نفس اماره: تفاوت میان نسخه‌ها

'''نَفْسِ اَمَّاره'''، حالتی نفسانی است که انسان را به بدی و [[گناه]] می‌کشاند. این اصطلاح از [[آیه]] ۵۳ [[سوره یوسف]] گرفته شده است. منظور از هواهای نفسانی را همان نفس اماره می‌دانند. همچنین مراد از [[جهاد نفس|جهاد با نفس]] یا جهاد اکبر که در روایات آمده است، مبارزه با نفس اماره دانسته شده است.

از نفس اماره در مقابل [[نفس لوامه|نفس لوّامه]] و [[نفس مطمئنه|نفس مُطمئنّه]] یاد می‌شود. نفس اماره پایین‌ترین رتبه نفس است. رتبه بالاتر نفس لوامه است، که در آن، انسان خود را به‌خاطر خطاهایش سرزنش می‌کند. بالاتر از آن هم نفس مطمئنه قرار دارد که در آن به آرامش و اطمینان می‌رسد.

برخی نفس را دارای درجاتی می‌دانند و نفس اماره را پایین‌ترین درجه آن می‌شمارند. به‌گفته اینان، نفس چند رتبه دارد: رتبه پایین آن، نفس اماره است که در آن انسان از عقل فرمان نمی‌برد. رتبه بالاتر، نفس لَوّامه است که در آن، خودش را به‌خاطر کارهای بدش ملامت می‌کند. بالاتر از این رتبه هم نفس مُطمئنّه است.<ref>مصباح یزدی، آیین پرواز، ۱۳۹۹ش، ص۲۶-۲۷؛ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۵۹۵-۵۹۶.</ref> در این مرحله، بر اثر مداومت بر پیروی از عقل، این کار ملکه یا عادت نفس می‌شود و به اطمینان و آرامش می‌رسد.<ref>مصباح یزدی، آیین پرواز، ۱۳۹۹ش، ص۲۷..</ref>

محمود شبستری، عارف و شاعر قرن هشتم قمری هم این‌گونه نفس اماره و لوامه را تعریف و با هم مقایسه کرده است: