفت به [[عراق]] برود، [[خانه خدا]] را [[طواف]] و بین [[صفا و مروه]] سعی کرد و از [[احرام|اِحرام]] خود خارج شد و آن را عُمره قرار داد؛ زیرا با دستگیر‌شدن در بین مناسک نمی‌توانست اعمال حج را به پایان برساند؛ چون می‌خواستند او را دستگیر کنند و نزد [[یزید بن معاویه]] ببرند؛ از این روی امام با خانواده خود و [[شیعیان|شیعیانِ]] همراهش از [[مکه]] خارج شدند».<ref>مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۶۶.</ref> | :::«وقتی [[امام حسین(ع)]] تصمیم گرفت به [[عراق]] برود، [[خانه خدا]] را [[طواف]] و بین [[صفا و مروه]] سعی کرد و از [[احرام|اِحرام]] خود خارج شد و آن را عُمره قرار داد؛ زیرا با دستگیر‌شدن در بین مناسک نمی‌توانست اعمال حج را به پایان برساند؛ چون می‌خواستند او را دستگیر کنند و نزد [[یزید بن معاویه]] ببرند؛ از این روی امام با خانواده خود و [[شیعیان|شیعیانِ]] همراهش از [[مکه]] خارج شدند».<ref>مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۶۶.</ref> | ||
[[فتال نیشابوری]] (م۵۰۸ق) در [[روضة الواعظین]]،<ref>فتال نیشابوری، روضة الواعظین، منشورات رضی، ص۱۷۷.</ref> [[شیخ طبرسی]] در [[اعلام الوری]]،<ref>طبرسی، إعلام | [[فتال نیشابوری]] (م۵۰۸ق) در [[روضة الواعظین]]،<ref>فتال نیشابوری، روضة الواعظین، منشورات رضی، ص۱۷۷.</ref> [[شیخ طبرسی]] در [[اعلام الوری]]،<ref>طبرسی، إعلام الوری، مؤسسه آل البیت، ج۱، ص۴۴۵.</ref> [[سید مرتضی عسکری|سیدمرتضی عسکری]]<ref>رجوع کنید به: عسکری، معالم المدرستین، ۱۴۰۱ق، ج۳َ ص۵۷.</ref> و برخی [[حدیث|مُحَدّثان]] و مورخان<ref>رجوع کنید به: مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۹۹. بحرانی، العوالم، مطبعة امیر، ص۲۱۳. قندوزی، ینابیع الموده، دار الاسوة، ج۳، ص۵۹.</ref> با این نظر همراه‌اند. | ||
===دیدگاه دوم: عمره مفرده=== | ===دیدگاه دوم: عمره مفرده=== | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
۱. [[امام حسین(ع)]] از ابتدا تصمیم داشت از [[مکه]] خارج شود و از [[شهادت]] خود در [[کربلا]] مطلع بود؛ چراکه پیش از حرکت از [[مدینه]] به سوی [[مکه]]، در عالم خواب از [[پیامبر(ص)]] شنیده بود: '''«ای حسین! گویا به همین زودی می‌بینم که در سرزمینی به نام کربلا کشته و ذبح می‌شوی»'''.<ref>صدوق، الامالی، ۱۴۰۴ق،ص۱۵۲؛ شریف قرشی، حیاة الامام الحسین(ع)، ۱۳۳۴ق، ص۲۵۹.</ref> | ۱. [[امام حسین(ع)]] از ابتدا تصمیم داشت از [[مکه]] خارج شود و از [[شهادت]] خود در [[کربلا]] مطلع بود؛ چراکه پیش از حرکت از [[مدینه]] به سوی [[مکه]]، در عالم خواب از [[پیامبر(ص)]] شنیده بود: '''«ای حسین! گویا به همین زودی می‌بینم که در سرزمینی به نام کربلا کشته و ذبح می‌شوی»'''.<ref>صدوق، الامالی، ۱۴۰۴ق،ص۱۵۲؛ شریف قرشی، حیاة الامام الحسین(ع)، ۱۳۳۴ق، ص۲۵۹.</ref> | ||
۲. حرکت امام از مدینه به مکه، در ماه‌های عمره مفرده یعنی ماه‌های [[رجب]] و [[شعبان]] صورت گرفته است، نه در ماه‌های [[حج]] ([[شوال]]، [[ذی القعده]] و [[ذی الحجه]]).<ref>ابومخنف، مقتل الحسین(ع)، ۱۳۹۸ق، | ۲. حرکت امام از مدینه به مکه، در ماه‌های عمره مفرده یعنی ماه‌های [[رجب]] و [[شعبان]] صورت گرفته است، نه در ماه‌های [[حج]] ([[شوال]]، [[ذی القعده]] و [[ذی الحجه]]).<ref>ابومخنف، مقتل الحسین(ع)، ۱۳۹۸ق، ص۶۲-۶۸.</ref> | ||
۳. [[امام حسین (ع)]] سه روز قبل از حرکت، با [[ابن عباس]] و [[محمد حنفیه]] و دیگران گفتگوهایی کرد و آنان اصرار می‌کردند امام از رفتن به [[عراق]] منصرف شود.<ref>دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸ق، | ۳. [[امام حسین(ع)]] سه روز قبل از حرکت، با [[ابن عباس]] و [[محمد حنفیه]] و دیگران گفتگوهایی کرد و آنان اصرار می‌کردند امام از رفتن به [[عراق]] منصرف شود.<ref>دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸ق، ص۲۴۳-۲۴۵.</ref> امام به ابن عباس گفت: «تصمیم گرفته‌ام در این یکی دو روز به جانب عراق حرکت کنم ان شاء الله».<ref>ابومخنف، مقتل الحسین(ع)، ۱۳۹۸ق، ص۶۴.</ref> همچنین امام در روز هفتم یعنی یک روز قبل از حرکت گفت: «من فردا صبح حرکت خواهم کرد ان شاء الله». از این گفتگو فهمیده می‌شود که امام قصد حج نداشت، بلکه مقدمات سفر به عراق را آماده کرده بود. | ||
۴. با توجه به [[روایت]] [[امام صادق(ع)]] | ۴. با توجه به [[روایت]] [[امام صادق(ع)]] که در شواهد روایی خواهد آمد امام قصد عمره تمتع نکرد؛ زیرا برای این کار باید به یکی از [[میقات|میقات‌های پنج‌گانه]] می‌رفت و [[احرام|اِحرام]] می‌بست نه در اَدنی الحِل<ref>میقات‌های اهل مکه و نیز میقات عمره مفرده که عبارت‌اند از: تنعیم، حدیبیه، جعرانه.</ref>. این مطلب یعنی حضور در مواقیت خمسه که فرسنگ‌ها از مکه فاصله دارد، برای امام نه در تاریخ آمده و نه در [[جوامع حدیثی|جوامع روایی]] ذکره شده است. | ||
۵. حاجی‌ای را که دشمن یا دیگری از [[حج]] وا داشته مصدود گویند. بنابر [[احکام]] حج، چنین فردی می‌تواند در همان محل ممنوع‌شده یک شتر یا گاو یا گوسفند قربانی کند و بعد از [[تقصیر]] از احرام خارج شود.<ref> | ۵. حاجی‌ای را که دشمن یا دیگری از [[حج]] وا داشته مصدود گویند. بنابر [[احکام]] حج، چنین فردی می‌تواند در همان محل ممنوع‌شده یک شتر یا گاو یا گوسفند قربانی کند و بعد از [[تقصیر]] از احرام خارج شود.<ref>رجوع کنید به: خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۶۹ق، ج۱، ص۴۵۸. همو، مناسک حج با حواشی مراجع معاصر، ۱۳۸۲ش، مسائل ۱۳۷۰ و ۱۳۷۲.</ref> اما درباره حج امام(ع) هیچ اشاره‌ای به قربانی‌کردن نشده است تا قرینه‌ای برای مصدودبودن امام باشد. | ||
۶. گفتار [[ابومخنف|ابومِخنَف]] که می‌گوید: «حسین بر گِرد [[خانه خدا]] [[طواف]] کرد و بین [[صفا و مروه]] سعی نمود و کمی از موی خود را چید و از عمره خود بیرون آمد. آنگاه به سوی [[کوفه]] روانه شد و ما همراه مردم به [[منا]] رو کردیم».<ref>ابومخنف، مقتل الحسین(ع)، ۱۳۹۸ق، ص۶۶.</ref> در این سخن هیچ اشاره‌ای به این نشده است که امام حج را به عمره مفرده تبدیل کرد. | ۶. گفتار [[ابومخنف|ابومِخنَف]] که می‌گوید: «حسین بر گِرد [[خانه خدا]] [[طواف]] کرد و بین [[صفا و مروه]] سعی نمود و کمی از موی خود را چید و از عمره خود بیرون آمد. آنگاه به سوی [[کوفه]] روانه شد و ما همراه مردم به [[منا]] رو کردیم».<ref>ابومخنف، مقتل الحسین(ع)، ۱۳۹۸ق، ص۶۶.</ref> در این سخن هیچ اشاره‌ای به این نشده است که امام حج را به عمره مفرده تبدیل کرد. | ||
===شواهد روایی=== | ===شواهد روایی=== | ||
۱. [[حدیث صحیح]]<ref>این روایت با دو [[سند حدیث|سند]] آمده است: یکی طریق [[شیخ طوسی]] (در کتاب [[الاستبصار]]، ج۲، ص۳۲۷) است که از این طریق، [[روایت]] صحیح است. طریق دو، طریق [[شیخ کلینی]] (در کتاب [[الکافی]]، ج۴، ص۵۳۵) است که از یک جهت معتبر و از جهت دیگر صحیح است.</ref> ابراهیم بن عمر الیمانی: از [[امام صادق(ع)]] درباره کسی سؤال شد که در ماه‌های [[حج]]، [[عمره مفرده]] به‌جا آورده، سپس به شهر خود بازگشته است. امام فرمود: جایز است... حسین بن علی(ع)، [[روز ترویه]] به سوی [[عراق]] رفت؛ در حالی که به عمره مفرده [[احرام|مُحرِم]] شده بود.<ref> أنه سئل عن رجل خرج فی أشهر الحج معتمراً هم خرج إلی بلاده؟ قال: لابأس وإن حج من عامه ذلک و أفرد الحج فلیس علیه دم، وإن الحسین بن علی (ع) خرج یوم الترویة إلی العراق و کان معتمرا (کلینی، الکافی، ج۴، ص۵۴۵. طوسی، الاستبصار، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۳۲۷).</ref> | ۱. [[حدیث صحیح]]<ref>این روایت با دو [[سند حدیث|سند]] آمده است: یکی طریق [[شیخ طوسی]] (در کتاب [[الاستبصار]]، ج۲، ص۳۲۷) است که از این طریق، [[روایت]] صحیح است. طریق دو، طریق [[شیخ کلینی]] (در کتاب [[الکافی]]، ج۴، ص۵۳۵) است که از یک جهت معتبر و از جهت دیگر صحیح است.</ref> ابراهیم بن عمر الیمانی: از [[امام صادق(ع)]] درباره کسی سؤال شد که در ماه‌های [[حج]]، [[عمره مفرده]] به‌جا آورده، سپس به شهر خود بازگشته است. امام فرمود: جایز است... حسین بن علی(ع)، [[روز ترویه]] به سوی [[عراق]] رفت؛ در حالی که به عمره مفرده [[احرام|مُحرِم]] شده بود.<ref> أنه سئل عن رجل خرج فی أشهر الحج معتمراً هم خرج إلی بلاده؟ قال: لابأس وإن حج من عامه ذلک و أفرد الحج فلیس علیه دم، وإن الحسین بن علی(ع) خرج یوم الترویة إلی العراق و کان معتمرا (کلینی، الکافی، ج۴، ص۵۴۵. طوسی، الاستبصار، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۳۲۷).</ref> | ||
۲. | ۲. صحیحهٔ [[معاویة بن عمار]]: معاویة بن عمار گوید به امام صادق(ع) عرض کردم فرق [[عمره تمتع]] و مفرده چیست؟ امام فرمود: عمره تمتع با حج مرتبط است و کسی که عمره مفرده انجام می‌دهد هنگامی که آن را به پایان برساند، می‌تواند به هرجا که می‌خواهد برود و امام حسین(ع) در [[ذی الحجه]] عمره مفرده به‌جا آورد، سپس در روز ترویه به عراق رفت....<ref>قال قلت لابی عبدالله(ع): من أین افتق المتمتع و المعتمر؟ فقال: إن المتمتع مرتبط بالحج و المعتمر إذا فرغ منها ذهب حیث شاء و قد اعتمر الحسین(ع) فی ذی الحجه ثم راح یوم الترویة إلی العراق و الناس یروحون إلی منی، ولا بأس بالعمرة فی ذی الحجه لمن لایرید الحج (کلینی، الکافی، ج۴، ص۵۳۵، طوسی، الاستبصار، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۳۲۸).</ref> | ||
مضمون گفتار [[سیدمحسن حکیم]] در کتاب ''[[مستمسک العروه الوثقی|مُستَمسَک العُروه الوثقی]]''،<ref>حکیم، مستمسک العروة، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۱۹۲.</ref> [[آیت الله خویی]] در ''المعتمد''،<ref>ج۲، ص۲۳۶.</ref> [[آیت الله گلپایگانی]] در کتاب ''تقریرات البیع''<ref>گلپایگانی، تقریرات البیع، اصدار الثالث للگلبایگانی، ج۱، ص۳۵۵.</ref> و [[محمد حسن نجفی|محقق نجفی]] در ''[[جواهر الکلام]]''<ref>نجفی، جواهر | مضمون گفتار [[سیدمحسن حکیم]] در کتاب ''[[مستمسک العروه الوثقی|مُستَمسَک العُروه الوثقی]]''،<ref>حکیم، مستمسک العروة، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۱۹۲.</ref> [[آیت الله خویی]] در ''المعتمد''،<ref>ج۲، ص۲۳۶.</ref> [[آیت الله گلپایگانی]] در کتاب ''تقریرات البیع''<ref>گلپایگانی، تقریرات البیع، اصدار الثالث للگلبایگانی، ج۱، ص۳۵۵.</ref> و [[محمد حسن نجفی|محقق نجفی]] در ''[[جواهر الکلام]]''<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۵ق، ج۲۰، ص۴۶۱.</ref> این است که از ظاهر این روایات معلوم می‌شود خارج‌شدن امام حسین(ع) از مکه به سوی عراق در روز ترویه از باب اضطرار نبوده است، بلکه امام عمره مفرده انجام داده است. | ||
==نتایج فقهی== | ==نتایج فقهی== | ||
خروج امام حسین (ع) از مکه در روز ترویه از چند نظر مورد توجه فقها قرار گرفته است. | خروج امام حسین(ع) از مکه در روز ترویه از چند نظر مورد توجه فقها قرار گرفته است. | ||
۱- از مباحث مطرح در مورد حج، بحث در مورد جواز خروج فرد از مکه در ایام دهه ذیحجه است. بر اساس روایتی از امام صادق(ع) فردی که وارد مکه می‌شود چنانچه تا ماه ذی‌الحجه در مکه بماند نمی‌تواند از مکه خارج شود و باید بماند و حج را به جای بیاورد.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۶ق، ج ۱۴، باب ۷، | ۱- از مباحث مطرح در مورد حج، بحث در مورد جواز خروج فرد از مکه در ایام دهه ذیحجه است. بر اساس روایتی از امام صادق(ع) فردی که وارد مکه می‌شود چنانچه تا ماه ذی‌الحجه در مکه بماند نمی‌تواند از مکه خارج شود و باید بماند و حج را به جای بیاورد.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۶ق، ج ۱۴، باب ۷، ص۳۱۲.</ref> [[ابن براج]] از [[فقها|فقهای]] شیعه با توجه به این روایت و روایات دیگر فتوا داده است که اگر فردی روز ترویه در مکه باشد باید احرام حج ببندد و به منا برود و حج به جای بیاورد.<ref>سبزواری، ذخیرة المعاد، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ج۲، ص۶۹۷.</ref> برخی دیگر از فقها با استناد به برخی روایات<ref> حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۶ق، باب: ۷ من أبواب العمرة الحدیث: ۲.</ref> گفته‌اند که فرد می‌تواند در دهه اول ذیحجه از مکه خارج شود حتی اگر اضطراری هم در کار نباشد.<ref>تبریزی، التهذیب، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۲۹</ref> | ||
۲- | ۲- یکی از مباحثی که فقها مطرح کرده‌اند این است که آیا امکان تبدیل نیت وجود دارد یا چنین چیزی امکان ندارد. برخی از [[فقها]] می‌گویند امکان تبدیل نیت وجود ندارد و بنابراین این قول که امام حسین(ع) نیت خود را از عمره تمتع به عمره مفرده تبدیل کردند با قواعد فقهی مطابقت ندارد.<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۵۴۱.</ref> اما اگر [[فقیهی]] بتواند ثابت کند که امام حسین(ع) نیت خود را از عمره تمتع به عمره مفرده تغییر دادند آنوقت آن قاعده فقهی را هم مخدوش کرده است. | ||
۳-یکی دیگر از مباحثی که [[فقها]] طرح کردند، بحث درباره جواز انجام عمره مفرده در دهه اول ذیحجه است. از برخی روایات چنین برداشت می‌شود که انجام عمره مفرده در دهه اول ذیحجه جایز نیست<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۶ق، ج ۱۴، | ۳-یکی دیگر از مباحثی که [[فقها]] طرح کردند، بحث درباره جواز انجام عمره مفرده در دهه اول ذیحجه است. از برخی روایات چنین برداشت می‌شود که انجام عمره مفرده در دهه اول ذیحجه جایز نیست<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۶ق، ج ۱۴، ص۳۱۳.</ref> در مقابل گروهی با تمسک به برخی روایات دیگر مدعی هستند که انجام عمره مفرده در دهه اول ذیحجه صحیح است.<ref>خلخالی، موسوعة الامام الخوئی، ۱۴۰۵ق، ج۲۷، ص۱۸۷.</ref> اگر اثبات شود که امام حسین عمره مفرده را انجام دادند آنگاه قول دوم تثبیت می‌شود. | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
* ابومخنف، لوط بن یحیی، مقتل الحسین(ع)، قم، مطبعة العلمیة، ۱۳۹۸ق. | * ابومخنف، لوط بن یحیی، مقتل الحسین(ع)، قم، مطبعة العلمیة، ۱۳۹۸ق. | ||
* بحرانی، عبدالله، کتاب العوالم الامام الحسین(ع)، قم، مدرسه امام مهدی مطبعة امیر، [بی‌تا]. | * بحرانی، عبدالله، کتاب العوالم الامام الحسین(ع)، قم، مدرسه امام مهدی مطبعة امیر، [بی‌تا]. | ||
*تبریزی، جواد، | *تبریزی، جواد، التهذیب فی مناسک العمرة و الحج، قم، دار التفسیر، ۱۴۲۳ق، | ||
*حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۶ق، | *حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۶ق، | ||
* حکیم، سیدمحسن، مستمسک العروة، قم، نشر مکتبة السید مرعشی، ۱۴۰۴ق. | * حکیم، سیدمحسن، مستمسک العروة، قم، نشر مکتبة السید مرعشی، ۱۴۰۴ق. | ||
*خلخالی، سید محمدرضا، موسوعة الامام | *خلخالی، سید محمدرضا، موسوعة الامام الخوئی، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، ۱۴۰۵ق. | ||
* خمینی، روح‌الله، تحریر الوسیله، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلی، ۱۳۶۹ق. | * خمینی، روح‌الله، تحریر الوسیله، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلی، ۱۳۶۹ق. | ||
* خمینی، روح‌الله، مناسک حج با حواشی | * خمینی، روح‌الله، مناسک حج با حواشی مراجع معظم تقلید، حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج، ۱۳۸۲ش. | ||
* خویی، سیدابوالقاسم، المعتمد، کتاب الحج، اصدار الثالث للگلبایگانی. | * خویی، سیدابوالقاسم، المعتمد، کتاب الحج، اصدار الثالث للگلبایگانی. | ||
* دینوری، احمد بن داوود، الاخبار الطوال، قم، منشورات شریف رضی، ۱۳۶۸ق. | * دینوری، احمد بن داوود، الاخبار الطوال، قم، منشورات شریف رضی، ۱۳۶۸ق. | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
* صدوق، أبی جعفر محمد بن علی، الامالی، تهران، الاسلامیه، ۱۴۰۴ق. | * صدوق، أبی جعفر محمد بن علی، الامالی، تهران، الاسلامیه، ۱۴۰۴ق. | ||
* طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری بأعلام الهدی، قم، مؤسسه آل البیت، [بی‌تا]. | * طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری بأعلام الهدی، قم، مؤسسه آل البیت، [بی‌تا]. | ||
* طوسی، شیخ محمد بن حسن، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، بیروت، دارالصعب | * طوسی، شیخ محمد بن حسن، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، بیروت، دارالصعب دارالتعارف، ۱۴۰۱ق. | ||
* عسکری، سیدمرتضی، معالم المدرستین، بیروت، مؤسسه نعمان، ۱۴۰۱ق. | * عسکری، سیدمرتضی، معالم المدرستین، بیروت، مؤسسه نعمان، ۱۴۰۱ق. | ||
* فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین، قم، منشورات رضی، [بی‌تا]. | * فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین، قم، منشورات رضی، [بی‌تا]. | ||
* قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة لذوی | * قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة لذوی القربی، دار الاسوة للطباعة و النشر. | ||
* کلینی، ابی جعفر محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح | * کلینی، ابی جعفر محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی‌اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیة. | ||
* گلپایگانی، سیدمحمدرضا، تقریرات البیع، اصدار الثالث للگلبایگانی. | * گلپایگانی، سیدمحمدرضا، تقریرات البیع، اصدار الثالث للگلبایگانی. | ||
* مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسه وفاء، ۱۴۰۳ق. | * مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسه وفاء، ۱۴۰۳ق. | ||
* مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۹ق. | * مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۹ق. | ||
* نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۴۰۵ق. | * نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۴۰۵ق. | ||
*یزدی، سید محمدکاظم، العروة | *یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، قم، مدرسه امام علی بن ابیطالب(ع)، ۱۴۲۸ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{حرکت امام حسین از مدینه تا کربلا}} | {{حرکت امام حسین از مدینه تا کربلا}} | ||