کاربر ناشناس
محمدابراهیم آیتی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Aghaie بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه زندگینامه | |||
'''محمد ابراهیم آیتی''' روحانی [[شیعه]] و تاریخ دان اسلامی معاصر، نویسندۀ کتاب مشهور [[تاریخ آندلس]] و کتاب تاریخ [[پیامبر]] اسلام و نیز مترجم تاریخ یعقوبی به زبان فارسی است. او علاوه بر تحصیلات حوزوی دارای مدرک دکتری فلسفه اسلامی از دانشگاه تهران بود | | اندازه جعبه = | ||
| عنوان = | |||
| نام = محمد ابراهیم آیتی | |||
| تصویر = | |||
| اندازه تصویر = | |||
| عنوان تصویر = | |||
| زادروز = <!-- {{تولد و سن|سال(۴ رقم فارسی)|ماه(۱ یا دو رقم فارسی)|روز(۲ رقم فارسی)}} --> | |||
| زادگاه = | |||
| تاریخ مرگ = ۱۷ مهر ۱۳۴۳ش | |||
| مکان مرگ = | |||
|عرض جغرافیایی محل دفن= | |||
|طول جغرافیایی محل دفن= | |||
<!-- عرض جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیش‌فرض شمال--> | |||
|latd=|latm=|lats=|latNS=N | |||
<!-- طول جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیش‌فرض غرب--> | |||
|longd=|longm=|longs=|longEW=E | |||
| محل زندگی = | |||
| ملیت = | |||
| نژاد = | |||
| تابعیت = | |||
| تحصیلات = | |||
| دانشگاه = | |||
| پیشه = | |||
| سال‌های فعالیت = | |||
| کارفرما = | |||
| نهاد = | |||
| نماینده = | |||
| شناخته‌شده برای = | |||
| نقش‌های برجسته = | |||
| سبک = | |||
| استادان = [[ادیب نیشابوری]]، میرزا مهدی اصفهانی، میرزا مهدی شهیدی عسکری و... | |||
| شاگردان = | |||
| شهر خانگی = | |||
| تلویزیون = | |||
| لقب = | |||
| حزب = | |||
| جنبش = | |||
| مخالفان = | |||
| هیئت = | |||
| دین = | |||
| مذهب = | |||
| منصب = | |||
| مکتب = | |||
| آثار = [[تاریخ آندلس]] و تاریخ پیامبر اسلام | |||
| خویشاوندان سرشناس = | |||
| گفتاورد = | |||
| جوایز = | |||
| امضا = | |||
| اندازه امضا = | |||
| وبگاه = | |||
| پانویس = | |||
}} | |||
'''محمد ابراهیم آیتی''' روحانی [[شیعه]] و تاریخ دان اسلامی معاصر، نویسندۀ کتاب مشهور [[تاریخ آندلس]] و کتاب تاریخ [[پیامبر]] اسلام و نیز مترجم تاریخ یعقوبی به زبان فارسی است. او علاوه بر تحصیلات حوزوی دارای مدرک دکتری فلسفه اسلامی از دانشگاه تهران بود. آیتی از روحانیون فعال در عرصه های علمی پژوهشی و فرهنگی بود و نزد اهل علم و فرهنگ صاحب جایگاه و احترام بود. او در مهر ۱۳۴۳ بر اثر سانحۀ تصادف درگذشت. کتاب تاریخ پیامبر او برگزیدۀ اولین دورۀ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شد | |||
==زندگی== | ==زندگی== | ||
محمد ابراهیم آیتی در روستای گارزار بیرجند زاده شد. پدرش شیخ محمد قائنی (د ۱۳۴۲) پیش نماز گارزار بود. او از هفت سالگی به مکتب رفت و مقدمات ادب عرب را تا پایان کتاب هدایه نزد پدر فرا گرفت. در این اوان پدرش در گذشت و او نزد ملا عبدالله گازاری و ملا ابراهیم بویگی به خواندن شرح قطر و الفیۀ این مالک و سیوطی و شرح جامی مشغول شد.<ref>آیتی، محمد ابراهیم، احوال آیتی به قلم خودش، راه نمای کتاب، س ۷ شماره ۱، پاییز ۱۳۴۳ ص ۲۰۷</ref> | محمد ابراهیم آیتی در روستای گارزار بیرجند زاده شد. پدرش شیخ محمد قائنی (د ۱۳۴۲) پیش نماز گارزار بود. او از هفت سالگی به مکتب رفت و مقدمات ادب عرب را تا پایان کتاب هدایه نزد پدر فرا گرفت. در این اوان پدرش در گذشت و او نزد ملا عبدالله گازاری و ملا ابراهیم بویگی به خواندن شرح قطر و الفیۀ این مالک و سیوطی و شرح جامی مشغول شد.<ref>آیتی، محمد ابراهیم، احوال آیتی به قلم خودش، راه نمای کتاب، س ۷ شماره ۱، پاییز ۱۳۴۳ ص ۲۰۷</ref> | ||
| خط ۶: | خط ۵۸: | ||
آیتی در سیزده سالگی با اجازۀ مادر برای ادامۀ تحصیل به بیرجند سفر کرد و در مدرسۀ معصومیۀ بیرجند، حاشیۀ ملا عبدالله، بخشی از شرح شمسیه، شرح نظام، مغنی اللبیب، مطول تفتازانی، معالم الاصول، تبصرۀ [[علامه حلی]] و [[شرح لمعه]] را نزد مدرسانی همچون شیخ محمد باقر بیرجندی، شیخ محمد حسین آیتی، شیخ غلام رضا فاضل و شیخ محمد علی ربانی و ملا محمد دهکی تلمذ کرد.<ref> همان</ref> | آیتی در سیزده سالگی با اجازۀ مادر برای ادامۀ تحصیل به بیرجند سفر کرد و در مدرسۀ معصومیۀ بیرجند، حاشیۀ ملا عبدالله، بخشی از شرح شمسیه، شرح نظام، مغنی اللبیب، مطول تفتازانی، معالم الاصول، تبصرۀ [[علامه حلی]] و [[شرح لمعه]] را نزد مدرسانی همچون شیخ محمد باقر بیرجندی، شیخ محمد حسین آیتی، شیخ غلام رضا فاضل و شیخ محمد علی ربانی و ملا محمد دهکی تلمذ کرد.<ref> همان</ref> | ||
آیتی در هجده سالگی به [[مشهد]] رفت و در مدرسۀ باقریه، دروس سطح حوزه را نزد استادانی همچون شیخ هاشم قزوینی، شیخ مرتضی قزوینی، سید حسین سبزواری، ادیب نیشابوری و شیخ حسن پایین خیابانی فرا گرفت. | آیتی در هجده سالگی به [[مشهد]] رفت و در مدرسۀ باقریه، دروس سطح حوزه را نزد استادانی همچون شیخ هاشم قزوینی، شیخ مرتضی قزوینی، سید حسین سبزواری، [[ادیب نیشابوری]] و شیخ حسن پایین خیابانی فرا گرفت. | ||
او به مدت دو سال نیز در درس [[خارج فقه و اصول]] آقا میرزا مهدی اصفهانی حاضر شد و نیز از درس شرح منظومۀ آقا میرزا مهدی شهیدی عسکری بهره مند گردید. | او به مدت دو سال نیز در درس [[خارج فقه و اصول]] آقا میرزا مهدی اصفهانی حاضر شد و نیز از درس شرح منظومۀ آقا میرزا مهدی شهیدی عسکری بهره مند گردید. | ||
| خط ۱۹: | خط ۷۱: | ||
آیتی در ۱۷ مهر ۱۳۴۳ در اثر سانحۀ تصادف اتومبیل درگذشت. جنازۀ او به شهر [[قم]] حمل گردید و به دستور آیت الله [[مرعشی نجفی]] در قبرستان ابوحسین و در ایوان اختصاصی آن که مدفن چند تن از علمای شیعه است به خاک سپرده شد.<ref>آیتی، محمد حسین، بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان، مشهد، دانشگاه فردوسی، ۱۳۷۱ ش، ص ۳۵۴</ref> | آیتی در ۱۷ مهر ۱۳۴۳ در اثر سانحۀ تصادف اتومبیل درگذشت. جنازۀ او به شهر [[قم]] حمل گردید و به دستور آیت الله [[مرعشی نجفی]] در قبرستان ابوحسین و در ایوان اختصاصی آن که مدفن چند تن از علمای شیعه است به خاک سپرده شد.<ref>آیتی، محمد حسین، بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان، مشهد، دانشگاه فردوسی، ۱۳۷۱ ش، ص ۳۵۴</ref> | ||
== روش پژوهشی == | == روش پژوهشی == | ||
آیتی در تحقیق علوم دینی و حوزوی و دانش‌های دیگر، از روش‌های نو پژوهش علمی بهره گرفته است. او با روش جدید به پژوهش در تاریخ اسلام پرداخته است. او در کتاب بررسی تاریخ [[عاشورا]]، کار عمدۀ محقق را تمیز مدارک معتبر از غیر معتبر دانسته است. او خود با تکیه بر شیوۀ جدید تاریخ نگاری، با دید انتقادی منابع را مورد بررسی قرار داد. او بارها خاطر نشان کرد که مورخ باید از احتال تحریف تاریخ آگاه باشد و کار تاریخ نویسان و پژوهشگران پیشین را با دیدۀ تردید بنگرد. به اعتقاد او نتیجۀ پژوهش در تاریخ، آشکار شدن علل پیشرفت و سعادت و کشف دلایل بدبختی و زبونی ملت‌ها است.<ref>آیتی، محمد حسین، بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان، مشهد، دانشگاه فردوسی، ۱۳۷۱ ش، | آیتی در تحقیق علوم دینی و حوزوی و دانش‌های دیگر، از روش‌های نو پژوهش علمی بهره گرفته است. او با روش جدید به پژوهش در تاریخ اسلام پرداخته است. او در کتاب بررسی تاریخ [[عاشورا]]، کار عمدۀ محقق را تمیز مدارک معتبر از غیر معتبر دانسته است. او خود با تکیه بر شیوۀ جدید تاریخ نگاری، با دید انتقادی منابع را مورد بررسی قرار داد. او بارها خاطر نشان کرد که مورخ باید از احتال تحریف تاریخ آگاه باشد و کار تاریخ نویسان و پژوهشگران پیشین را با دیدۀ تردید بنگرد. به اعتقاد او نتیجۀ پژوهش در تاریخ، آشکار شدن علل پیشرفت و سعادت و کشف دلایل بدبختی و زبونی ملت‌ها است.<ref>آیتی، محمد حسین، بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان، مشهد، دانشگاه فردوسی، ۱۳۷۱ ش، ص۱۸۷</ref> | ||
== | == نگاه دیگران == | ||
[[مرتضی مطهری]] دربارۀ توان علمی و میزان اطلاعات تاریخی آیتی گفته است: | [[مرتضی مطهری]] دربارۀ توان علمی و میزان اطلاعات تاریخی آیتی گفته است: | ||
::آقای آیتی مورخی است که نسبت به تاریخ صدر اسلام، من به جرئت می‌توانم بگویم در همۀ تهران، و شاید همۀ کشور کسی را نداریم که به تاریخ صد سالۀ اول اسلام مثل آقای آیتی احاطه داشته باشد. کسی مثل او نیست که جزییات این قسمت از تاریخ احاطه و اطلاع داشته باشد. این مرد بر تمام متون تاریخی این قسمت مسلط است و جزییاتش را می‌داند. <ref> مطهری، مرتضی، ده گفتار، تهران، امت، ۱۳۵۶ ش، ص۲۲۲</ref> | |||
==آثار == | ==آثار == | ||
===تألیفات=== | ===تألیفات=== | ||
| خط ۲۹: | خط ۸۱: | ||
این اثر یکی از برجسته‌ترین آثار آیتی محسوب می‌شود و دربارۀ تاریخ آندلس در زمان حکومت مسلمانان بر آن دیار است. این اثر به زبان فارسی گزارش مفصل تاریخی از دورۀ نخستین فرماندۀ مسلمانان اسپانیا تا آخرین حاکم مسلمانان آن دیار، که قرارداد [[صلح غرناطه]] را امضا کرد به دست داده است. آیتی در این اثر به بیان وقایع اکتفا کرده و از تحلیل و تفسیر وقایع خود داری کرده است. | این اثر یکی از برجسته‌ترین آثار آیتی محسوب می‌شود و دربارۀ تاریخ آندلس در زمان حکومت مسلمانان بر آن دیار است. این اثر به زبان فارسی گزارش مفصل تاریخی از دورۀ نخستین فرماندۀ مسلمانان اسپانیا تا آخرین حاکم مسلمانان آن دیار، که قرارداد [[صلح غرناطه]] را امضا کرد به دست داده است. آیتی در این اثر به بیان وقایع اکتفا کرده و از تحلیل و تفسیر وقایع خود داری کرده است. | ||
* بحثی دربارۀ مرجعیت و روحانیت، با همکاری دیگران، تهران، شرکت انتشار، | * بحثی دربارۀ مرجعیت و روحانیت، با همکاری دیگران، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۴۱ ش | ||
* بررسی تاریخ عاشورا، تهران، | * بررسی تاریخ عاشورا، تهران، ۱۳۳ ش، مشتمل بر هفده جلسه سخنرانی دربارۀ قیام امام حسین در رادیو ایران | ||
* تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، | * تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۵۹ ش. | ||
مؤلف در آغاز نام این کتاب را تاریخ اسلام نهاده بود اما از آنجا که تنها تاریخ زندگانی پیامبر اسلام تا سال نهم هجری را نگاشته بود، کتاب بعد از فوت مؤلف با عنوان تاریخ پیامبر اسلام به چاپ رسید. این کتاب در نخستین دورۀ انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران ( | مؤلف در آغاز نام این کتاب را تاریخ اسلام نهاده بود اما از آنجا که تنها تاریخ زندگانی پیامبر اسلام تا سال نهم هجری را نگاشته بود، کتاب بعد از فوت مؤلف با عنوان تاریخ پیامبر اسلام به چاپ رسید. این کتاب در نخستین دورۀ انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۲ ش) به عنوان کتاب برگزیدۀ سال در موضوع علوم و معارف اسلامی و تاریخ و سیره برگزیده شد. برگزیدگان علمی و فرهنگی هنری در جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۷۳- ۱۳۵۸ به کوشش مریم آقا شیخ محمد و سعید نوری نشاط، تهران، کویر، ۱۳۷۷ ش، ص۳۵۲. | ||
* سرمایۀ سخن، تهران، ادارۀ کل اوقاف، | * سرمایۀ سخن، تهران، ادارۀ کل اوقاف، ۱۳۳۹ ش، | ||
کتابی سه جلدی مشتمل بر مطالب مذهبی و اخلاقی برای واعظان، بر پایۀ منابع معتبر، کار مشترک آیتی و سید محمد باقر سبزواری است. | کتابی سه جلدی مشتمل بر مطالب مذهبی و اخلاقی برای واعظان، بر پایۀ منابع معتبر، کار مشترک آیتی و سید محمد باقر سبزواری است. | ||
* سیمای علی از مسجد الحرام تا مسجد کوفه، قم، جهان آرا، | * سیمای علی از مسجد الحرام تا مسجد کوفه، قم، جهان آرا، ۱۹۷۷ م | ||
* فهرست ابواب و فصول اسفار، تهران، | * فهرست ابواب و فصول اسفار، تهران، ۱۳۴۰ ش، منرج در یانامل ملاصدرا | ||
* گفتار عاشورا، با همکاری دیگران، تهران، شرکت انتشار، | * گفتار عاشورا، با همکاری دیگران، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۴۱ ش، مجموعه بحث هایی دربارۀ قیام امام حسین(ع)، از آیتی، مرتضی مطهری، سید محمد حسین بهشتی و سید محمود طالقانی | ||
* مقولات و آراء مربوط به آن، تهران، دانشگاه تهران، | * مقولات و آراء مربوط به آن، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۴۳ ش، پایان نامۀ دکتری آیتی | ||
* موجباتی که امام حسین را وادار به قیام کرد، با همکاری مرتضی مطهری، تهران، | * موجباتی که امام حسین را وادار به قیام کرد، با همکاری مرتضی مطهری، تهران، ۱۹۷۷ م. | ||
=== | ===ترجمه ها=== | ||
* آیینۀ اسلام، طه حسین، تهران، شرکت انتشار، | * آیینۀ اسلام، طه حسین، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۳۹ ش | ||
* افکار جاوید محمد، مولوی محمد عل لاهوری، تهران، کتاب فروشی محمدی، | * افکار جاوید محمد، مولوی محمد عل لاهوری، تهران، کتاب فروشی محمدی، ۱۳۳۵ ش، این کتاب در سال ۱۳۳۵ ش برندۀ جایزۀ سلطنتی ترجمه در رشتۀ اجتماعی شد. | ||
* البلدان، احمد ابن ابی یعقوب، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، | * البلدان، احمد ابن ابی یعقوب، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۳ ش | ||
* تاریخ یعقوبی، | * تاریخ یعقوبی، ۲ ج، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۲- ۱۳۴۳ ش | ||
* جهان در قرن بیستم، لویس ل. اسنایدر، تهران، شرکت انتشار، | * جهان در قرن بیستم، لویس ل. اسنایدر، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۴۲ ش | ||
=== تصحیح و نشر متون === | === تصحیح و نشر متون === | ||
* تصحیح و تنقیح مثنوی مقامات الابرار، محمد حسن آیتی، | * تصحیح و تنقیح مثنوی مقامات الابرار، محمد حسن آیتی، ۱۳۳۷ ش | ||
* تصحیح تفسیر شریف لاهیجی، بهاء الدین محمد شریف لاهیجی، | * تصحیح تفسیر شریف لاهیجی، بهاء الدین محمد شریف لاهیجی، ج۳ و ۴، تهران، ادارۀ کل اوقاف، ۱۳۴۰ ش. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{ پانویس}} | {{ پانویس|اندازه=ریز|3}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* آیتی، محمد ابراهیم، احوال آیتی به قلم خودش، راه نمای کتاب، س | * آیتی، محمد ابراهیم، احوال آیتی به قلم خودش، راه نمای کتاب، س ۷ شماره ۱، پاییز ۱۳۴۳ | ||
* آیتی، محمد حسین، بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان، مشهد، دانشگاه فردوسی، | * آیتی، محمد حسین، بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان، مشهد، دانشگاه فردوسی، ۱۳۷۱ | ||
* افشار، ایرج، وفات محمد ابراهیم آیتی، راهنمای کتاب، س | * افشار، ایرج، وفات محمد ابراهیم آیتی، راهنمای کتاب، س ۷، شماره ۱، پاییز ۱۳۴۳ | ||
* مطهری، مرتضی، ده گفتار، تهران، امت، | * مطهری، مرتضی، ده گفتار، تهران، امت، ۱۳۵۶ ش | ||
[[رده:تاریخ اسلام]] | [[رده:تاریخ اسلام]] | ||