احکام عملی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''احکام عملی''' به [[احکام|احكامی]] گفته می‌شود که مربوط به افعال مكلّفان است؛ از این رو، '''احکام تکلیفی''' نیز نامیده می‌شوند. این احکام بر پنج قسم است: [[واجب]]، [[مستحب]]، [[حرام]]، [[مکروه]] و [[مباح]]. از این رو به آنها '''احکام پنج‌گانه''' نیز گفته می‌شود.

 

این احکام در مقابل احکامی است که مربوط به اعتقادات است و مستقیما ربطی به عملکرد انسان ندارد و احکام اعتقادی خوانده می‌شود.<ref>فرهنگ نامه اصول فقه، ۱۳۸۹ش، ص۱۱۲</ref>

 

اراده و خواست  [[خداوند]] متعال به عنوان [[شارع]] و قانون‌گذار نسبت به یک عمل و انجام یا ترک آن، بر چند قسم است.{{مدرک}} دسته بندی احکام عملی به قرار زیر است:

 

* یا میخواهد انجام شود و انجام شدن آن کار برای شارع مطلوب و مهم است. این قسم، خودش بر دو نوع است:

#یا حتما می‌خواهد انجام شود و انجامش لازم است، که [[واجب]] خوانده می‌شود.

# یا لزومی در انجامش نمی‌بیند بلکه انجامش بهتر از انجام ندادنش است، که [[مستحب]] خوانده می‌شود.

 

##  یا حتما می‌خواهد که [[مکلف]] آنرا انجام ندهد و ترک کند، که [[حرام]] خوانده می‌شود.

## یا می‌خواهد که ترک شود ولی انجام دادنش نیز ممنوع نیست، که [[مکروه]] خوانده می‌شود.

# یا انجام ندانش نیز برایش مطلوب نیست و به دنبال ترک کردن آن عمل از سوی مکلف نیست که [[مباح]] خوانده می‌شود.{{مدرک}}

 

* '''[[واجب]]''': عملی که انجامش لازم است و انجام ندادنش، گناه است.

* '''[[مستحب]]''': عملی که انجامش خوب است، ولی انجام ندادنش نیز اشکالی ندارد.

* '''[[حرام]]''': عملی که ترکش لازم است و انجامش ممنوع و گناه.

* '''[[مکروه]]''': عملی که ترکش خوب است، ولی انجام دادنش نیز ایرادی ندارد.

* '''[[مباح]]''': عملی است که انجام و ترکش از نظر شریعت مساوی است.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۳۶۵</ref>

* [[حکم شرعی]]

* هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بیت، قم، موسسه دایره المعارف فقه اسلامی، ۱۴۲۶ق.