ذوی القربی: تفاوت میان نسخه‌ها

ذوی‌القربی به معنای خویشاوندان نزدیک است. واژه القربی در قرآن به همراه کلمه ذی،<ref>سوره بقره آیه ۸۳.</ref> ذوی<ref> سوره بقره آیه ۱۷۷.</ref> اولی<ref>سوره توبه آیه۱۱۳.</ref> و در آیه «قُلْ لا أَسْئَلُکمْ عَلَیهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی»<ref>سوره شوری، آیه۲۳.</ref> بدون اضافه‌ای آمده است. زمخشری مفسر و لغت‌شناس اهل سنت منظور القربی در این آیه را اهل القربی دانسته است.<ref> زمخشری الکشاف، ج۳، ص۸۱.</ref>

القربی در قرآن بیشتر به معنای خویشان و نزدیکان هر فردی از مسلمانان به کار رفته است. قرابت و قُربی در لغت هم به معنای نزدیکی و خویشاوندی است.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ذیل واژه «قرب»؛ راغب، المفردات فی غریب القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۶۶۳؛ ابن فارس، مقاییس اللغة، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۸۰.</ref> بنا بر احادیث، القربی در [[آیه مودت]]، [[آیه خمس]]<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۰۹-۵۲۰.</ref> و [[آیه فیء]]<ref> مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۵۰۴.</ref> به [[امامان معصوم]] تفسیر شده است.  

بنا بر نظر شیعه منظور از ذی‌القربی در آيه «قُلْ لا أَسْئَلُکمْ عَلَیهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی»<ref>سوره شوری، آیه۲۳.</ref> [[امام معصوم|امام معصوم(ع)]] است<ref>قمی، جامع الخلاف و الوفاق، ۱۳۷۹ش، ص۲۳۴؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۶، ص۸۶-۸۷.</ref> و شامل [[حضرت فاطمه(س)]] نیز می‌شود.<ref>خویی، مستند العروة، ۱۳۶۴ش، ج۳، ص۳۰۷-۳۰۸.</ref> همچنین در روایاتی که در منابع تفسیری و روایی اهل سنت نقل شده، [[امام علی(ع)]]، [[فاطمه(س)]]، [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] مصداق القربی معرفی شده‌اند.<ref>ابن حنبل، فضائل الصحابه، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۸۳۳؛ بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۶، ص۱۲۹؛ طبری، تفسیر طبری، ج۲۵، ص۱۵-۱۴؛ حاکم نیشابوری، مستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۲؛ زمخشری، تفسیر الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۰۲؛ شافعی، مطالب السئول، ص۴۰: ابن صباغ مالکی، الفصول المهمه، ۱۴۲۲ق، ص۱۲-۱۱؛ گنجی، کفایة الطالب، ۱۴۰۴ق، ص۳۱۳؛ ابن حجر هیثمی، الصواعق المحرقه، ص۲۰۰-۲۰۱؛ شبلنجی، نورالأبصار، ص۲۲۷؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۷؛ ابن عربی، تفسیر ابن عربی، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۲۳۱؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۱۰۱-۱۰۳؛قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۱۶، ص۲۲.</ref> البته برخی از اهل سنت خویشاوندان نسبی پیامبر(ص) ([[قریش]])،<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۵۶؛ زمخشری، تفسیر الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۶۸؛ قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۸، ص۱۲.</ref> و خویشاوندان او در [[مدینه]] و انصار {{یادداشت|انصار از ناحیه سلمی بنت زید النجار (مادر [[عبدالمطلب]]) و نیز از جانب [[آمنه بنت وهب]]، با پیامبر(ص) فامیل بودند.}} را مصداق ذوی القربی معرفی کرده‌اند.

*سهم ذوی‌القربی در خمس: فقهیان شیعه سهم ذوی‌القربی از مصارف شش‌گانه [[خمس]] را که در [[آیه خمس]] آمده متعلق به [[امام معصوم]] دانسته<ref> سید مرتضی، رسائل شریف مرتضی، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۲۲۶.</ref> و از آن در کنار سهم خدا و سهم پیامبر(ص) به عنوان [[سهم امام]] یاد می‌کنند. همچنین گاهی از سهم امام با عنوان سهم ذوی القربی هم یاد می‌شود.<ref> نجفی، جواهرالکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۸۴؛ ابن براج، المهذب، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۸۰.</ref>

* سهم ذوی‌القربی در فیء: ذوی‌القربی از مصارف شش‌گانه فیء(غنائمی که بدون جنگ به دست [[مسلمانان]] می‌افتد) هستند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۵۰۲.</ref>