۱۷٬۸۰۹
ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (حذف مطالب زائد) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (تمیزکاری) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{اعتقادات شیعه}} | {{اعتقادات شیعه}} | ||
'''ذوی القربی''' به خویشاوندان نزدیک پیامبر(ص) اشاره دارد که در قرآن | '''ذوی القربی''' به خویشاوندان نزدیک [[پیامبر(ص)]] اشاره دارد که در [[قرآن]] دوستی آنان مزد رسالت پیامبر(ص) معرفی شده است. بنابر روایات شیعه و برخی روایات [[اهل سنت]]، [[علی بن ابیطالب(ع)]]، [[فاطمه(س)]]، [[امام حسن مجتبی علیهالسلام|امام حسن(ع)]] و [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین(ع)]] از مصادیق ذویالقربی هستند. | ||
==مفهومشناسی== | ==مفهومشناسی== | ||
ذی القربی به معنای خویشاوندان نزدیک است. واژه القربی در قرآن معمولا به همراه کلمه ذی،<ref>سوره بقره آیه ۸۳.</ref> ذوی<ref>سوره بقره آیه ۱۷۷.</ref> اولی<ref>سوره توبه آیه۱۱۳.</ref> و در آیه «قل لا اسئلکم اجرا الّا المودة فی القربی» بدون اضافهای آمده است زمخشری منظور القربی در این آیه را «اهل القربی» دانسته است.<ref>زمخشری الکشاف، ج۳، ص۸۱، ذیل تفسیر آیه ۲۳ سوره شوری.</ref> | ذی القربی به معنای خویشاوندان نزدیک است. واژه القربی در قرآن معمولا به همراه کلمه ذی،<ref>سوره بقره آیه ۸۳.</ref> ذوی<ref> سوره بقره آیه ۱۷۷.</ref> اولی<ref>سوره توبه آیه۱۱۳.</ref> و در آیه «قل لا اسئلکم اجرا الّا المودة فی القربی» بدون اضافهای آمده است زمخشری منظور القربی در این آیه را «اهل القربی» دانسته است.<ref>زمخشری الکشاف، ج۳، ص۸۱، ذیل تفسیر آیه ۲۳ سوره شوری.</ref> | ||
القربی در قرآن بیشتر به معنای خویشان و نزدیکان هر فردی از مسلمانان به کار رفته است. قرابت و قُربی در لغت هم به معنای نزدیکی و خویشاوندی است.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ذیل واژه «قرب»؛ راغب، المفردات فی غریب القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۶۶۳؛ ابن فارس، مقاییس اللغة، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۸۰.</ref> اما | القربی در قرآن بیشتر به معنای خویشان و نزدیکان هر فردی از مسلمانان به کار رفته است. قرابت و قُربی در لغت هم به معنای نزدیکی و خویشاوندی است.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ذیل واژه «قرب»؛ راغب، المفردات فی غریب القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۶۶۳؛ ابن فارس، مقاییس اللغة، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۸۰.</ref> اما در تفاسیر و احادیث، منظور از القربی در [[آیه مودت|مودت]]، [[آیه خمس]] و [[آيه فیء]] اهل بیت پیامبر(ص) دانسته شده است. | ||
== | ==مصداقشناسی== | ||
{{اصلی|آیه مودت}} | {{اصلی|آیه مودت}} | ||
درباره مصداق ذیالقربی | درباره مصداق ذیالقربی در آيه «قُلْ لا أَسْئَلُکمْ عَلَیهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی»<ref>سوره شوری، آیه۲۳.</ref> نظرات مختلفی وجود دارد. | ||
#'''خویشاوندان سببی یعنی مشرکان [[قریش]]''': اکثر مفسران [[اهل سنت]]، آن را به مشرکان قریش که فامیل نسبی پیامبر(ص) بودند، تفسیر کردهاند. اینان مکّی بودن سوره را مؤید آن دانستهاند.<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۵۶؛ زمخشری، تفسیر الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۶۸؛ قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۸، ص۱۲.</ref> | #'''خویشاوندان سببی یعنی مشرکان [[قریش]]''': اکثر مفسران [[اهل سنت]]، آن را به مشرکان قریش که فامیل نسبی پیامبر(ص) بودند، تفسیر کردهاند. اینان مکّی بودن سوره را مؤید آن دانستهاند.<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۵۶؛ زمخشری، تفسیر الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۶۸؛ قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۸، ص۱۲.</ref> | ||
خط ۲۰: | خط ۱۶: | ||
#[[اهل بیت(ع)|'''اهل بیت(ع)''']] '''مصداق ذی القربی''': بنابر نظر مشهورِ نزدیک به اجماع در شیعه، منظور از ذی القربی [[امام معصوم|امام معصوم(ع)]] است<ref>قمی، جامع الخلاف و الوفاق، ۱۳۷۹ش، ص۲۳۴؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۶، ص۸۶-۸۷.</ref> و به تصریح برخی، شامل [[حضرت فاطمه(س)]] نیز میشود.<ref>خویی، مستند العروة، ۱۳۶۴ش، ج۳، ص۳۰۷-۳۰۸.</ref> برخی از مفسران و محدثان اهل سنت، آن را به اهل بیت و اقربای نبی و [[آل محمد|آل محمد(ص)]] و مخصوصا به [[علی]] و [[فاطمه]] و دو فرزندشان و … تطبیق کردهاند و احادیث مربوط به آن را نقل کردهاند. از جمله [[احمد بن حنبل]]<ref>احمد بن حنبل، فضائل الصحابه، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۸۳۳.</ref> بخاری<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۶، ص۱۲۹.</ref> طبری<ref>طبری، تفسیر طبری، ج۲۵، ص۱۵-۱۴.</ref> حاکم نیشابوری<ref>حاکم نیشابوری، مستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۲.</ref> زمخشری<ref>زمخشری، تفسیر الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۰۲.</ref> [[محمد بن ادریس شافعی|شافعی]]<ref>شافعی، مطالب السئول، ص۴۰.</ref> ابن صباغ مالکی<ref>ابن صباغ مالکی، الفصول المهمه، ۱۴۲۲ق، ص۱۲-۱۱.</ref> حافظ گنجی<ref>گنجی، کفایة الطالب، ۱۴۰۴ق، ص۳۱۳.</ref> ابن حجر هیثمی<ref>ابن حجر هیثمی، الصواعق المحرقه، ص۲۰۰-۲۰۱.</ref> شبلنجی<ref>شبلنجی، نورالأبصار، ص۲۲۷.</ref> سیوطی<ref>سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۷.</ref> محی الدین عربی در تفسیرش،<ref>ابن عربی، تفسیر ابن عربی، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۲۳۱.</ref> ابن کثیر<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۱۰۱-۱۰۳.</ref> و قرطبی.<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۱۶، ص۲۲.</ref> | #[[اهل بیت(ع)|'''اهل بیت(ع)''']] '''مصداق ذی القربی''': بنابر نظر مشهورِ نزدیک به اجماع در شیعه، منظور از ذی القربی [[امام معصوم|امام معصوم(ع)]] است<ref>قمی، جامع الخلاف و الوفاق، ۱۳۷۹ش، ص۲۳۴؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۶، ص۸۶-۸۷.</ref> و به تصریح برخی، شامل [[حضرت فاطمه(س)]] نیز میشود.<ref>خویی، مستند العروة، ۱۳۶۴ش، ج۳، ص۳۰۷-۳۰۸.</ref> برخی از مفسران و محدثان اهل سنت، آن را به اهل بیت و اقربای نبی و [[آل محمد|آل محمد(ص)]] و مخصوصا به [[علی]] و [[فاطمه]] و دو فرزندشان و … تطبیق کردهاند و احادیث مربوط به آن را نقل کردهاند. از جمله [[احمد بن حنبل]]<ref>احمد بن حنبل، فضائل الصحابه، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۸۳۳.</ref> بخاری<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۶، ص۱۲۹.</ref> طبری<ref>طبری، تفسیر طبری، ج۲۵، ص۱۵-۱۴.</ref> حاکم نیشابوری<ref>حاکم نیشابوری، مستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۲.</ref> زمخشری<ref>زمخشری، تفسیر الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۰۲.</ref> [[محمد بن ادریس شافعی|شافعی]]<ref>شافعی، مطالب السئول، ص۴۰.</ref> ابن صباغ مالکی<ref>ابن صباغ مالکی، الفصول المهمه، ۱۴۲۲ق، ص۱۲-۱۱.</ref> حافظ گنجی<ref>گنجی، کفایة الطالب، ۱۴۰۴ق، ص۳۱۳.</ref> ابن حجر هیثمی<ref>ابن حجر هیثمی، الصواعق المحرقه، ص۲۰۰-۲۰۱.</ref> شبلنجی<ref>شبلنجی، نورالأبصار، ص۲۲۷.</ref> سیوطی<ref>سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۷.</ref> محی الدین عربی در تفسیرش،<ref>ابن عربی، تفسیر ابن عربی، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۲۳۱.</ref> ابن کثیر<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۱۰۱-۱۰۳.</ref> و قرطبی.<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۱۶، ص۲۲.</ref> | ||
*[[آیه خمس]]: وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبی وَ الْیتامی وَ الْمَساکینِ وَ ابْنِ السَّبیلِ...<ref>سوره انفال، آیه ۴۱.</ref> | |||
*[[آیه فیء]]: ما أَفاءَ اللَّهُ عَلی رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُری فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبی وَ الْیتامی وَ الْمَساکینِ وَ ابْنِ السَّبیلِ کی لا یکونَ دُولَةً بَینَ الْأَغْنِیاءِ مِنْکمْ وَ ما آتاکمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا...<ref>سوره حشر، آیه ۷.</ref> | |||
*فَآتِ ذَا الْقُرْبَیٰ حَقَّهُ...<ref>سوره روم، آیه ۳۸.</ref> | |||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
*[[آیه مودت]] | *[[آیه مودت]] |
ویرایش