غیرت: تفاوت میان نسخه‌ها

غیرت (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۰ مهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۲۱:۵۷

۳٬۰۸۰ بایت حذف‌شده ، ‏۱۰ مهٔ ۲۰۱۹

←‏مفهوم شناسی: ویکی‌سازی و خلاصه‌سازی

دیداریویکی‌متن

Hasanejraei

Automoderated users، confirmed

۳۸۸

ویرایش

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 '''غیرت''' به معنای حمیت و غضب، صفتی است [[اخلاق|اخلاقی]] که انسان را به دفاع از [[دین]] و آیین، [[آبرو]] و ناموس، مال و [[وطن]] خود برمی‌انگیزد و از شجاعت، بزرگ منشی و قوت نفس انسان سرچشمه می‌گیرد. واژه غیرت به صورت مستقیم در [[قرآن]] ذکر نشده اما برخی [[آیات]] به صورت ضمنی به آن اشاره دارد. غیرت در [[روایات]] زیادی بکار رفته و از مضمون آنها برمی‌آید که غیرت ریشه در [[فطرت]] آدمی دارد و انسان، غیور آفریده شده است. غیرت از جمله فضائل اخلاقی است که صاحب نظران در مورد آن به بخث پرداخته‌اند و بر انواع مختلفی از جمله دینی، ملی و ناموسی تقسیم می‌شود. برای غیرت آثاری مانند تکلمیل [[دین]]، عفت و پاکدامنی، تامین امینت اخلاقی جامعه، مدیریت صحیح خانواده و ... ذکر شده است. برای بی‌غیرتی دلائلی از جمله اختلاط محرم و نامحرم، نگاه به نامحرم و خوردن گوشت خوک ذکر شده است. در روایات از زیاده‌روی در غیرت نهی شده و میان آن و [[تعصب]] و [[حسد]] تفاوت گذاشته شده است. غیرت در مسائل [[فقه|فقهی]] و حقوقی نیز کاربرد پیدا کرده و در اشعار فارسی در مدح آن سروده‌هایی وارد شده است.
 ==مفهوم شناسی==
-غیرت به معنای حمیت، غضب و رَشک بردن است<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۰۸ق، ج۱۰، ص۱۵۶و۳۴۸</ref>، و به صفتی انسانی اشاره دارد که انسان را وادار به دفاع از دین و آیین، آبرو و ناموس، مال و کشور خود می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۸۰ش، ج۳، ص۴۳۱.</ref> به انسان‌های غیرتمند غیور می‌گویند.<ref>عمید، فرهنگ عمید، ۱۳۶۳ش، ص۸۹۶.</ref> <br />
+غیرت در فرهنگ اسلامی، به عنوان یک فضیلت مهم اخلاقی بیان شده، و به معنای دفاع شدید از دین و آیین، آبرو و ناموس، مال و سرزمین است.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۸۰ش، ج۳، ص۴۳۱.</ref>
-در [[قرآن]] واژه غیرت به صورت مستقیم بکار نرفته است؛ ولی برخی از [[مفسران]] [[آیه|آیات]] ۶۰ تا ۶۲ [[سوره احزاب]] <ref>لَئن لَم ینَتهِ المُنافِقُونَ و الّذین فی قلوبهم مَرَضٌ و الُمُرْجِفُونَ فی المدینة لَنغفرینَّکَ بِهِم ثُمَّ لایجارونَکَ فیها اِلاّ قلیلاً مَلعُونینَ اَینَما ثَقفوا اُخِذُوا و قُتّلِوُا تقتیلاً سُنَّةَ اللهِ فی الّذین خَلَوا مِن قَبلُ و لَن تَجِدَ لِسُنَّةِ الله تبدیلاً.</ref> که سه گروه منافقان شایعه پراکن، اراذل و اوباشی مزاحم زنان مسلمان و شایعه‌پراکنان علیه زنان با [[ایمان]]، را تهدید به مجازات شدید، تبعید و قتل کرده، رساننده مفهوم غیرت می‌دانند؛ اگرچه آیه تصریح به واژه غیرت ندارد.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۸۶ش، ص۴۳۳و۴۳۴.</ref>
+واژه غیرت در قرآن کریم به صورت مستقیم به‌کار نرفته است، ولی ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید شیعه و مفسر قرآن، [[آیه|آیات]] ۶۰ تا ۶۲ [[سوره احزاب]]<ref>لَئن لَم ینَتهِ المُنافِقُونَ و الّذین فی قلوبهم مَرَضٌ و الُمُرْجِفُونَ فی المدینة لَنغفرینَّکَ بِهِم ثُمَّ لایجارونَکَ فیها اِلاّ قلیلاً مَلعُونینَ اَینَما ثَقفوا اُخِذُوا و قُتّلِوُا تقتیلاً سُنَّةَ اللهِ فی الّذین خَلَوا مِن قَبلُ و لَن تَجِدَ لِسُنَّةِ الله تبدیلاً.</ref> را بیان کننده مفهوم غیرت دانسته است؛ چرا که منافقان شایعه‌پراکن، کسانی که مزاحم زنان مسلمان می‌شوند، و شایعه‌پراکنان علیه زنان باایمان را تهدید به مجازات شدید، تبعید و قتل کرده است.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۸۶ش، ص۴۳۳و۴۳۴.</ref>
 {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[پیامبر]](ع): {{حدیث|اَلا وَ اِنَّ اللهَ حَرَّمَ الْحَرامَ وَ حَدَّ الحُدودَ وَ‌ ما اَحَدٌ اَغْیرَ مِنَ اللهِ وَ مِنْ غَیرَتِهِ حَرَّمَ الْفواحِشَ.|ترجمه=آگاه باشید که خداوند، محرمات را حرام و حدود را وضع کرد و هیچ کس غیورتر از خدا نیست که از روی غیرت، زشتی‌ها را حرام کرده است.}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[بحارالانوار]]، ج۷۳، ص:۳۳۲</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
-در [[روایات]] [[شیعه]] غیرت از صفات [[خداوند]] قرار داده شده، خدایی که بی‌غیرتی را نمی‌پسندد.<ref>کلینی، اصول کافی، ۱۴۰۱، ج۸، ص۳۷۲.</ref> در این روایات غیرت همراه با کرامت و عزت آمده؛ به این معنا که میزان [[کرامت]] و [[عزت]] انسان به میزان بهره‌مندی او از غیرت بستگی دارد.<ref>نهج البلاغه، حکمت۳۰۵.</ref> در روایات مردان بی‌غیرت [[لعن]] شده،<ref>شیخ حرعاملی، وسایل الشیعه، ۱۴۱۴ق، ج۲۰، ص۲۳۵.</ref> [[بهشت]] را بر آنها [[حرام]] دانسته<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۵۳، ص۲۴۹.</ref> و [[نماز]]آنها را مورد قبول نمی‌داند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۷۶، ص۱۱۵.</ref> همچنین گفته شده، مردی که در مورد رفتار ناسالم همسرش بی‌تفاوت باشد، از سوی [[فرشته|فرشتگان]] بی‌غیرت نام گرفته، از او به عنوان «منکوس القلب» (کج‌سرشت و وارونه‌دل) یاد شده که روح [[ایمان]] از او گرفته شده و خداوند از او بیزار است.<ref>برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ق، ج۱، ص۳۵۵.</ref> <br />
-'''تفاوت غیرت، تعصب، حسد'''<br />
+بنابر [[روایات]] [[شیعه]]، غیرت از صفات [[خداوند]] است و خداوند بی‌غیرتی را نمی‌پسندد.<ref>کلینی، اصول کافی، ۱۴۰۱، ج۸، ص۳۷۲.</ref> غیرت در روایات مذکور، همراه با کرامت و عزت آمده است.<ref>نهج البلاغه، حکمت۳۰۵.</ref> بر اساس روایات شیعه، مردان بی‌غیرت [[لعن|ملعون]] هستند،<ref>شیخ حرعاملی، وسایل الشیعه، ۱۴۱۴ق، ج۲۰، ص۲۳۵.</ref> [[بهشت]] بر آنها [[حرام]] است<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۵۳، ص۲۴۹.</ref> و [[نماز|نمازشان]] مورد قبول نیست.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۷۶، ص۱۱۵.</ref>
-غیرت، [[تعصب]] و [[حسد]] در عین حال که مرز باریکی دارند، اما در اوصاف کاملاً متفاوت‌ از هم‌اند. غیرت، یک حس اجتماعی و نوعی، در امور مثبت و سازنده است و فایده و هدفش متوجه دیگران است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ج۱۹، ص۴۱۵.</ref> اما تعصّب به معنی جانبداری، حمایت و یاری از کسی یا چیزی (خواه آن کس یا چیز مثبت باشد یا منفی) همراه با دلبستگی به آن است.<ref>عمید، فرهنگ عمید، ۱۳۶۳ش، ص۴۰۴و۴۰۳.</ref> حسادت هم از [[گناهان کبیره]] است که ریشه در خودخواهی، غرایز و احساسات شخصی و فردی (و نه بیرونی و اجتماعی) دارد.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۴۱۷ق، ج۴۱، ص۵۲.</ref> لازم به توضیح که هر سه واژه ریشه در خشم و غضب دارند، غیرت تعدیل قوه خشم است و جنبه افراط آن نزاع و خونریزی است و جنبه تفریط آن هم بی‌غیرتی است.<ref>فیض کاشانی، اخلاق حسنه، ۱۳۷۵ش، ص۵۳و۵۶.</ref> <br />
-'''غیرت در ادبیات فارسی'''<br />
-غیرت از جمله مفاهیمی است که در ادبیات فارسی و اشعار شعرایی چون [[حافظ شیرازی|حافظ]] و [[سعدی]]<ref>[http://ganjoor.net/saadi/divan/ghazals/sh77/ گنجور سعدی، غزل شماره۷۷]</ref> به کار رفته است. ابیات زیر از حافظ نمونه‌ای از آن است:
-{{شعر۲
-|در ازل پرتو حسنت ز تجلی دم زد|عشق پیدا شد و آتش به همه عالم زد
-|جلوه‌ای کرد رخت دید ملک عشق نداشت|عین آتش شد ازین غیرت و بر آدم زد
-|عقل می‌خواست کز آن شعله چراغ افروزد|برق غیرت بدرخشید و جهان بر هم زد<ref>[http://ganjoor.net/hafez/ghazal/sh152/ گنجور حافظ، غزل شماره۱۵۲]</ref>}}
 ==فضیلت اخلاقی==