پرش به محتوا

محمدحسین غروی اصفهانی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵۳: خط ۵۳:
}}
}}


'''محمدحسین غروی اصفهانی''' (۱۲۹۶-۱۳۶۱ ه.ق) مشهور به '''کمپانی''' از [[فقیه|فقها]]، اصولیین و فلاسفه قرن چهاردهم [[امامیه]] است. او در کنار [[آقاضیاء عراقی]] و [[میرزای نایینی]] یکی از سه مدرسه اصولی در شرح و بسط مکتب اصولی [[شیخ انصاری]] را ایجاد کرده است هر چند تلاش او برای تغییر در باب های [[علم اصول]] با مرگ او ناتمام ماند. غروی اصفهانی به دقت و نگاه ژرف در مباحث شهره است. کتاب [[نهایة الدرایة]] او از مهم‌ترین آثار در [[اصول فقه]] به شمار می‌آید که در شرح [[کفایة الاصول]] [[آخوند خراسانی]] نگاشته است. دیوان شعری از او که در مدح و رثای [[اهل بیت]] است، با تخلص «مفتقر» منتشر شده است. .
'''محمدحسین غروی اصفهانی''' (۱۲۹۶-۱۳۶۱ ه.ق) مشهور به '''کمپانی''' از [[فقیه|فقها]]، اصولیین و فلاسفه قرن چهاردهم [[امامیه]] است. او در کنار [[آقاضیاء عراقی]] و [[میرزای نایینی]] یکی از سه مدرسه اصولی در شرح و بسط مکتب اصولی [[شیخ انصاری]] را ایجاد کرده است هر چند تلاش او برای تغییر در باب‌های [[علم اصول]] با مرگ او ناتمام ماند. غروی اصفهانی به دقت و نگاه ژرف در مباحث شهره است. کتاب [[نهایة الدرایة]] او از مهم‌ترین آثار در [[اصول فقه]] به شمار می‌آید که در شرح [[کفایة الاصول]] [[آخوند خراسانی]] نگاشته است. دیوان شعری از او که در مدح و رثای [[اهل بیت]] است، با تخلص «مفتقر» منتشر شده است.


==زندگی نامه==
==زندگی نامه==
محمدحسین اصفهانی فرزند محمدحسن اصفهانی نخجوانی در دوم محرم ۱۲۹۶ ه.ق در [[نجف]] متولد شد. پدرش از تجار مشهور [[کاظمین]] بود و اصالتاً نخجوانی بودند. پس از امضای [[قرارداد ترکمانچای]] نخست به [[تبریز]] و سپس به [[اصفهان]] مهاجرت می‌کند و بعدها به کاظمین منتقل می‌شود.<ref> علماء معاصرین، واعظ خیابانی تبریزی، ص ۱۹۰</ref> پدرش دوست داشت که راه او در تجارت را ادامه دهد، اما وی با توسل به [[امام موسی کاظم]] رضایت پدر را به دست آورد و در نزدیک بیست سالگی برای تحصیل به نجف آمد.
محمدحسین اصفهانی فرزند محمدحسن اصفهانی نخجوانی در دوم [[محرم]] ۱۲۹۶ ه.ق در [[نجف]] متولد شد. پدرش از تجار مشهور [[کاظمین]] بود و اصالتاً نخجوانی بودند. پس از امضای [[قرارداد ترکمانچای]] نخست به [[تبریز]] و سپس به [[اصفهان]] مهاجرت می‌کند و بعدها به کاظمین منتقل می‌شود.<ref> علماء معاصرین، واعظ خیابانی تبریزی، ص ۱۹۰</ref> پدرش دوست داشت که راه او در تجارت را ادامه دهد، اما وی با [[توسل]] به [[امام موسی کاظم]] رضایت پدر را به دست آورد و در نزدیک بیست سالگی برای تحصیل به نجف آمد. او دارای خط خوشی بود.<ref>مجله نور علم، شماره۴۰، ص۴۰</ref>
او دارای خط خوشی بود. <ref>مجله نور علم، شماره ۴۰، ص ۴۰</ref>


وی به خاطر شغل پدر به «کمپانی» مشهور بود. گفته شده است وی از این نام ناخشنود بود. با این حال دیوان اشعار او در یکی از چاپ‌ها به نام دیوان کمپانی منتشر شده است.
وی به خاطر شغل پدر به «کمپانی» مشهور بود. گفته شده است وی از این نام ناخشنود بود. با این حال دیوان اشعار او در یکی از چاپ‌ها به نام [[دیوان کمپانی]] منتشر شده است.
===خصوصیات شخصی و اخلاقی===
===خصوصیات شخصی و اخلاقی===
غروی، سریع‌الذهن و حاضرجواب و سخنانش همراه لطیفه و مزاح بود و حتی در تقریر درس نیز بذله‌گویی داشت. گفته‌اند که او بسیار اهل عبادت بود. حدود دوازده سال از درس و بحث کناره گرفت و به سیر و سلوک پرداخت و تا آخر عمر این سیر عرفانی در او مشهود بود.<ref>مجله نور علم، ش ۴۰، ص ۵۲، به نقل از سید عباس کاشانی</ref>
غروی، سریع‌الذهن و حاضرجواب و سخنانش همراه لطیفه و مزاح بود و حتی در تقریر درس نیز بذله‌گویی داشت. گفته‌اند که او بسیار اهل عبادت بود. حدود دوازده سال از درس و بحث کناره گرفت و به سیر و سلوک پرداخت و تا آخر عمر این سیر عرفانی در او مشهود بود.<ref>مجله نور علم، ش ۴۰، ص۵۲، به نقل از سید عباس کاشانی</ref>
[[علامه طباطبایی]] درباره استادش می‌نویسد:
[[علامه طباطبایی]] درباره استادش می‌نویسد:
::در مرحله تهذیب نفس و تصفیه باطن با مرحوم خلدآشیان علام نحریر فخرالمجتهدین و سندالعارفین حاج [[میرزا جوادآقا ملکی تبریزی]] نزیل [[قم]] که از اکابر تلامذه و تربیت یافتگان مرحوم  آخوند [[ملاحسینقلی همدانی]] بوده، رابطه و مکاتبه داشته است.
::در مرحله تهذیب نفس و تصفیه باطن با مرحوم خلدآشیان علام نحریر فخرالمجتهدین و سندالعارفین حاج [[میرزا جواد آقا ملکی تبریزی]] نزیل [[قم]] که از اکابر تلامذه و تربیت یافتگان مرحوم  آخوند [[ملاحسینقلی همدانی]] بوده، رابطه و مکاتبه داشته است.
::مرحوم شیخ مردی بود جامع میان علم و عمل و رابط میان تقوا و ذوق، دارای طبعی سیال و لهجه شیرین. دیوان اشعار وی معروف است و در فنون مختلفه شعر از قصیده و مدیحه و غزل و رباعی و علمی، اشعاری زیاد سروده و در فقه و اصول و حکمت و عرفان مؤلفات زیاد دارد که غالب آن‌ها مثل ضروریات یومی و حیاتی میان اهل علم دست به دست می‌گردد. سیمایی داشت متواضع و ربانی و خاموش و غالباً فکور و به خود مشغول بود. زندگانی ساده داشت.<ref> یادنامه شهید آیت الله قدوسی، ص ۲۷۰-۲۷۱به قلم جمعی از دانشمندان، قم، انتشارات شفق، ۱۳۶۳ ه.ش</ref>
::مرحوم شیخ مردی بود جامع میان علم و عمل و رابط میان [[تقوا]] و ذوق، دارای طبعی سیال و لهجه شیرین. دیوان اشعار وی معروف است و در فنون مختلفه شعر از قصیده و مدیحه و غزل و رباعی و علمی، اشعاری زیاد سروده و در فقه و اصول و حکمت و عرفان مؤلفات زیاد دارد که غالب آن‌ها مثل ضروریات یومی و حیاتی میان اهل علم دست به دست می‌گردد. سیمایی داشت متواضع و ربانی و خاموش و غالباً فکور و به خود مشغول بود. زندگانی ساده داشت.<ref> یادنامه شهید آیت الله قدوسی، ص ۲۷۰-۲۷۱به قلم جمعی از دانشمندان، قم، انتشارات شفق، ۱۳۶۳ ه.ش</ref>


[[محمدتقی بهجت]] از شاگردان وی درباره استادش می‌گوید:
[[محمدتقی بهجت]] از شاگردان وی درباره استادش می‌گوید:
خط ۷۳: خط ۷۲:
::در کنار این فعالیت‌های علمی آن قدر مقید به برنامه‌های عبادتی بودند، که هر کس این‌ها را می‌دید فکر می‌کرد که اصلاً به هیچ چیز غیر از عبادت نمی‌رسد، هر روز زیارت عاشورا و هر روز نماز جعفر طیار از برنامه‌های عادی ایشان بود. روزهای پنج شنبه، طبق سنتی که علمای نجف دارند و معمولاً روز پنج شنبه یا جمعه یک روضه هفتگی دارند که زمینه‌ای است برای دیدار دوستان و استادان و شاگردان با همدیگر و توسلی هم انجام می‌گرفت، مرحوم آقا شیخ محمدحسین در این روضه‌شان مقید بود که خود پای سماور بنشیند، و خود او همه کفش‌ها را جفت کند، و در عین حال زبانش مرتب در حال حرکت بود خیلی تند تند یک چیزی را می‌خواندند ما متوجه نمی‌شدیم که این چه ذکری است که ایشان این قدر در نشستن و بر خاستن به گفتن آن مقید است.
::در کنار این فعالیت‌های علمی آن قدر مقید به برنامه‌های عبادتی بودند، که هر کس این‌ها را می‌دید فکر می‌کرد که اصلاً به هیچ چیز غیر از عبادت نمی‌رسد، هر روز زیارت عاشورا و هر روز نماز جعفر طیار از برنامه‌های عادی ایشان بود. روزهای پنج شنبه، طبق سنتی که علمای نجف دارند و معمولاً روز پنج شنبه یا جمعه یک روضه هفتگی دارند که زمینه‌ای است برای دیدار دوستان و استادان و شاگردان با همدیگر و توسلی هم انجام می‌گرفت، مرحوم آقا شیخ محمدحسین در این روضه‌شان مقید بود که خود پای سماور بنشیند، و خود او همه کفش‌ها را جفت کند، و در عین حال زبانش مرتب در حال حرکت بود خیلی تند تند یک چیزی را می‌خواندند ما متوجه نمی‌شدیم که این چه ذکری است که ایشان این قدر در نشستن و بر خاستن به گفتن آن مقید است.
::بعد یکی از دوستان که خیلی با آقا مأنوس بود ( مرحوم آقا شیخ [[علی‌محمد بروجردی]] رضوان الله علیه ) از ایشان سؤال کرده بود: آقا، این چه ذکری است که شما این قدر تقیِّد دارید که حتی بین سلام و احوال‌پرسی‌تان آن را ترک نمی‌کنی؟ ایشان لبخندی زده بود و بعد از تأملی فرموده بود: خوب است انسان روزی هزار مرتبه إنا أنزلنا بخواند. » <ref>[http://www.bahjat.org/index.php/2011-09-08-10-59-54/hekayat.html#5 پایگاه نشر آثار آیت الله بهجت]</ref>
::بعد یکی از دوستان که خیلی با آقا مأنوس بود ( مرحوم آقا شیخ [[علی‌محمد بروجردی]] رضوان الله علیه ) از ایشان سؤال کرده بود: آقا، این چه ذکری است که شما این قدر تقیِّد دارید که حتی بین سلام و احوال‌پرسی‌تان آن را ترک نمی‌کنی؟ ایشان لبخندی زده بود و بعد از تأملی فرموده بود: خوب است انسان روزی هزار مرتبه إنا أنزلنا بخواند. » <ref>[http://www.bahjat.org/index.php/2011-09-08-10-59-54/hekayat.html#5 پایگاه نشر آثار آیت الله بهجت]</ref>
 
===وفات===
محمدحسین غروی اصفهانی در پنجم ذیحجه ۱۳۶۱ ه.ق درگذشت. پیکر او در حجره‌ای متصل به گلدسته شمالی ایوان طلای [[حرم امیرالمؤمنین]]، نزدیک مقبره [[علامه حلی]] به خاک سپرده شد.<ref> نقباء البشر، ج۲، ص ۵۶۱</ref> درگذشت او یک هفته پس از وفات [[آقاضیاء عراقی]] بود.
==تحصیلات==
==تحصیلات==
سطح را از شیخ [[حسن تویسرکانی]] و برخی دیگر از اساتید نجف آموخت. در دس فقه و اصول سید محمد فشارکی اصفهانی و آقا رضا همدانی شرکت کرد. به مدت سیزده سال در درس آخوند خراسانی شرکت کرد. از مشاهیر شاگردان آخوند بود و در زمان تحصیل حاشیه ای بر کفایه نوشت. <ref>همان، ص۴۱</ref>
سطح را از شیخ [[حسن تویسرکانی]] و برخی دیگر از اساتید نجف آموخت. در دس فقه و اصول سید محمد فشارکی اصفهانی و آقا رضا همدانی شرکت کرد. به مدت سیزده سال در درس آخوند خراسانی شرکت کرد. از مشاهیر شاگردان آخوند بود و در زمان تحصیل حاشیه ای بر کفایه نوشت. <ref>همان، ص۴۱</ref>


در دوره شرکت در درس آخوند، تنها دو مرتبه در درس حاضر نشد. یکی هنگامی که به زیارت کاظمین رفته بود و به خاطر مشکلی به درس نرسیده بود <ref>[http://www.bahjat.org/index.php/2011-09-08-10-59-54/hekayat.html#5 پایگاه نشر آثار آیت الله بهجت]</ref>و دیگری وقتی زمانی که باران شدیدی در نجف آمد و در شب تاریک راه تقریباً بسته بود و گمان کرد که آخوند به درس نخواهد آمد. <ref> مدرسی چهاردهی، تاریخ روابط ایران و عراق، ص ۱۳۶</ref>
در دوره شرکت در درس آخوند، تنها دو مرتبه در درس حاضر نشد. یکی هنگامی که به [[زیارت]] کاظمین رفته بود و به خاطر مشکلی به درس نرسیده بود <ref>[http://www.bahjat.org/index.php/2011-09-08-10-59-54/hekayat.html#5 پایگاه نشر آثار آیت الله بهجت]</ref>و دیگری وقتی زمانی که باران شدیدی در نجف آمد و در شب تاریک راه تقریباً بسته بود و گمان کرد که آخوند به درس نخواهد آمد.<ref> مدرسی چهاردهی، تاریخ روابط ایران و عراق، ص ۱۳۶</ref>
پس از وفات آخوند، مستقلاً به تدریس پرداخت و چند دوره اصول و فقه مکاسب را تدریس کرد. درس وی دقیق بود و به زبان عربی فصیح بیان می‌شد.<ref> مجله حوزه، ش ۳۰، ص ۳۷</ref>  آخرین دوره کامل اصول را در ۱۳۴۴ ه.ق شروع کرد و در ۱۳۵۹ ه.ق به پایان برد. این طولانی‌ترین دوره او بود.
پس از وفات آخوند، مستقلاً به تدریس پرداخت و چند دوره اصول و فقه [[مکاسب]] را تدریس کرد. درس وی دقیق بود و به زبان عربی فصیح بیان می‌شد.<ref> مجله حوزه، ش ۳۰، ص ۳۷</ref>  آخرین دوره کامل اصول را در ۱۳۴۴ ه.ق شروع کرد و در ۱۳۵۹ ه.ق به پایان برد. این طولانی‌ترین دوره او بود.
===ترتیب جدید علم اصول===
===ترتیب جدید علم اصول===
پس از این دوره، برای تهذیب و اختصار و ترتیب فنی ابواب اصول و تنقیح و تقسیمی نو، دوره درسی جدیدی را آغاز کرد. وی ترتیب مطالب اصولی گذشته را تغییر داد و برخی مباحث مقدماتی را به جای خود برگرداند. او در این تقسیم‌بندی بر خلاف آنچه معمول بود، اصول را به چهار مبحث تقسیم کرد و تلاش کرد به عواملی که باعث اشتباه و خلط بین مباحث بود، پایان دهد.
پس از این دوره، برای تهذیب و اختصار و ترتیب فنی ابواب اصول و تنقیح و تقسیمی نو، دوره درسی جدیدی را آغاز کرد. وی ترتیب مطالب اصولی گذشته را تغییر داد و برخی مباحث مقدماتی را به جای خود برگرداند. او در این تقسیم‌بندی بر خلاف آنچه معمول بود، اصول را به چهار مبحث تقسیم کرد و تلاش کرد به عواملی که باعث اشتباه و خلط بین مباحث بود، پایان دهد.
خط ۱۰۴: خط ۱۰۴:
برخی شاگردان ایشان به این شرح است
برخی شاگردان ایشان به این شرح است
{{ستون-شروع|۴}}
{{ستون-شروع|۴}}
* محمدعلی اراکی(داماد اصفهانی)
* [[محمدعلی اراکی]](داماد اصفهانی)
* محمدعلی اردوبادی
* محمدعلی اردوبادی
* نصرالله اشکوری
* نصرالله اشکوری
خط ۱۲۷: خط ۱۲۷:
* سید حسین همدانی
* سید حسین همدانی
{{پایان}}
{{پایان}}
گفته شده است که آیت الله [[سید حسین بروجردی]] پس از مراجعت از [[مکه]]، چهار ماه در نجف اقامت کرده و در این مدت از درس فلسفه اصفهانی بهره بده است. <ref>نور علم، ش ۴۰، ص ۵۰</ref>
گفته شده است که آیت الله [[سید حسین بروجردی]] پس از مراجعت از [[مکه]]، چهار ماه در [[نجف]] اقامت کرده و در این مدت از درس فلسفه اصفهانی بهره بده است. <ref>نور علم، ش ۴۰، ص ۵۰</ref>


===مرجعیت===
===مرجعیت===
پس از وفات میرزای نایینی اعلامیه‌ای به امضای میرزا علی‌اصغر ملکی -از شاگردان آخوند خراسانی-، [[سید ابوالقاسم خوئی]]، سید محمدهادی میلانی به این مضمون نوشته شد که پس از شیخ انصاری در این اواخر نظیر آیت الله اصفهانی در روحانیت شیعه پیدا نشده و در [[حوزه نجف]] اشرف نظیر ایشان نیست. در بغداد برخی مقلدین به اصفهانی رجوع کردند. <ref>مجله نور علم، ش ۴۰، ص ۵۷ به نقل از سید هادی خسروشاهی</ref>
پس از وفات میرزای نایینی اعلامیه‌ای به امضای میرزا علی‌اصغر ملکی -از شاگردان آخوند خراسانی-، [[سید ابوالقاسم خوئی]]، سید محمدهادی میلانی به این مضمون نوشته شد که پس از [[شیخ انصاری]] در این اواخر نظیر آیت الله اصفهانی در روحانیت شیعه پیدا نشده و در [[حوزه نجف]] اشرف نظیر ایشان نیست. در بغداد برخی مقلدین به اصفهانی رجوع کردند. <ref>مجله نور علم، ش ۴۰، ص ۵۷ به نقل از سید هادی خسروشاهی</ref>


==آثار==
==آثار==
خط ۱۴۸: خط ۱۴۸:


بنا به نقل سید عباس کاشانی، اصفهانی تفسیری ناتمام نیز نوشته‌اند که در کتب تراجم ذکر نشده است.
بنا به نقل سید عباس کاشانی، اصفهانی تفسیری ناتمام نیز نوشته‌اند که در کتب تراجم ذکر نشده است.
==وفات==
محمدحسین غروی اصفهانی در پنجم ذیحجه ۱۳۶۱ ه.ق بر اثر سکته قلبی در خواب وفات کرد. پیکر او در حجره‌ای متصل به گلدسته شمالی ایوان طلای حرم امیرالمؤمنین، نزدیک مقبره علامه حلی به خاک سپرده شد.<ref> نقباء البشر، ج۲، ص ۵۶۱</ref> وفات او یک هفته پس از وفات آقاضیاء عراقی بود.


==جستارهای وابسته==
==جستارهای وابسته==