سید علی طباطبایی: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان             =سید علی طباطبایی

| تصویر             =

| اندازه تصویر     =

| نام کامل         = سیدعلی بن محمدعلی(محمد) طباطبایی حائری

| لقب               = صاحب ریاض

| نسب               = [[سادات حسنی]]

| تاریخ تولد       = 12 ربیع الاول 1161

| شهر تولد         = کاظمین

| کشور تولد         = عراق

| محل تحصیل         = [[عراق]]

| محل زندگی         = عراق

| تاریخ وفات       = 1231

| شهر وفات         = [[کربلا]]

| محل دفن           = [[حرم امام حسین (ع)]]  

| استادان           = [[وحید بهبهانی]] • [[صاحب حدائق]]

| شاگردان           = [[ابوعلی حائری|شیخ ابوعلی حائری]] • [[اسدالله دزفولی|شیخ اسدالله دزفولی]] • [[سید محمد باقر شفتی]] • [[محمد شریف مازندرانی]] • [[احمد بن زین الدین بن ابراهیم احسایی|شیخ احمد احسایی]] • [[سید محمد مجاهد طباطبایی]] • سید مهدی طباطبایی • [[سید حسین موسوی خوانساری]]

| اجازه روایت از   =

| اجازه اجتهاد از   =

| اجازه روایت به   =

| اجازه اجتهاد به   =

| تالیفات           = [[ریاض المسائل]] • شرح مفاتیح الشرایع • رساله هایی در ابواب مختلف فقه و اصول  

| سایر             = مبارزه با اخباری گری با نوشتن «الرسالة البهیه»

| سیاسی             =  

| اجتماعی           = بنای دیواری در اطرف کربلا برای جلوگیری از نفوذ و حمله [[وهابیان]] • خریداری و وقف باغ‌های اطراف کربلا برای ساکنان و اهالی آن  

| امضا             =

| وب‌گاه رسمی       =

سید علی طباطبایی در 12 [[ربیع الاول]] ۱۱۶۱ق. در [[کاظمین]] به دنیا آمد، پدرش سید محمد علی، ‌فرزند ابوالمعالی صغیر و او فرزند ابوالمعالی کبیر<ref> منتهی المقال، ج5، ص63، 65؛ خوانساری، ج۴، ص۳۹۹-۴۰۱؛ آقابزرگ، الذریعه، ج11، ص336</ref> از تبار [[سادات حسنی]]، معروف به [[سادات طباطبایی|طباطبایی]] است که در قرن دوازدهم قمری از اصفهان به [[کربلا]] کوچ کرده‌اند. مامقانی در تنقیح القمال نام پدر وی را محمد بن علی ذکر کرده است.<ref>تنقیح المقال، ج2، ص307؛ نک: خوئی، ج12، ص157؛ فوائدالرضویه، ص323</ref>

مادرش، خواهر [[وحید بهبهانی]] و همسرش نیز دختر ایشان است. از این رو، سید علی طباطبایی خواهرزاده و داماد وحید بهبهانی است. نسب جدّ مادری او به [[مجلسی اول]] می‌رسد؛ مادر وحید بهبهانی، دختر نورالدین پسر [[ملا صالح مازندرانی]] است و مادر نورالدین، [[آمنه بیگم دختر محمد تقی مجلسی|آمنه بیگم]] دختر مجلسی اول است.<ref> منتهی المقال، ج5، ص66؛ خوانساری، ج۴، ص۳۹۹-۴۰۱؛ فوائدالرضویه، ص324</ref> سید عبدالکریم جد بحرالعلوم طباطبایی، برادر او بوده است.<ref>اعیان الشیعه، ج8، ص314</ref>

به گفته صاحب [[ریحانة الادب]] و [[محمد باقر خوانساری]]، در [[روز غدیر]] سال ۱۲۱۶ق که [[وهابیان]] به کربلا حمله ور شدند. سید علی طباطبایی اهل خانه‌اش را به پناهگاه امنی فرستاده بود، به جز خود و یک کودک شیرخوار در منزل بودند که وهابیان به خانه او حمله کردند، سید علی طفل را به بغل گرفته و زیر سبدی در منزل پنهان می‌شود، مهاجمان منزل سید را تفتیش می‌کنند اما او را نمی‌یابند، به گمان اینکه شاید سیدعلی زیر هیزم‎هایی که در گوشه منزل بوده، پنهان شده باشد، هیزم‌ها را برمی‌دارند و بر روی آن سبد می‌ریزند، و بدین ترتیب  از این خطر نجات می‌یابند.<ref>ریحانة الادب، ج۳، ص۳۷۲؛ خوانساری، ج۴، ص۴۰۵؛ فوائدالرضویه، ص324</ref>

او در سال ۱۲۳۱ ق در 70 سالگی در کربلا درگذشت و در [[حرم امام حسین]] (ع) نزدیک قبر استادش، وحید بهبهانی، به خاک سپرده شد.<ref> ریحانة الادب، ج۳، ص۳۷۲؛ اعیان الشیعه، چ8، ص314؛ مامقانی، ج2، ص307</ref> هنگام درگذشت او، فرزندش بزرگش [[سید محمد بن سید علی طباطبایی|محمد]] در [[اصفهان]] بود و همانجا برای پدر مراسم عزا برگزار کرد.<ref>خوانساری، ج۴، ص۴۰۲؛ فوائدالرضویه، ص324</ref> محمد باقر مجلسی تاریخ وفات او را 1201 ق ذکر کرده است<ref>خوانساری، ج۴، ص۴۰۲</ref> که به گفته محسن امین احتمالا کلمه «ثلاثین» از عبارت او افتاده باشد.<ref>اعیان الشیعه، ج8، ص314</ref> در تاریخ وفات او گفته شده است:

«بموت علی مات علم محمد»<ref>مامقانی، ج2، ص307؛ اعیان الشیعه، ج8، ص314</ref>

دانشمندان علم تراجم مانند، [[ابوعلی حائری]]، [[صاحب روضات]]، صاحب [[ریحانة الادب]]، شیخ عباس قمی و... او را با عبارات مختلف مانند، ثقة، جلیل القدر، محقق، یگانه زمان، اصولی، فقیه و صاحب کرامات ستوده‌اند<ref>مامقانی، ج2، ص307؛ خوانساری، ج۴، ص۴۰۲؛ ریحانة الادب، ج۳، ص۳۷۲؛ فوائدالرضویه، ص324؛ منتهی المقال، ج5، ص63؛ مقابس الانوار، ص19آ اعیان الشیعه، ج8، ص314</ref> مامقانی از شدت ورع و احتیاط او نسبت به [[حق الناس]]<ref>مامقانی، ج2، ص307</ref> و شیخ عباس قمی از عبادت و مداومت بر او بیداری شب‌های جمعه سخن گفته اند.<ref>فوائدالرضویه، ص324</ref> [[میرزا احمد نیشابوری]] با این که با صاحب ریاض عناد داشت، اما در کتاب رجالش از تخصصش در [[علم رجال]] و برخی آثارش یاد کرده است.<ref> خوانساری، ج۴، ص۴۰۱،۴۰۵</ref> مامقانی می گوید، صاحب ریاض روزی از رفتن به نماز جماعت خودداری کرد، مأمومین از علت این امر سوال کردند، در پاسخ آنان گفت:

«من امروز در عدالت خود اشكال دارم. از اين رو، نمي‌توانم امام جماعت شما باشم. آنها از علت اشكال پرسيدند. وي گفت: دختر وحيد(همسرش)، حرف‌هايي به من زد كه من كنترل خود را از دست دادم و به او گفتم: هر چه به من گفتي، به خودت برگردد، او ديگر نماز را با جماعت اقامه نكرد تا اين كه همسرش از او راضي شد.<ref>مامقانی، ج2، ص307</ref>

از دوران کودکی او اطلاعی چندانی در دست نیست، او در دامان داییش وحید بهبهانی پرورش یافت، مامقانی از آغاز تحصیلاتش با عبارت «فی زمان الرجولیه» یاد می‌کند، و می‌گوید پیش از این خط خوبی داشت و از راه کتابت ارتزاق می‌کرد، تحصیلاتش را نزد [[محمد علی بهبهانی]] آغاز کرد و نزد وحید بهبهانی ادامه داد. او در حالی در درس محمد علی بهبهانی حاضر می شد، که سنش کمتر از برخی هم درسانش بود.<ref>مامقانی، ج2، ص307</ref>

{{ستون-شروع|3}}

* شیخ ابوعلی حائری، نویسنده [[منتهی المقال]].

* شیخ اسدالله دزفولی، نویسنده مقابس الانوار.<ref>مقابس الانوار، ص19</ref>

* جواد بن محمّد حسینی عاملی: نویسندة مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه.

* محمد تقی شهید برغانی قزوینی.

* محمد صالح برغانی.

* [[محمد شریف مازندرانی|محمد شریف آملی مازندرانی]].

* [[احمد بن زین الدین بن ابراهیم احسایی|احمد بن زین الدین احسایی]].

سید علی طباطبایی در فقه، اصول و حدیث تخصص داشت گرچه تبحرش در اصول بیش از فقه بود، ولی شهرتش در فقه بیش از اصول است. برخلاف میرزای قمی که در فقه متبحر بود، ولی شهرتش در اصول است، او میرزای قمی به خواهش دیگری کتابی در غیر تبحر خود نوشتند، طباطبایی [[ریاض المسائل]] را در فقه و [[میرزای قمی]] [[القوانین المحکمة|قوانین]] را در اصول نگاشتند.<ref> مامقانی، ج2، ص307؛ ریحانة الادب، ج۳، ص۳۷۹</ref> و هر دو با صاحب این کتاب‌ها معروف شدند، برخی از آثار او عبارتند از:

ریاضُ المَسائل فی بَیان الأحکام بِالدّلائِل کتابی فقهی و به زبان عربی است. این کتاب، از شرح‌های معتبر کتاب [[النافع فی مختصر الشرایع]] معروف به '''مختصر النافع''' تألیف [[محقق حلی]](م ۶۷۶ ق) است. ریاض المسائل یک دوره کامل فقه استدلالی از باب طهارت تا باب دیات در دو مجلد است، که حاوی نظرات بزرگان فقه مثل [[شیخ طوسی]]، [[شیخ صدوق]]، [[علامه حلی]]، [[شهید اول]]، [[شهید ثانی]]، قاضی سعید الدین، [[کلینی]]، [[محمد باقر سبزواری]]، [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]]، [[قطب راوندی|راوندی]]، [[فاضل مقداد]]، [[فخر المحققین]]، [[مقدس اردبیلی]] و دیگر بزرگان است. شهرت این کتاب آن چنان بوده، که مؤلف آن، همه جا به نام '''صاحب ریاض''' مشهور شده است.

* الرسالة البهیه، در آن به رد آراء و نظرات اخباری‌ها پرداخته است.<ref>خوانساری، ج۴، ص۴۰۵</ref>

{{ستون-شروع|3}}

* رسالة حلیة النظر الی الاجنبیة فی الجمله و اباحة سماع صوتها کذلک.

* حاشیه بر «مدارک الاحکام» و...<ref> منتهی المقال، ج5، ص64-65؛ خوانساری، ج۴، ص۴۰۰-۴۰۱؛ مامقانی، ج2، ص307؛ اعیان الشیعه، ج8، ص315</ref>

وی برای دفاع از شهر کربلا در برابر هجوم وهابیان، دیواری دور شهر کربلا در سال ۱۲۱۷ ق. بنا کرد. و برای حفظ نظم و رعایت قانون در شهر کربلا قبیله‌ای از بلوچی‌ها را که قوت بدنی و روحیه‌ای خشن داشتند در کربلا اسکان داد تا نظم و قانون را حفاظت کنند.<ref>اعیان الشیعه، ج8، ص315</ref>

زمان مرجعیت ایشان مقارن با فتح [[هند]] بود. از این رو، وجوهات اسلامی از آنجابه دست ایشان می‌رسد که درهم‌های رسیده به ایشان را با جهت کثرت و فراوانی آنها، تشبیه به تپه‌های خاک کرده‌اند. وی از این وجوهات در جهت خدمات اجتماعی و عام المنفعه استفاده کرد، باغ‌هایی را در اطراف کربلا خریداری کرد، و وقف ساکنان اهالی آنجا کرد.<ref>اعیان الشیعه، ج8، ص315</ref>

بنای مسجد جامع کربلا؛ این مسجد در نزدیکی بازار بزرگ تجاری کربلا واقع شده است که در سال ۱۲۲۰ق. کار بنای آن به اتمام رسید. این مسجد که دارای مصلای بزرگ است، بعد از صاحب ریاض نیز توسعه پیدا کرد و به جهت اقامة نماز جماعت و تولیت آن توسط میرزا علی نقی طباطبایی (درگذشت ۱۲۸۹ق.) به مسجد جامع میرزا علی نقی طباطبایی شهرت یافت.

از علمای ایران در قرن دوازدهم و سیزدهم قمری. وی در ۱۱۸۰ق در کربلا به دنیا آمد. سیدمحمد،‌علوم اسلامی را نزد پدرش فراگرفت و از درس استادانی چون علامه بحرالعلوم، شیخ جعفر کاشف الغطاء، آقا محمدباقر هزار جریبی و میرعبدالباقی اصفهانی در کربلا استفاده کرد و با دختر علامه بحرالعلوم ازدواج نمود. پس از حمله وهابی‌ها به کربلا و قتل عام مردم و غارت شهر،‌ سیدمحمد به ایران آمد. نخست در کرمانشاه نزد داییش آقا محمدعلی کرمانشاهی مدت کوتاهی توقف کرد وی سپس برای تدریس و تحقیق روانه حوزه اصفهان گردید. او مدت سیزده سال در اصفهان اقامت داشت و به تدریس و تألیف مشغول شد.<ref> [http://daneshnameh.irdc.ir/?p=1338 دانشنامه‌های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران]</ref>

{{پانویس|3}}

* ابوعلی حائری، مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل، منتهی المقال فی احوال الرجال، موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، قم، 1416ق-1374ش-1995م.

* آقا بزرگ تهرانى‏، الذريعة إلى تصانيف الشيعة، اسماعيليان قم و كتابخانه اسلاميه تهران‏، 1408 ق.

* مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، انتشارات جهان، تهران، 1350ق.

* شیخ عباس قمی، فوائدالرضویه، بی نا، بی تا.

* امین، سيد محسن، أعيان الشيعة، دار التعارف للمطبوعات‏، بیروت، 1406 ق.