نفس لوامه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''نَفْسِ لَوَّامه''' به‌معنای نَفْسِ سرزنش‌گر، حالتی نفسانی است که در آن، انسان خود را به‌جهت خطاهایش سرزنش می‌کند. این اصطلاح برگرفته از قرآن است و در آیه ۲ [[سوره قیامت]] آمده است. عالمان مسلمان ذیل این آیه، تفسیرهای مختلفی در خصوص نفس لوامه مطرح کرده‌اند.

نفس لوّامه در مقابل [[نفس اماره|نفس اَمّاره]] و [[نفس مطمئنه]] قرار دارد. به‌باور عالمان مسلمان، وجود سه نوع نفس لوامه و اماره و مطمئنه نشان نمی‌دهد که انسان بیش از یک هویت دارد. انسان تنها از یک هویت یا خود برخوردار است. آنگاه که از عقل پیروی می‌کند، از آن به نفس لوامه تعبیر می‌شود، زمانی که برخلاف آن حکم می‌کند، به آن نفس اماره می‌گویند و وقتی به آرامش روحی می‌رسد، آن را نفس مطمئنه می‌نامند.  

نَفْسِ لَوَّامه به معنای نَفْسِ سرزنش‌گر، اصطلاحی است که در آیه ۲ [[سوره قیامت]] به کار رفته است: «وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ» (و سوگند به نفس سرزنشگر). [[مرتضی مطهری]] آن را مرتبه‌ای از [[نفس]] تعریف کرده است که در مرحله‌ای بالاتر از [[نفس اماره|نفس اَمّاره]] و پایین‌تر از [[نفس مطمئنه]] قرار دارد.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۵۹۵-۵۹۶.</ref> مصباح یزدی هم گفته حالتی از نفس است که در آن انسان از خطاهایش پیشمان می‌شود و خود را سرزنش می‌کند.<ref>مصباح یزدی، آیین پرواز، ۱۳۹۹ش، ص۲۶.</ref>

به‌باور عالمان مسلمان، اینکه انسان نفس‌های مختلفی چون نفس اَمّاره و لوّامه و مطمئنه دارد، با یکی‌بودن نفس یا هویت انسان منافات ندارد. آ‌نها معتقدند انسان بیشتر از یک نفس یا هویت یا خود ندارد و این اصطلاحات حالت‌ها و مراتب مختلف نفس را نشان می‌دهند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۷، ص۳۶-۳۷؛ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۵۹۵؛ مصباح یزدی، «اخلاق و عرفان اسلامی»، ص۸.</ref>