کاربر ناشناس
سجده: تفاوت میان نسخه‌ها
منبع یابی، اصلاح پاورقی و منابع
imported>M.r.seifi (منبع یابی، اصلاح پاورقی و منابع) |
imported>M.r.seifi (منبع یابی، اصلاح پاورقی و منابع) |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
علاوه بر سجده نماز، سجده انواعی دیگری نیز دارد مانند: | علاوه بر سجده نماز، سجده انواعی دیگری نیز دارد مانند: | ||
*[[سجده شکر]] که مستحب است افراد پس از پایان [[نماز]]، چه نماز واجب و چه مستحب، رسیدن نعمت جدید، دفع بلا و یا پس از توفیق کار خیر یا ترک [[گناه]]، آن رابه جای آورند. <ref>یزدی، العروة الوثقی، | *[[سجده شکر]] که مستحب است افراد پس از پایان [[نماز]]، چه نماز واجب و چه مستحب، رسیدن نعمت جدید، دفع بلا و یا پس از توفیق کار خیر یا ترک [[گناه]]، آن رابه جای آورند.<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۱۷۴.</ref> | ||
* [[سجده سهو]] در هنگام فراموشی برخی اجزای نمازهای واجب یا انجام برخی کارها مانند سخن گفتن غیرعمدی در [[نماز]] | * [[سجده سهو]] در هنگام فراموشی برخی اجزای نمازهای واجب یا انجام برخی کارها مانند سخن گفتن غیرعمدی در [[نماز]].<ref>سرور، المعجم الشامل للمصطلحات، ۲۰۰۸م، ج۱، ص۱۵۱.</ref> | ||
* [[عزائم|سجده‌های قرآن]] هنگام خواندن یا شنیدن یکی از آیات سجده دار: ۱۵ [[سوره سجده]]، ۳۷ [[سوره فصلت|فصلت]]، ۶۲ [[سوره نجم|نجم]] و ۱۹ [[سوره علق|علق]] | * [[عزائم|سجده‌های قرآن]] هنگام خواندن یا شنیدن یکی از آیات سجده دار: ۱۵ [[سوره سجده]]، ۳۷ [[سوره فصلت|فصلت]]، ۶۲ [[سوره نجم|نجم]] و ۱۹ [[سوره علق|علق]].<ref>سرور، المعجم الشامل للمصطلحات، ۲۰۰۸م، ج۱، ص۱۵۱.</ref> | ||
==احکام سجده نماز== | ==احکام سجده نماز== | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
====کیفیت سجده فرد ناتوان==== | ====کیفیت سجده فرد ناتوان==== | ||
كسى كه نمى‌تواند پيشانى را به زمين برساند، بايد به قدرى كه مى‌تواند خم شود و مهر يا چيز ديگرى را كه سجده بر آن صحيح است، روى چيز بلندى گذاشته و طورى پيشانى را بر آن بگذارد كه بگويند سجده كرده است، و نيز بايد كف دستها و زانوها و انگشتان پا را به طور معمول به زمين بگذارد. | كسى كه نمى‌تواند پيشانى را به زمين برساند، بايد به قدرى كه مى‌تواند خم شود و مهر يا چيز ديگرى را كه سجده بر آن صحيح است، روى چيز بلندى گذاشته و طورى پيشانى را بر آن بگذارد كه بگويند سجده كرده است، و نيز بايد كف دستها و زانوها و انگشتان پا را به طور معمول به زمين بگذارد.<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۱۶۴، ۱۶۵.</ref> | ||
كسى كه به هيچ وجه نمى‌تواند خم شود، بايد براى سجده بنشيند و با سر اشاره كند و اگر نتواند بايد با چشم‌ها اشاره نمايد. این افراد اگر مى‌توانند باید مهر را به قدرى بلند كنند كه پيشانى را بر آن بگذارد و اگر نمى‌توانند، فردی دیگر مهر را بلند كند و به پيشانى بگذارد و اگر با سر يا چشم‌ها نمى‌تواند اشاره كند، بايد در قلب نيّت سجده كند و با دست و مانند آن براى سجده اشاره نمايد. | كسى كه به هيچ وجه نمى‌تواند خم شود، بايد براى سجده بنشيند و با سر اشاره كند و اگر نتواند بايد با چشم‌ها اشاره نمايد. این افراد اگر مى‌توانند باید مهر را به قدرى بلند كنند كه پيشانى را بر آن بگذارد و اگر نمى‌توانند، فردی دیگر مهر را بلند كند و به پيشانى بگذارد و اگر با سر يا چشم‌ها نمى‌تواند اشاره كند، بايد در قلب نيّت سجده كند و با دست و مانند آن براى سجده اشاره نمايد.<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۱۶۴، ۱۶۵.</ref> | ||
[[پرونده:سجده فرد معذور.jpg|بندانگشتی|[[امام خمینی]] در بیمارستان{{سخ}} | [[پرونده:سجده فرد معذور.jpg|بندانگشتی|[[امام خمینی]] در بیمارستان{{سخ}} | ||
نمازگزاری که نمی‌تواند برای سجده سر به زمین بگذارد اگر مى‌تواند باید مهر را به قدرى بلند كند كه پيشانى را بر آن بگذارد و اگر نمى‌تواند، فردی دیگر مهر را بلند كند و به پيشانى او بگذارد]] | نمازگزاری که نمی‌تواند برای سجده سر به زمین بگذارد اگر مى‌تواند باید مهر را به قدرى بلند كند كه پيشانى را بر آن بگذارد و اگر نمى‌تواند، فردی دیگر مهر را بلند كند و به پيشانى او بگذارد]] | ||
=== واجبات سجده === | === واجبات سجده === | ||
* در سجده باید تمام اعضای هفت گانه بر روی زمین قرار بگیرد. | * در سجده باید تمام اعضای هفت گانه بر روی زمین قرار بگیرد.<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۱۵۹.</ref> | ||
* ذکر سجده باید در حال آرامش گفته شود. | * ذکر سجده باید در حال آرامش گفته شود.<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۱۵۹.</ref> | ||
* سر برداشتن از سجده نخست و نشستن با آرامش لازم بوده و ترک عمدی آن موجب بطلان نماز است.<ref>بحرانی، الحدائق الناضرة، ۱۹۸۵م، ج۸، ص۲۹۰؛ نجفی، جواهر الکلام، بیروت، ج۱۰، ص۱۶۸-۱۶۹.</ref> | * سر برداشتن از سجده نخست و نشستن با آرامش لازم بوده و ترک عمدی آن موجب بطلان نماز است.<ref>بحرانی، الحدائق الناضرة، ۱۹۸۵م، ج۸، ص۲۹۰؛ نجفی، جواهر الکلام، بیروت، ج۱۰، ص۱۶۸-۱۶۹.</ref> | ||
* کم و زیاد کردن عمدی یک سجده باعث باطل شدن نماز است ولی چنانچه سجده‌ای را فراموش کند و قبل از رکوع رکعت بعد یادش بیاید، لازم است بنشیند و سجده فراموش شده را انجام دهد، پس از پایان نماز نیز دو [[سجده سهو]] واجب است؛ ولی اگر بعد از رکوع یادش بیاید نماز را ادامه داده و پس از پایان نماز، علاوه بر قضای سجده فراموش شده دو سجده سهو انجام دهد.<ref>اصفهانی، وسیلة النجاة، ۱۹۹۳ق، ج۱، ص۱۷۸.</ref> | * کم و زیاد کردن عمدی یک سجده باعث باطل شدن نماز است ولی چنانچه سجده‌ای را فراموش کند و قبل از رکوع رکعت بعد یادش بیاید، لازم است بنشیند و سجده فراموش شده را انجام دهد، پس از پایان نماز نیز دو [[سجده سهو]] واجب است؛ ولی اگر بعد از رکوع یادش بیاید نماز را ادامه داده و پس از پایان نماز، علاوه بر قضای سجده فراموش شده دو سجده سهو انجام دهد.<ref>اصفهانی، وسیلة النجاة، ۱۹۹۳ق، ج۱، ص۱۷۸.</ref> | ||
===مستحبات سجده=== | ===مستحبات سجده=== | ||
در کتاب‌های فقهی، مستحباتی برای سجده گفته‌اند که عبارتند از:<ref> نجفی، جواهر الکلام، بیروت، ج۱۰، ص۱۶۹-۱۸۹؛ یزدی، العروة الوثقی، | در کتاب‌های فقهی، مستحباتی برای سجده گفته‌اند که عبارتند از:<ref> نجفی، جواهر الکلام، بیروت، ج۱۰، ص۱۶۹-۱۸۹؛ یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۱۶۷-۱۶۹.</ref> | ||
* گفتن تکبیر هنگام رفتن از [[رکوع]] به سجده، پس از بلند شدن از سجده و هنگام رفتن برای سجده دوم. | * گفتن تکبیر هنگام رفتن از [[رکوع]] به سجده، پس از بلند شدن از سجده و هنگام رفتن برای سجده دوم. | ||
* هنگام سجده رفتن از رکوع، مردان نخست دستها و زنان زانوها را بر زمین بگذارند. | * هنگام سجده رفتن از رکوع، مردان نخست دستها و زنان زانوها را بر زمین بگذارند. | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
===ذکر سجده نماز=== | ===ذکر سجده نماز=== | ||
{{نقل قول چهار طبقه|عرض=۳۶|تراز=چپ|رنگ حاشیه=D6E0CC|قال الصادق(ع):| إنّ قَوما أتَوا رسولَ اللّه صلی الله علیه و آله و سلّم فقالوا: یا رسولَ اللّه، اضمَن لَنا علی رَبِّكَ الجَنَّةَ، فقالَ: علی أن تُعِینُونِی بِطُولِ السُّجودِ.|امام صادق(ع) فرمود: گروهی خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم آمدند و عرض كردند: ای رسول خدا، در برابر پروردگارت بهشت را برای ما ضمانت كن. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم فرمود: به شرط آن كه شما نیز با سجده‌های طولانی مرا یاری دهید.| أمالی الطوسی: ۶۶۴ / ۱۳۸۹ منتخب میزان الحكمة: ۲۶۴}} | {{نقل قول چهار طبقه|عرض=۳۶|تراز=چپ|رنگ حاشیه=D6E0CC|قال الصادق(ع):| إنّ قَوما أتَوا رسولَ اللّه صلی الله علیه و آله و سلّم فقالوا: یا رسولَ اللّه، اضمَن لَنا علی رَبِّكَ الجَنَّةَ، فقالَ: علی أن تُعِینُونِی بِطُولِ السُّجودِ.|امام صادق(ع) فرمود: گروهی خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم آمدند و عرض كردند: ای رسول خدا، در برابر پروردگارت بهشت را برای ما ضمانت كن. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم فرمود: به شرط آن كه شما نیز با سجده‌های طولانی مرا یاری دهید.| أمالی الطوسی: ۶۶۴ / ۱۳۸۹ منتخب میزان الحكمة: ۲۶۴}} | ||
ذکر خاص سجده، «سُبْحانَ رَبِّی الاَعْلیٰ وَ بِحَمْدِهِ» است. می‌توان سه بار «سُبْحانَ اللّهِ» یا هر ذکر دیگری که حداقل به این مقدار باشد نیز گفت. | ذکر خاص سجده، «سُبْحانَ رَبِّی الاَعْلیٰ وَ بِحَمْدِهِ» است. می‌توان سه بار «سُبْحانَ اللّهِ» یا هر ذکر دیگری که حداقل به این مقدار باشد نیز گفت.{{مدرک}} | ||
===شک در انجام سجده=== | ===شک در انجام سجده=== | ||
در صورت شک در انجام سجده، لازم است سجده را به جای آورد و در صورتی که بیش از ۵۰% احتمال می‌دهد سجده را انجام داده بنا بر انجام دادن آن می‌گذارد. | در صورت شک در انجام سجده، لازم است سجده را به جای آورد و در صورتی که بیش از ۵۰% احتمال می‌دهد سجده را انجام داده بنا بر انجام دادن آن می‌گذارد.{{مدرک}} | ||
===محل سجده=== | ===محل سجده=== | ||
{{اصلی|مهر نماز}} | {{اصلی|مهر نماز}} | ||
محل سجده باید پاک و از جنس زمین یا آنچه از زمین می‌روید باشد(به شرط آنکه خوردنی و پوشیدنی نباشد)<ref> | محل سجده باید [[طهارت|پاک]]<ref>اصفهانی، وسیلة النجاة، ۱۹۹۳ق، ج۱، ص۱۳۵.</ref> و از جنس زمین یا آنچه از زمین می‌روید باشد(به شرط آنکه خوردنی و پوشیدنی نباشد)،<ref>اصفهانی، وسیلة النجاة، ۱۹۹۳ق، ج۱، ص۱۵۷.</ref> بنابراین سجده بر کاغذ یا دستمال کاغذی از چوب یا گیاه (به جز پنبه و کتان) صحیح است .<ref> نجفی، جواهر الکلام، بیروت، ج۸، ص۴۳۰-۴۳۲.</ref> بر اساس روایات، برترین سجده‌گاه تربت [[امام حسین(ع)]] است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۳۶۶.</ref> | ||
سجده بر مواد معدنی مانند طلا و نقره و قیر صحیح نیست و بیشتر [[مراجع تقلید]] سجده بر سنگهای معدنی مانند [[عقیق]] و [[فیروزه]] را نیز صحیح نمی‌دانند.<ref> نجفی، جواهر الکلام، بیروت، ج۸، ص۴۱۲.</ref> اما در حال ضرورت می‌توان بر لباس کتان یا پنبه‌ای سجده کرد و در صورت نبود آن بر هر نوع لباسی، و در صورت نبود آنها در اینکه باید بر پشت دست سجده کرد یا مواد معدنی مانند عقیق، اختلاف نظر وجود دارد.<ref> یزدی، العروة الوثقی، | سجده بر مواد معدنی مانند طلا و نقره و قیر صحیح نیست و بیشتر [[مراجع تقلید]] سجده بر سنگهای معدنی مانند [[عقیق]] و [[فیروزه]] را نیز صحیح نمی‌دانند.<ref> نجفی، جواهر الکلام، بیروت، ج۸، ص۴۱۲.</ref> اما در حال ضرورت می‌توان بر لباس کتان یا پنبه‌ای سجده کرد و در صورت نبود آن بر هر نوع لباسی، و در صورت نبود آنها در اینکه باید بر پشت دست سجده کرد یا مواد معدنی مانند عقیق، اختلاف نظر وجود دارد.<ref> یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۳۹۴-۳۹۵.</ref> | ||
اهل سنت سجده بر فرش، زیلو و آنچه نجس نباشد را هم جایز می‌دانند.<ref> | اهل سنت سجده بر فرش، زیلو و آنچه نجس نباشد را هم جایز می‌دانند.<ref>زحیلی، الفقه الإسلاميّ و أدلّته، دار الفکر، ج۱، ص۷۳۱.</ref> [[وهابیت|وهابیون]] سجده شیعیان بر مُهر یا تربت را به بهانه‌هایی مانند [[شرک]]، پرستش قبر، [[تبرک]]، یا [[بدعت]] مورد هجمه قرار داده و در مکانهایی مانند [[مسجد الحرام]] و [[مسجد النبی]] با آن برخورد تندی می‌کنند.<ref group="یادداشت"> آیت الله خویی نمونه‌ای از این برخوردها را در تفسیر خود نقل کرده است. ایشان می‌گوید: در سال ۱۳۵۳ براى حج مشرف شدم، شخصى دانشمند- به نام شيخ زين العابدين- در مسجد النبى مراقب بود هر كس روى مهر سجده مىكرد مهر او را مىگرفت. به او گفتم: آيا رسول اللَّه صلى الله عليه و آله و سلم تصرف در مال مسلمان را بدون اذن و رضايت او حرام نكرده است؟ | ||
گفت: بلى حرام كرده است. | گفت: بلى حرام كرده است. | ||
گفتم: پس چرا اموال اين مسلمانان را از آنها به زور مىگيرى و حال اينكه اينها شهادت به «لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ»* و «محمد عبده و رسوله» مىدهند؟ | گفتم: پس چرا اموال اين مسلمانان را از آنها به زور مىگيرى و حال اينكه اينها شهادت به «لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ»* و «محمد عبده و رسوله» مىدهند؟ | ||
گفت: اينها مشرک هستند و مهر را بت قرار داده و براى مهر سجده مىكنند (نه براى خدا). | گفت: اينها مشرک هستند و مهر را بت قرار داده و براى مهر سجده مىكنند (نه براى خدا). | ||
گفتم: حاضر هستى درباره اين موضوع با هم مذاكره كنيم؟ گفت: مانعى ندارد. | گفتم: حاضر هستى درباره اين موضوع با هم مذاكره كنيم؟ گفت: مانعى ندارد. | ||
شروع به صحبت كردم و سرانجام آن شخص از كارى كه مرتكب شده بود عذر خواهى و استغفار كرد. البیان فی تفسیر | شروع به صحبت كردم و سرانجام آن شخص از كارى كه مرتكب شده بود عذر خواهى و استغفار كرد. خویی، البیان فی تفسیر القران، ص۵۲۳.</ref> | ||
جای پیشانی نمازگزار باید از جای ایستادن او بیش از چهار انگشت بسته بلندتر یا پایین‌تر نباشد. سجده‌گاه باید استقرار داشته و تکان نخورد؛ بدین معنا که پیشانی روی آن قرار گرفته و ثبات پیدا کند. بنابر این، سجده بر گِل صحیح نیست.<ref> مستند | جای پیشانی نمازگزار باید از جای ایستادن او بیش از چهار انگشت بسته بلندتر یا پایین‌تر نباشد. سجده‌گاه باید استقرار داشته و تکان نخورد؛ بدین معنا که پیشانی روی آن قرار گرفته و ثبات پیدا کند. بنابر این، سجده بر گِل صحیح نیست.<ref>بروجردی، مستند العروة، مدرسة دار العلم، ج۲، ص۱۹۱.</ref> | ||
==سجده برای معصومان== | ==سجده برای معصومان== | ||
سجده برای غیر خداوند [[حرام]] است؛ خواه برای [[معصومان]] باشد یا غیر ایشان. البته سجده نزد قبر معصومان برای خدا به قصد شکرگزاری بر توفیق یافتن به [[زیارت]] قبر ایشان جایز است<ref>یزدی، العروة الوثقی، | سجده برای غیر خداوند [[حرام]] است؛ خواه برای [[معصومان]] باشد یا غیر ایشان. البته سجده نزد قبر معصومان برای خدا به قصد شکرگزاری بر توفیق یافتن به [[زیارت]] قبر ایشان جایز است<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۵۸۷.</ref> مگر اینکه باعث بدبینی مخالفان شیعه شده و تصور کنند سجده برای امام است که در اینصورت انجام چنین کاری شرعاً جایز نیست.{{مدرک}} | ||
بر اساس | بر اساس تفسیر‌های قرآن، سجده برادران [[حضرت یوسف]] بر وی و سجده [[فرشته|فرشتگان]] بر [[حضرت آدم]]، نوعی احترام و بزرگداشت بود و نه پرستش.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۱ش، ج۱۰، ص۸۳.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{ | {{پانویس|۲}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* | * ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۴ق. | ||
* اصفهانی، ابوالحسن، وسيلة النجاة، قم، انتشارات مهر استوار، ۱۹۹۳ق. | * اصفهانی، ابوالحسن، وسيلة النجاة، قم، انتشارات مهر استوار، ۱۹۹۳ق. | ||
* بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، بیروت، دار الأضواء، ۱۹۸۵م. | * بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، بیروت، دار الأضواء، ۱۹۸۵م. | ||
* | * بروجردی، مرتضی، مستند العروة الوثقی (تقریرات آیة الله خوئی)، قم، مدرسة دار العلم، [بی تا]. | ||
* پاینده، ابوالقاسم، نهج الفصاحه، به اهتمام غلامحسین مجیدی خوانساری، قم، مؤسسه انصاریان، چاپ اول، ۱۳۸۳ش. | * پاینده، ابوالقاسم، نهج الفصاحه، به اهتمام غلامحسین مجیدی خوانساری، قم، مؤسسه انصاریان، چاپ اول، ۱۳۸۳ش. | ||
* حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۹ق | |||
* خویی، سید أبوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار الزهراء، بی‌تا. | |||
* راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، به کوشش صفوان عدنان داوودی، دمشق، دار القلم، چاپ اول، ۱۴۱۲ق. | * راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، به کوشش صفوان عدنان داوودی، دمشق، دار القلم، چاپ اول، ۱۴۱۲ق. | ||
* زُحَیلی، وهبة بن مصطفى، الفقه الإسلاميّ و أدلّته، دمشق، دار الفکر، بی‌تا. | |||
* سُرُور، ابراهیم حسین، المعجم الشامل للمصطلحات العلمية والدينية، بيروت، دار الهادي، ۲۰۰۸م. | |||
* سیستانی، سید علی، منهاج الصالحین، بغداد، دار البذرة، ۲۰۰۹م. | |||
* علامه حلی، حسن بن یوسف، تحریر الاحکام الشرعیة علی مذهب الامامیه، به کوشش ابراهیم بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق(علیه‌السلام)، چاپ اول، ۱۴۲۰ق. | * علامه حلی، حسن بن یوسف، تحریر الاحکام الشرعیة علی مذهب الامامیه، به کوشش ابراهیم بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق(علیه‌السلام)، چاپ اول، ۱۴۲۰ق. | ||
* | * مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۱ش. | ||
* نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، بی‌تا. | * نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، بی‌تا. | ||
* یزدی، سید محمد کاظم، العروة الوثقی، با تعلیقه سید علی سیستانی، قم، مكتب آية الله السيد السيستاني، ۱۴۲۵ق. | |||
* یزدی، سید محمد کاظم، العروة الوثقی، قم، | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||