۱۷٬۱۵۸
ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (اصلاح ارقام، اصلاح نویسههای عربی) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
در چند ماه پایانی زندگی فاطمه(س) حوادث ناگواری برای او اتفاق افتاد؛ چنانکه گفته شده در این دوره هیچ کس زهرا(س) را خندان ندید.<ref>ابنسعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۳۸؛ کلینی، کافی، ۱۳۶۳ش، ج۳، ص۲۲۸.</ref> درگذشت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۴۱.</ref> [[واقعه سقیفه بنیساعده|ماجرای سقیفه]]، غصب [[خلافت]][[ماجرای فدک|، مصادره فدک]] توسط [[ابوبکر بن ابیقحافه|ابوبکر]] و خواندن [[خطبه فدکیه]] در حضور [[صحابه]]<ref>مفید، المقنعة، ۱۴۱۰ق، ص۲۸۹ و ۲۹۰؛ سیدمرتضی، الشافی فیالامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۱۰۱؛ مجلسی، بحارالانوار، دارالرضا، ج۲۹، ص۱۲۴؛ اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۳۵۳-۳۶۴.</ref> مهمترین وقایع پایانی زندگی اوست. فاطمه در کنار علی(ع) یکی از مخالفان اصلی شورای سقیفه و خلافت ابوبکر بود؛<ref>جوهری بصری، السقیفة و فدک، ۱۴۱۳ق، ص۶۳؛ ابنابیالحدید، شرح نهجالبلاغة، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۴۷.</ref> به همین دلیل مورد تهدید دستگاه خلافت قرار گرفتند که نمونه آن تهدید به آتشزدن خانه فاطمه است.<ref>ابنابیشیبه کوفی، المصنف، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۵۷۲.</ref> [[بیعت]] نکردن علی(ع) و مخالفان ابوبکر و تحصن آنان در خانه فاطمه موجب شد یاران خلیفه به خانه او حمله کنند و در این [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|هجوم]] فاطمه به سبب ممانعت از بردن علی برای بیعتِ اجباری با ابوبکر<ref>جوهری بصری، السقیفة و فدک، ۱۴۱۳ق، ص۷۲ و ۷۳.</ref> آسیب دید و فرزندش سقط شد.<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۳۸۶ق، ج۱، ص۱۰۹.</ref> فاطمه(س) پس از این واقعه در بستر بیماری افتاد و پس از مدت کوتاهی به [[شهادت]] رسید.<ref>طبری امامی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۴.</ref> در کتاب [[الاحتجاج علی اهل اللجاج (کتاب)|الاحتجاج]] سخنانی نیز از او در جمع زنان مدینه که به قصد [[عیادت از فاطمه(س)|عیادت]] به خانهاش آمده بودند گزارش شده است که در بردارنده پارهای دیگر از مواضع حضرت و اظهار نارضایتی از مواضع مردم پس از وفات پیامبر (ص)است.<ref>طبرسی، الإحتجاج، ج۱، ص۱۰۸.</ref> | در چند ماه پایانی زندگی فاطمه(س) حوادث ناگواری برای او اتفاق افتاد؛ چنانکه گفته شده در این دوره هیچ کس زهرا(س) را خندان ندید.<ref>ابنسعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۳۸؛ کلینی، کافی، ۱۳۶۳ش، ج۳، ص۲۲۸.</ref> درگذشت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۴۱.</ref> [[واقعه سقیفه بنیساعده|ماجرای سقیفه]]، غصب [[خلافت]][[ماجرای فدک|، مصادره فدک]] توسط [[ابوبکر بن ابیقحافه|ابوبکر]] و خواندن [[خطبه فدکیه]] در حضور [[صحابه]]<ref>مفید، المقنعة، ۱۴۱۰ق، ص۲۸۹ و ۲۹۰؛ سیدمرتضی، الشافی فیالامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۱۰۱؛ مجلسی، بحارالانوار، دارالرضا، ج۲۹، ص۱۲۴؛ اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۳۵۳-۳۶۴.</ref> مهمترین وقایع پایانی زندگی اوست. فاطمه در کنار علی(ع) یکی از مخالفان اصلی شورای سقیفه و خلافت ابوبکر بود؛<ref>جوهری بصری، السقیفة و فدک، ۱۴۱۳ق، ص۶۳؛ ابنابیالحدید، شرح نهجالبلاغة، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۴۷.</ref> به همین دلیل مورد تهدید دستگاه خلافت قرار گرفتند که نمونه آن تهدید به آتشزدن خانه فاطمه است.<ref>ابنابیشیبه کوفی، المصنف، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۵۷۲.</ref> [[بیعت]] نکردن علی(ع) و مخالفان ابوبکر و تحصن آنان در خانه فاطمه موجب شد یاران خلیفه به خانه او حمله کنند و در این [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|هجوم]] فاطمه به سبب ممانعت از بردن علی برای بیعتِ اجباری با ابوبکر<ref>جوهری بصری، السقیفة و فدک، ۱۴۱۳ق، ص۷۲ و ۷۳.</ref> آسیب دید و فرزندش سقط شد.<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۳۸۶ق، ج۱، ص۱۰۹.</ref> فاطمه(س) پس از این واقعه در بستر بیماری افتاد و پس از مدت کوتاهی به [[شهادت]] رسید.<ref>طبری امامی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۴.</ref> در کتاب [[الاحتجاج علی اهل اللجاج (کتاب)|الاحتجاج]] سخنانی نیز از او در جمع زنان مدینه که به قصد [[عیادت از فاطمه(س)|عیادت]] به خانهاش آمده بودند گزارش شده است که در بردارنده پارهای دیگر از مواضع حضرت و اظهار نارضایتی از مواضع مردم پس از وفات پیامبر (ص)است.<ref>طبرسی، الإحتجاج، ج۱، ص۱۰۸.</ref> | ||
فاطمه به علی(ع) [[وصیت]] کرد مخالفانش | فاطمه به علی(ع) [[وصیت]] کرد مخالفانش در [[نماز میت|نماز]] گزاردن بر پیکرش و مراسم [[تشییع و تدفین حضرت فاطمه(س)|دفن]] او شرکت نکنند و از علی(ع) خواست شبانه وی را [[دفن]] کند.<ref>ابنشهرآشوب، مناقب آلابیطالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۱۳۷.</ref> بر اساس دیدگاه مشهور،<ref>شبیری، «شهادت فاطمه(س)»، ص۳۴۷.</ref> فاطمه(س) در [[۳ جمادیالثانی]] [[سال ۱۱ هجری قمری]] در [[مدینه]] به [[شهادت حضرت فاطمه(س)|شهادت]] رسید.<ref>هلالی، اسرار آلمحمد، ۱۳۷۸ش، ص۲۳۱؛ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق. ص۷۹۳؛ طبری امامی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۴؛ طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۰۰.</ref> | ||
عمر او را هجده سال گفتهاند؛<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۴۵۸؛ طبری امامی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۶؛ طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۹۰.</ref> اما در روایتی از [[امام باقر(ع)]] عمر او ۲۳ سال ذکر شده است.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۹۰.</ref> | عمر او را هجده سال گفتهاند؛<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۴۵۸؛ طبری امامی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۶؛ طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۹۰.</ref> اما در روایتی از [[امام باقر(ع)]] عمر او ۲۳ سال ذکر شده است.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۹۰.</ref> | ||
خط ۱۰۴: | خط ۱۰۴: | ||
==شهادت، تشییع، تدفین== | ==شهادت، تشییع، تدفین== | ||
{{اصلی|شهادت حضرت فاطمه(س)|تشییع و تدفین حضرت فاطمه(س)}} | {{اصلی|شهادت حضرت فاطمه(س)|تشییع و تدفین حضرت فاطمه(س)}} | ||
فاطمه پس از مدتی بیماری ناشی از صدمات جسمی که در حوادث پس از رحلت پیامبر متحمل شد، در سال [[سال ۱۱ هجری قمری|۱۱ هجری قمری]] درگذشت.<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۷۹۳؛ طبری امامی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۴.</ref> درباره تاریخ [[شهادت]] | فاطمه پس از مدتی بیماری ناشی از صدمات جسمی که در حوادث پس از رحلت پیامبر متحمل شد، در سال [[سال ۱۱ هجری قمری|۱۱ هجری قمری]] درگذشت.<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۷۹۳؛ طبری امامی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۴.</ref> درباره تاریخ [[شهادت]] اختلافنظر وجود دارد و از چهل شب پس از رحلت پیامبر(ص) تا هشت ماه پس از آن ذکر شده است.<ref>شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، ۱۳۶۳ش، ص۱۵۴.</ref> مشهورترین قول نزد [[شیعه]]،<ref>شبیری، «شهادت فاطمه(س)»، ص۳۴۷.</ref> [[۳ جمادیالثانی|سوم جمادی الثانی]] است؛<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۷۹۳؛ طبری امامی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۴؛ طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۰۰.</ref> یعنی ۹۵ روز پس از رحلت پیامبر(ص).<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۰۰.</ref> مستند این قول روایتی از [[امام صادق(ع)]] است.<ref>طبری امامی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۴؛ اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۴۲۷.</ref> بر اساس دیدگاههای دیگر، ۷۵ روز پس از رحلت پیامبر<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۴۱ و ۴۵۸.</ref> ([[۱۳ جمادیالاول]])،{{یادداشت|به علت معلوم نبودن تعداد روزهای ماههای قمری پس از رحلت رسول خدا(ص)، یکی از روزهای سیزدهم تا پانزدهم جمادیالاول محتمل است.}} [[۸ ربیعالثانی|هشتم ربیع الثانی]]<ref>ابنشهر آشوب، مناقب آلابیطالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۱۳۲.</ref>، [[۱۳ ربیعالثانی|سیزدهم ربیع الثانی]]<ref>ابنشهر آشوب، مناقب آلابیطالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۱۳۲.</ref> و [[۳ رمضان|سوم رمضان]]<ref>اربلی، کشف الغمة، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۱۲۵.</ref> روز شهادت فاطمه(س) است. | ||
[[امام کاظم(ع)]] در روایتی به شهادت فاطمه(س) تصریح کرده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۴۵۸.</ref> | [[امام کاظم(ع)]] در روایتی به شهادت فاطمه(س) تصریح کرده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۴۵۸.</ref> | ||
خط ۱۳۲: | خط ۱۳۲: | ||
===عبادت=== | ===عبادت=== | ||
{{اصلی|نماز حضرت فاطمه(س)}} | {{اصلی|نماز حضرت فاطمه(س)}} | ||
فاطمه زهرا(س) همانند [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] علاقه زیادی به [[عبادت]] داشت و | فاطمه زهرا(س) همانند [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] علاقه زیادی به [[عبادت]] داشت و بخشی از اوقات خود را به [[نماز]] و مناجات میگذراند.<ref>قزوینی، فاطمه زهرا از ولادت تا شهادت، ص۱۳۱ - ۱۳۲؛ طوسی، الأمالی، ۱۴۱۴ق، ص۵۲۸.</ref> در برخی منابع گزارشهایی درباره [[امداد غیبی]] نسبت به فاطمه(س) وجود دارد؛ برای نمونه [[سلمان فارسی]] از اینکه زهرا(س) در کنار سنگ آسیاب در حال قرائت قرآن است و سنگ آسیاب به خودی خود میچرخد، تعجب کرد و موضوع را با پیامبر در میان گذاشت. پیامبر در جواب فرمود: «...خداوند [[جبرئیل]] را فرستاده است تا آسیاب را برای او بگرداند».<ref>ابنشهرآشوب، مناقب آلابیطالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۱۱۶ و ۱۱۷.</ref> طولانی بودن نمازها، شبزندهداری، [[دعا]] برای دیگران از جمله همسایهها،<ref>صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۱۸۲.</ref> [[روزه|روزهداری]]، [[زیارت]] قبور شهدا از جمله ویژگیهای رفتاری فاطمه(س) است که در سخنان اهلبیت، برخی [[صحابه]] و [[تابعین]] بر آن تأکید شده است.<ref>ابنشهر آشوب، مناقب آلابیطالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۱۱۹.</ref> بر همین اساس در کتابهای [[دعا]] و مناجات برخی از نمازها، ادعیه و [[تسبیحات حضرت زهرا (س)|تسبیحات]] به فاطمه(س) منسوب است.<ref>ر.ک: ابنطاووس، جمال الاسبوع، ۱۳۷۱ش، ص۷۲؛ کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش. ج۳، ص۳۴۳؛ سیدبنطاووس، مهج الدعوات، ۱۴۱۱ق، ص۱۳۹-۱۴۲.</ref> | ||
===جایگاه فاطمه نزد خدا و پیامبر=== | ===جایگاه فاطمه نزد خدا و پیامبر=== | ||
خط ۱۴۳: | خط ۱۴۳: | ||
'''سرور زنان''' | '''سرور زنان''' | ||
در روایات متعددی که شیعیان و [[ | در روایات متعددی که شیعیان و [[اهلسنت]] نقل کردهاند آمده است فاطمه برترینِ زنان [[بهشت]]، [[سیدة نساء العالمین|برترینِ زنان دو عالم]] و برترینِ زنان [[امت]] است.<ref>صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۱۸۲؛ طبری امامی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۸۱؛ ابن حنبل، مسند احمدبن حنبل، بیروت، ج۳، ص۸۰؛ بخاری، صحیح البخاری، بیروت، ج۴، ص۱۸۳؛ مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، بیروت، ج۷، ص۱۴۳ و ۱۴۴.</ref> | ||
====تنها زن برگزیده در ماجرای مباهله==== | ====تنها زن برگزیده در ماجرای مباهله==== | ||
از میان زنان مسلمان تنها فاطمه(س) برای حضور در [[مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران]] انتخاب شد. این ماجرا در [[آیه مباهله]] ذکر شده است. بنابر منابع تفسیری، روایی و تاریخی، آیه مباهله در برتری و فضیلت اهلبیت پیامبر نازل شده است.<ref>ابنکثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۷۹؛ بلاغی، حجةالتفاسیر، ۱۳۸۶ق، ج۱، ص۲۶۸؛ ترمذی، سنن الترمذی، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۲۹۳ و ۲۹۴.</ref> فاطمه، [[امام علی(ع)]]، [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] همراهان پیامبر در این واقعه بودند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۲۹۳؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۶۸؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۸، ص۲۴۷.</ref> | از میان زنان مسلمان تنها فاطمه(س) برای حضور در [[مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران]] انتخاب شد. این ماجرا در [[آیه مباهله]] ذکر شده است. بنابر منابع تفسیری، روایی و تاریخی، آیه مباهله در برتری و فضیلت اهلبیت پیامبر نازل شده است.<ref>ابنکثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۷۹؛ بلاغی، حجةالتفاسیر، ۱۳۸۶ق، ج۱، ص۲۶۸؛ ترمذی، سنن الترمذی، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۲۹۳ و ۲۹۴.</ref> فاطمه، [[امام علی(ع)]]، [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] همراهان پیامبر در این واقعه بودند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۲۹۳؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۶۸؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۸، ص۲۴۷.</ref> | ||
خط ۱۵۱: | خط ۱۵۱: | ||
===سخاوت=== | ===سخاوت=== | ||
سخاوت فاطمه(س) به عنوان یکی از ویژگیهای رفتاری او گزارش شده است. | سخاوت فاطمه(س) به عنوان یکی از ویژگیهای رفتاری او گزارش شده است. او در زندگی مشترک خود با علی(ع) زمانی که در وضعیت مطلوب اقتصادی قرار داشت سادهزیست بود و همیشه انفاق میکرد.<ref>طبرسی، مکارم الاخلاق، ۱۳۹۲ق، ص۹۴ و ۹۵.</ref> اهدای لباس نو در شب عروسی خود به فرد محتاج،<ref>مرعشی نجفی، شرح احقاق الحق، کتابخانه مرعشی نجفی، ج۱۹، ص۱۱۴.</ref> بخشیدن گردنبند به فقیر<ref>طبری، بشارة المصطفی، ۱۴۲۰ق، ص۲۱۸ و ۲۱۹.</ref> و دادن همه غذای خود به مسکین، [[یتیم]] و [[اسیر]] از جمله این موارد است.<ref>اربلی، کشف الغمة، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۱۶۹.</ref> بر اساس گزارشهای روایی و تفسیری پس از آنکه فاطمه(س)، علی(ع) و حسنین(ع) سه روز پیدر پی هنگام افطار همه غذای خود را به نیازمند دادند [[آیه اطعام]] در شأن آنان نازل شد.<ref>طوسی، التبیان، ۱۴۰۹ق، ج۱۰، ص۲۱۱؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۶۷۰؛ فخررازی، التفسیرالکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۳۰، ص۷۴۶ و ۷۴۷.</ref> | ||
==زهد و سادهزیستی== | ==زهد و سادهزیستی== | ||
جهیزیه حضرت فاطمه | جهیزیه حضرت فاطمه شانزده یا نوزده قلم جنس بوده است که شانزده عدد آن اسباب و وسیلهی مختصر برای یک زندگی کوچک بود هنگامی که رسول خدا(ص) چشمش به آن افتاد اینگونه دعا کرد: «اللّهُمَّ بارِک لِقَومٍ جُلُّ آنِیَتِهِمُ الخَزَفُ» ظروف و زندگی را بر کسانی که بیشتر خداوند و وسایلشان گلی و سفالین است مبارک گردان». <ref>محدّث اربلی، کشف الغمة، نشر رضی، ج۲، ص۱۰۷۲.</ref> | ||
رسول اسلام (ص) | رسول اسلام(ص) زمانی که به مسافرت میرفت، آخرین نفری که با او خداحافظی میکرد فاطمه(س) بود و وقتی از سفر بر میگشت، ابتدا به دیدن فاطمه میرفت. همزمان با یکی از مسافرتهای پیامبر(ص) حضرت زهرا(س) در غیاب پدر دو دستبند نقره و یک جفت گوشواره برای خویش و یک پرده برای درب منزل خرید. پیامبر(ص) از مسافرت بازگشت و به دیدار دخترش شتافت. پس از مشاهده پرده خانه و زیور آلات فاطمه(س) توقف کوتاهی کرد؛ حضرت زهرا(س) که رفتار پدرش را بر خلاف همیشه دید فوری دستبند و گوشواره و پرده را در آورد، با واسطهای خدمت پیامبر(ص) فرمود به پیامبر سلام من را برسان و بگو دخترت میگوید: این [زیور آلات اندک] را در راه خدا انفاق کن! «تَقْرَأُ عَلَیْکَ ابْنَتُکَ السَّلَامَ وَ تَقُولُ اجْعَلْ هَذَا فِی سَبِیلِ الله» پیامبر اکرم (ص) پس از مشاهده بخشش و ایثار فاطمه (س) سه بار فرمود: «فَدَاهَا اَبُوهَا؛ پدرش فدای او باد!»<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۸۶.</ref> در روایت دیگر است که پیامبر(ص) گردنبندی را بر گردن فاطمه(س) دید و بیاعتنایی کرد و فاطمه آن را در آورد، پیامبر به او فرمود: «ای فاطمه تو از من هستی» و فاطمه آن گردنبد را به فقیری داد.<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۸۶. | ||
</ref> | </ref> | ||
===مُحَدَّثه بودن=== | ===مُحَدَّثه بودن=== |
ویرایش