حج: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←چیستی و جایگاه: تصحیح لینک
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) جز (←چیستی و جایگاه: تصحیح لینک) |
|||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
{{مقاله توصیفی فقهی}} | {{مقاله توصیفی فقهی}} | ||
'''حَج''' عبادتی [[واجب]] و از [[فروع دین اسلام]] است. حج مجموعهای از اعمال است که در [[ذی‌الحجة|ماه ذی‌الحجه]]، در شهر [[مکه]] و اطراف آن انجام می‌شود. مراسم حج بزرگترین گردهمایی [[مسلمانان]] است که گروه‌هایی از تمام [[فرقه‌های اسلامی]] در آن شرکت می‌کنند. | '''حَج''' عبادتی [[واجب]] و از [[فروع دین|فروع دین اسلام]] است. حج مجموعهای از اعمال است که در [[ذی‌الحجة|ماه ذی‌الحجه]]، در شهر [[مکه]] و اطراف آن انجام می‌شود. مراسم حج بزرگترین گردهمایی [[مسلمان|مسلمانان]] است که گروه‌هایی از تمام [[فرقه‌های اسلامی]] در آن شرکت می‌کنند. | ||
حج اقسامی دارد که رایج‌ترین آن، [[حج تمتع]] و برای مسلمانانی است که در غیر مکه و اطراف آن زندگی می‌کنند. سفر حج، با وجود شرایط، تنها یک بار بر هر مسلمان [[واجب]] می‌شود. حج با [[احرام|اِحرام‌بستن]] آغاز می‌گردد و با این عمل، انجام [[مناسک حج]] بر حاجی واجب و برخی کارها بر وی حرام می‌گردد. | حج اقسامی دارد که رایج‌ترین آن، [[حج تمتع]] و برای مسلمانانی است که در غیر مکه و اطراف آن زندگی می‌کنند. سفر حج، با وجود شرایط، تنها یک بار بر هر مسلمان [[واجب]] می‌شود. حج با [[احرام|اِحرام‌بستن]] آغاز می‌گردد و با این عمل، انجام [[مناسک حج]] بر حاجی واجب و برخی کارها بر وی حرام می‌گردد. | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
==چیستی و جایگاه== | ==چیستی و جایگاه== | ||
حج [[عبادت]] مخصوصى است که به منظور اطاعت و [[قصد قربت|تقرّب]] به خدا،<ref>طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۲۸۵.</ref> در شهر [[مکه]] و در ماه [[ذی‌الحجه]] انجام می‌شود.<ref>مهریزی، م (صدر طباطبائی)، فرهنگنامه حج و عمره و اماکن مربوطه، ۱۳۶۷ش، ص۱۳.</ref> بر هر مسلمانی واجب است - در صورت وجود شرایط - به حج رود.<ref>حسینی همدانی، انوار درخشان، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۱۴۵.</ref><br> | حج [[عبادت]] مخصوصى است که به منظور اطاعت و [[قصد قربت|تقرّب]] به خدا،<ref>طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۲۸۵.</ref> در شهر [[مکه]] و در ماه [[ذی‌الحجة|ذی‌الحجه]] انجام می‌شود.<ref>مهریزی، م (صدر طباطبائی)، فرهنگنامه حج و عمره و اماکن مربوطه، ۱۳۶۷ش، ص۱۳.</ref> بر هر مسلمانی واجب است - در صورت وجود شرایط - به حج رود.<ref>حسینی همدانی، انوار درخشان، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۱۴۵.</ref><br> | ||
حج در اسلام دارای جایگاه والایی بوده و جزو [[فروع دین اسلام]] است.<ref>طیب، اطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۶، ص۲۹۶.</ref> [[قرآن]] سوره‌ای با نام [[سوره حج]] دارد و در آیات بسیاری به مسائل حج پرداخته است.<ref>برای نمونه: سوره حج، آیات ۲۷- ۳۲.</ref> قرآن حج را از [[شعائر الهی]] معرفی نموده<ref>سوره حج، آیه۳۲.</ref> و [[ماه‌های حج|ماه‌های برگزاری حج]] را معین کرده است.<ref>آیه ۱۹۷ سوره بقره.</ref> بر اساس آیه ۲۷ [[سوره حج]]، [[حضرت ابراهیم(ع)]] مأمور شد حکم حج را به مردم ابلاغ کند.<br> | حج در اسلام دارای جایگاه والایی بوده و جزو [[فروع دین|فروع دین اسلام]] است.<ref>طیب، اطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۶، ص۲۹۶.</ref> [[قرآن]] سوره‌ای با نام [[سوره حج]] دارد و در آیات بسیاری به مسائل حج پرداخته است.<ref>برای نمونه: سوره حج، آیات ۲۷- ۳۲.</ref> قرآن حج را از [[شعائر الهی]] معرفی نموده<ref>سوره حج، آیه۳۲.</ref> و [[ماه‌های حج|ماه‌های برگزاری حج]] را معین کرده است.<ref>آیه ۱۹۷ سوره بقره.</ref> بر اساس آیه ۲۷ [[سوره حج]]، [[ابراهیم (پیامبر)|حضرت ابراهیم(ع)]] مأمور شد حکم حج را به مردم ابلاغ کند.<br> | ||
[[روایات]] بسیاری از [[امامان معصوم(ع)]] به حج پرداخته‌اند. دو کتاب [[وسائل الشیعه]] و [[مستدرک الوسائل]] بیش از ۹۱۵۰ [[حدیث]] درباره جایگاه و احکام حج نقل کرده‌اند که نشان‌دهنده اهمیت آن در دین [[اسلام]] و فراوانی احکام آن است. <ref>برکت رضایی، [http://iqna.ir/fa/news/3591933/وجود-9150-حدیث-در-خصوص-حج-ائمهع-نیز-برای-مصالح-عالی-به-حج-می‌رفتند «وجود ۹۱۵۰ حدیث در خصوص حج»]، سایت خبری ایکنا.</ref> [[امام صادق | [[حدیث|روایات]] بسیاری از [[امامان شیعه|امامان معصوم(ع)]] به حج پرداخته‌اند. دو کتاب [[وسائل الشیعة (کتاب)|وسائل الشیعه]] و [[مستدرک الوسائل (کتاب)|مستدرک الوسائل]] بیش از ۹۱۵۰ [[حدیث]] درباره جایگاه و احکام حج نقل کرده‌اند که نشان‌دهنده اهمیت آن در دین [[اسلام]] و فراوانی احکام آن است. <ref>برکت رضایی، [http://iqna.ir/fa/news/3591933/وجود-9150-حدیث-در-خصوص-حج-ائمهع-نیز-برای-مصالح-عالی-به-حج-می‌رفتند «وجود ۹۱۵۰ حدیث در خصوص حج»]، سایت خبری ایکنا.</ref> [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] در روایتی، حج را برتر از [[روزه]] و [[جهاد]]، بلکه هر عبادتی به جز [[نماز]] برشمرده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۵۴.</ref> | ||
===پیش از اسلام=== | ===پیش از اسلام=== | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
{{شعر۲|گهی به کعبه جانان سفر توانی کرد| که در منای وفا ترک سر توانی کرد<ref>به نقل از انصاریان، حج در آیینه عرفان، ۱۳۸۷ش، ص۲۱.</ref>}} | {{شعر۲|گهی به کعبه جانان سفر توانی کرد| که در منای وفا ترک سر توانی کرد<ref>به نقل از انصاریان، حج در آیینه عرفان، ۱۳۸۷ش، ص۲۱.</ref>}} | ||
برخی منابع حدیثی گفتگویی میان [[امام سجاد(ع)]] و شخصی با نام شِبْلی را نقل کرده‌اند که در آن امام سجاد(ع) حقیقت و معنای باطنی اعمال حج را بیان می‌کند. در بخشی از این گفتگو، وقتی امام سجاد(ع) از [[احرام|اِحرام‌بستن]] شبلی اطلاع می‌یابد، این عمل را ظاهری می‌داند و توجه شبلی را به باطن اِحرام می‌کشاند: «آیا در آن موقع تصمیم گرفتی لباس [[گناه]] را از تن خود بیرون کنی و لباس طاعت بپوشی؟ ... آیا به هنگام برهنه‌شدن از لباس دوخته‌ات، توجه داشتی که از [[ریا]] و نفاق و انجام امور شبهه‌ناک دوری کنی؟ شبلی: خیر. ... امام سجاد(ع): بنابراین نه در میقات رفته‌ای و نه از لباس دوخته، خلاص شده‌ای». امام سجاد(ع) همچنین در ادامه این گفتگو به بیان جنبه‌های درونی اعمال حج پرداخته است.<ref>محدث نوری، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ۱۴۰۸ق، ج۱۰، ص۱۶۶.</ref><br> | برخی منابع حدیثی گفتگویی میان [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] و شخصی با نام شِبْلی را نقل کرده‌اند که در آن امام سجاد(ع) حقیقت و معنای باطنی اعمال حج را بیان می‌کند. در بخشی از این گفتگو، وقتی امام سجاد(ع) از [[احرام|اِحرام‌بستن]] شبلی اطلاع می‌یابد، این عمل را ظاهری می‌داند و توجه شبلی را به باطن اِحرام می‌کشاند: «آیا در آن موقع تصمیم گرفتی لباس [[گناه]] را از تن خود بیرون کنی و لباس طاعت بپوشی؟ ... آیا به هنگام برهنه‌شدن از لباس دوخته‌ات، توجه داشتی که از [[ریا]] و نفاق و انجام امور شبهه‌ناک دوری کنی؟ شبلی: خیر. ... امام سجاد(ع): بنابراین نه در میقات رفته‌ای و نه از لباس دوخته، خلاص شده‌ای». امام سجاد(ع) همچنین در ادامه این گفتگو به بیان جنبه‌های درونی اعمال حج پرداخته است.<ref>محدث نوری، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ۱۴۰۸ق، ج۱۰، ص۱۶۶.</ref><br> | ||
البته در بحث فلسفه حج، علاوه بر [[توحید]]، به ابعاد دیگر حج همچون وحدت مسلمانان، آثار اجتماعی، آثار سیاسی توجه شده است.<ref>برای اطلاع بیشتر رجوع کنید به: ضیاء آبادی، حج برنامه تکامل، ۱۳۸۷ش؛ انصاریان، حج در آیینه عرفان، ۱۳۸۷ش.</ref> | البته در بحث فلسفه حج، علاوه بر [[توحید]]، به ابعاد دیگر حج همچون وحدت مسلمانان، آثار اجتماعی، آثار سیاسی توجه شده است.<ref>برای اطلاع بیشتر رجوع کنید به: ضیاء آبادی، حج برنامه تکامل، ۱۳۸۷ش؛ انصاریان، حج در آیینه عرفان، ۱۳۸۷ش.</ref> | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
* [[سدانت کعبه |سِدانت]]: سدانت کعبه را به معنای خدمت به کعبه<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۳، ص۲۰۷.</ref> و تولیت امور آن، از جمله کلیدداری و باز و بسته کردن در کعبه دانسته‌اند.<ref>واسطی زبیدی، تاج العروس من جواهر القاموس، ۱۴۱۴ق، ج۱۸، ص۲۷۶.</ref> که به [[بنی‌عبدالدار]] سپرده شده بود.<ref>ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۳۹۱.</ref> | * [[سدانت کعبه |سِدانت]]: سدانت کعبه را به معنای خدمت به کعبه<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۳، ص۲۰۷.</ref> و تولیت امور آن، از جمله کلیدداری و باز و بسته کردن در کعبه دانسته‌اند.<ref>واسطی زبیدی، تاج العروس من جواهر القاموس، ۱۴۱۴ق، ج۱۸، ص۲۷۶.</ref> که به [[بنی‌عبدالدار]] سپرده شده بود.<ref>ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۳۹۱.</ref> | ||
* [[سقایة الحاج|سقایت]]: آب‌رسانی به حاجیان،<ref>ابن اثیر، الكامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۲۱.</ref> که عباس عموی پیامبر عهده‌دار آن بود.<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۳۹۹.</ref> | * [[سقایة الحاج|سقایت]]: آب‌رسانی به حاجیان،<ref>ابن اثیر، الكامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۲۱.</ref> که عباس عموی پیامبر عهده‌دار آن بود.<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۳۹۹.</ref> | ||
پس از [[فتح مکه]]، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] دو مسئولیت سدانت و سقایت را باقی گذاشت<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، ج۲، ص۴۱۲.</ref> و مسئولیت رفادت و توجه به نیازمندان را تحت عنوان جدید «[[امیر الحاج]]» به «عَتّاب بن اَسید بن اَبی‌الْعِیص» سپرد،<ref>ابن اثیر، أسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۴۵۲.</ref> که البته از [[بیت‌المال]] تأمین می‌شد.<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۵۷.</ref> پس از پیامبر نیز [[خلیفه|خُلفا]] و حکومت‌ها افراد مختلفی را به امارت حج گماردند.<ref>برای نمونه ر.ک: طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۳۴۲.</ref><br> | پس از [[فتح مکه]]، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] دو مسئولیت سدانت و سقایت را باقی گذاشت<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، ج۲، ص۴۱۲.</ref> و مسئولیت رفادت و توجه به نیازمندان را تحت عنوان جدید «[[امیر الحاج]]» به «عَتّاب بن اَسید بن اَبی‌الْعِیص» سپرد،<ref>ابن اثیر، أسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۴۵۲.</ref> که البته از [[بیت المال|بیت‌المال]] تأمین می‌شد.<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۵۷.</ref> پس از پیامبر نیز [[خلیفه|خُلفا]] و حکومت‌ها افراد مختلفی را به امارت حج گماردند.<ref>برای نمونه ر.ک: طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۳۴۲.</ref><br> | ||
امروزه با توجه به جمعیت حاجیان و نیازمندی‌های جدید، در [[عربستان]] مسئولیت‌های مختلفی برای انجام فریضه حج، تحت مجموعهای با عنوان وزاره الحج و العمره قرار داده شده است.<ref>[https://www.haj.gov.sa/ar/Home/About «الأهداف»] پایگاه اینترنتی وزاره الحج و العمره.</ref> | امروزه با توجه به جمعیت حاجیان و نیازمندی‌های جدید، در [[عربستان سعودی|عربستان]] مسئولیت‌های مختلفی برای انجام فریضه حج، تحت مجموعهای با عنوان وزاره الحج و العمره قرار داده شده است.<ref>[https://www.haj.gov.sa/ar/Home/About «الأهداف»] پایگاه اینترنتی وزاره الحج و العمره.</ref> | ||
==تعداد زائران== | ==تعداد زائران== | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
==تاریخچه ممنوعیت و تعطیلیِ حج== | ==تاریخچه ممنوعیت و تعطیلیِ حج== | ||
[[قرآن]] از افرادی که مانع حج دیگران شده‌اند، به بدی یاد می‌کند: «آنها کسانی هستند که کافر شدند و شما را از (زیارت) مسجد الحرام و رسیدن قربانی‌هایتان به محل قربانگاه بازداشتند».<ref>سوره فتح، آیه۲۵.</ref> در [[روایات]] نیز از ترک حج به صورت جمعی و تعطیلی آن به‌شدت نکوهش شده است.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۵۱ و ج۴، ص۲۷۱.</ref> همچنین در روایات آمده است بر حاکم مسلمان [[واجب]] است اگر مردم [[فریضه]] حج را ترک کردند، آنان را به انجام دادن آن وادار کند و در صورت نیاز، هزینه سفر را از [[بیت المال]] تأمین کند.<ref>رجوع کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۵۹ -۲۶۰.</ref><br> | [[قرآن]] از افرادی که مانع حج دیگران شده‌اند، به بدی یاد می‌کند: «آنها کسانی هستند که کافر شدند و شما را از (زیارت) مسجد الحرام و رسیدن قربانی‌هایتان به محل قربانگاه بازداشتند».<ref>سوره فتح، آیه۲۵.</ref> در [[حدیث|روایات]] نیز از ترک حج به صورت جمعی و تعطیلی آن به‌شدت نکوهش شده است.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۵۱ و ج۴، ص۲۷۱.</ref> همچنین در روایات آمده است بر حاکم مسلمان [[واجب]] است اگر مردم [[فریضه]] حج را ترک کردند، آنان را به انجام دادن آن وادار کند و در صورت نیاز، هزینه سفر را از [[بیت المال]] تأمین کند.<ref>رجوع کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۵۹ -۲۶۰.</ref><br> | ||
با این حال، در طول تاریخ به جهت مسائل امنیتی، اقتصادی و سیاسی، گاهی حج ممنوع و تعطیل شده است. نخستین جلوگیری از حج مسلمانان را [[شرک|مشرکان]] مکه و در سال [[سال ۶ هجری قمری|ششم هجری]] انجام دادند، که در پی آن، [[صلح حدیبیه]] صورت گرفت و مسلمانان توانستند از سال بعد خانه خدا را [[زیارت]] کنند.<ref>بیهقی، دلائل النبوة، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۱۴۵.</ref> | با این حال، در طول تاریخ به جهت مسائل امنیتی، اقتصادی و سیاسی، گاهی حج ممنوع و تعطیل شده است. نخستین جلوگیری از حج مسلمانان را [[شرک|مشرکان]] مکه و در سال [[سال ۶ هجری قمری|ششم هجری]] انجام دادند، که در پی آن، [[صلح حدیبیه]] صورت گرفت و مسلمانان توانستند از سال بعد خانه خدا را [[زیارت]] کنند.<ref>بیهقی، دلائل النبوة، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۱۴۵.</ref> | ||
| خط ۱۱۲: | خط ۱۱۲: | ||
با حاکمیت [[آل سعود|خاندان سعود]] در [[حجاز]] و ویران‌کردن برخی از مکان‌های مقدس مکه و مدینه، بسیاری از کشورهای مسلمان، سفر حج شهروندان خود را ممنوع کردند. دولت ایران نیز در سال ۱۳۰۴ش سفر ایرانیان به مکه و مدینه را ممنوع کرد و کنسولگری‌های خود در کشورهای عراق، سوریه و مصر را مأمور پیشگیری از سفر ایرانیان به مکه کرد.<ref>محمد حسینی، کامران، مدخل ایران، دانش‌نامه حج و حرمین شریفین.</ref><br> | با حاکمیت [[آل سعود|خاندان سعود]] در [[حجاز]] و ویران‌کردن برخی از مکان‌های مقدس مکه و مدینه، بسیاری از کشورهای مسلمان، سفر حج شهروندان خود را ممنوع کردند. دولت ایران نیز در سال ۱۳۰۴ش سفر ایرانیان به مکه و مدینه را ممنوع کرد و کنسولگری‌های خود در کشورهای عراق، سوریه و مصر را مأمور پیشگیری از سفر ایرانیان به مکه کرد.<ref>محمد حسینی، کامران، مدخل ایران، دانش‌نامه حج و حرمین شریفین.</ref><br> | ||
پس از انقلاب اسلامی در حج سال ۱۳۶۶ش هنگامی که حاجیان ایرانی در حال انجام مراسم «[[مراسم برائت از مشرکین|برائت از مشرکین]]» بودند، نظامیان سعودی به آنان حمله کردند و دست به کشتار زائران ایرانی زدند. این واقعه به واقعه [[حج خونین]] معروف است. پس از این کشتار، سه سال ایرانیان به حج نرفتند.<ref>[http://www.farsnews.com/13950316000837 «واکنش امام(ره) به تعطیلی حج»]</ref> | پس از انقلاب اسلامی در حج سال ۱۳۶۶ش هنگامی که حاجیان ایرانی در حال انجام مراسم «[[مراسم برائت از مشرکین|برائت از مشرکین]]» بودند، نظامیان سعودی به آنان حمله کردند و دست به کشتار زائران ایرانی زدند. این واقعه به واقعه [[حج خونین]] معروف است. پس از این کشتار، سه سال ایرانیان به حج نرفتند.<ref>[http://www.farsnews.com/13950316000837 «واکنش امام(ره) به تعطیلی حج»]</ref> | ||
همچنین پس از [[فاجعه منا]] در سال ۱۳۹۴ش و کشته‌شدن چند صد نفر از زائران ایرانی، و به‌وجود آمدن مشکلات سیاسی، حج واجب برای یک‌سال متوقف گردید.<ref>[http://article.irna.ir/fa/NewsPrint.aspx?ID=7599 «علت اصلی عدم اعزام زائران به حج.»]</ref> و نیز دولت سعودی برای کشورهای مختلفی همچون [[یمن]] و [[سوریه]] (مناطق تحت کنترل دولت سوریه) ممنوعیت‌هایی قرار داد.<ref>[http://www.dana.ir/news/751616.html/ممنوعیت-ورود-زائران-بیت-الله-الحرام-به-عربستان--از-یمن-و-سوریه-تا-ایران-و-فلسطین--تلاش-آل-سعود-برای-مقابله-با-احکام-اسلام «ممنوعیت ورود زائران بیت‌الله الحرام به عربستان؛ از یمن و سوریه تا ایران و فلسطین»]</ref> | همچنین پس از [[فاجعه منا (۱۳۹۴)|فاجعه منا]] در سال ۱۳۹۴ش و کشته‌شدن چند صد نفر از زائران ایرانی، و به‌وجود آمدن مشکلات سیاسی، حج واجب برای یک‌سال متوقف گردید.<ref>[http://article.irna.ir/fa/NewsPrint.aspx?ID=7599 «علت اصلی عدم اعزام زائران به حج.»]</ref> و نیز دولت سعودی برای کشورهای مختلفی همچون [[یمن]] و [[سوریه]] (مناطق تحت کنترل دولت سوریه) ممنوعیت‌هایی قرار داد.<ref>[http://www.dana.ir/news/751616.html/ممنوعیت-ورود-زائران-بیت-الله-الحرام-به-عربستان--از-یمن-و-سوریه-تا-ایران-و-فلسطین--تلاش-آل-سعود-برای-مقابله-با-احکام-اسلام «ممنوعیت ورود زائران بیت‌الله الحرام به عربستان؛ از یمن و سوریه تا ایران و فلسطین»]</ref> | ||
== حوادث حج == | == حوادث حج == | ||
در مراسم حج اتفاقات ناگوار زیادی رخ داده که مهم‌ترین آنها در چند دهه اخیر چنین است: | در مراسم حج اتفاقات ناگوار زیادی رخ داده که مهم‌ترین آنها در چند دهه اخیر چنین است: | ||
| خط ۱۲۵: | خط ۱۲۵: | ||
* ۱۳۶۹ش: ۱۴۲۶ حاجی بر اثر فشار جمعیت در تونلی در منا دچار خفگی شدند و جان خود را از دست دادند. | * ۱۳۶۹ش: ۱۴۲۶ حاجی بر اثر فشار جمعیت در تونلی در منا دچار خفگی شدند و جان خود را از دست دادند. | ||
* ۱۳۶۸ش: حمله به اطراف [[مسجد الحرام]] یک کشته و ۱۶ زخمی بر جای گذاشت. پس از آن ۱۶ [[کویت|کویتی]] به اتهام انجام این حمله اعدام شدند. | * ۱۳۶۸ش: حمله به اطراف [[مسجد الحرام]] یک کشته و ۱۶ زخمی بر جای گذاشت. پس از آن ۱۶ [[کویت|کویتی]] به اتهام انجام این حمله اعدام شدند. | ||
* ۱۳۶۶ش، [[ | * ۱۳۶۶ش، [[حج خونین|کشتار حجاج (۱۳۶۶)]]: نیروهای امنیتی [[عربستان سعودی|عربستان]] تظاهرات حجاج ایرانی را با خشونت سرکوب کردند که طبق آمار رسمی عربستان، ۴۰۲ حاجی از جمله ۲۷۵ ایرانی کشته شدند. | ||
* ۱۳۵۸ش: صدها نفر از نیروهای مسلح مخالف نظام عربستان به مدت دو هفته در [[مسجد الحرام]] تحصن کردند و ده‌ها حاجی را گروگان گرفتند که در نهایت مورد حمله قرار گرفتند. آمار رسمی حاکی از ۱۵۳ کشته و ۵۶۰ مجروح است.<ref>[http://fa.alalam.ir/news/1740476/حوادث-موسم-حج-در-۴۰-سال-گذشته «حوادث موسم حج در ۴۰سال گذشته»]</ref> | * ۱۳۵۸ش: صدها نفر از نیروهای مسلح مخالف نظام عربستان به مدت دو هفته در [[مسجد الحرام]] تحصن کردند و ده‌ها حاجی را گروگان گرفتند که در نهایت مورد حمله قرار گرفتند. آمار رسمی حاکی از ۱۵۳ کشته و ۵۶۰ مجروح است.<ref>[http://fa.alalam.ir/news/1740476/حوادث-موسم-حج-در-۴۰-سال-گذشته «حوادث موسم حج در ۴۰سال گذشته»]</ref> | ||
==کتاب‌‌شناسی== | ==کتاب‌‌شناسی== | ||