Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۳٬۳۲۷
ویرایش
اعجاز علمی قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
ویکی سازی
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (←منابع: اصلاح ناوبری) |
P.motahari (بحث | مشارکتها) (ویکی سازی) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''اعجاز علمی قرآن''' نظریه‌ای که با تطبیق مطالب قرآن بر یافته‌های علوم تجربی، در پی اثبات معجزه‌بودن قرآن است. بنا بر نظریه اعجاز علمی قرآن، این کتاب از حقایقی در زمینه علوم، به ویژه علوم تجربی سخن گفته است که در عصر نزول قرآن کشف نشده بود؛ از آنجا که بیان چنین حقایق علمی در آن زمان، از توان انسان بیرون بوده است، باید قرآن را معجزه پیامبر اسلام و کتابی از سوی خداوند دانست. | '''اعجاز علمی قرآن''' نظریه‌ای که با تطبیق مطالب [[قرآن]] بر یافته‌های علوم تجربی، در پی اثبات [[اعجاز قرآن|معجزه‌بودن]] قرآن است. بنا بر نظریه اعجاز علمی قرآن، این کتاب از حقایقی در زمینه علوم، به ویژه علوم تجربی سخن گفته است که در عصر نزول قرآن کشف نشده بود؛ از آنجا که بیان چنین حقایق علمی در آن زمان، از توان انسان بیرون بوده است، باید قرآن را معجزه [[پیامبر اسلام(ص)]] و کتابی از سوی [[خداوند]] دانست. | ||
مسئله اعجاز علمی قرآن در قرن اخیر، بسیار مورد توجه قرآن پژوهان قرار گرفته است. محمد بن احمد اسکندرانی، رشید رضا و طنطاوی نخستین پژوهشگران در این زمینه هستند. پیشگامان این مسئله در ایران نیز محمدتقی | مسئله اعجاز علمی قرآن در قرن اخیر، بسیار مورد توجه قرآن پژوهان قرار گرفته است. محمد بن احمد اسکندرانی، [[رشید رضا]] و [[طنطاوی]] نخستین پژوهشگران در این زمینه هستند. پیشگامان این مسئله در ایران نیز [[محمدتقی شریعتی]]، [[سیدمحمود طالقانی]] و [[مهدی بازرگان]]، بوده‌اند. اشاره به مسائلی چون حرکت وضعی و انتقالی زمین، پیدایش حیات از آب، نیروی جاذبه زمین و زوج‌بودن گیاهان و جانوران را نمونه‌های اعجاز علمی قرآن دانسته‌اند. | ||
برخی از عالمان [[مسلمان]]، مخالف [[تفسیر]] علمی قرآن هستند. آنها بر این باورند که نظریه‌های علمی همواره در معرض تغییر و تحول و ابطال قرار دارند و در صورت ابطال نظریه‌ها، قرآن زیر سؤال می‌رود؛ اما موافقان، تطبیق آیات قرآن بر یافته‌های علوم تجربی را راهی برای اثبات حقانیت قرآن می‌دانند. | |||
برخی از کتاب‌ها در زمینه اعجاز علمی قرآن عبارت است از: [[الجواهر]]، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، الاعجاز التربوی للقرآن. | |||
برخی از کتاب‌ها در زمینه اعجاز علمی قرآن عبارت است از: | |||
==مدعا و استدلال نظریه== | ==مدعا و استدلال نظریه== | ||
بنا بر نظریه اعجاز علمی قرآن، این کتاب از حقایقی در زمینه علوم، به ویژه علوم تجربی سخن گفته است که در عصر نزول قرآن کشف نشده بود؛ به‌علاوه، بر خلاف بسیاری از کتاب‌های علمی که با گذر زمان نظریه‌های آنها، ابطال می‌شود، قرآن دربرگیرنده مطالب علمی‌ای است که هیچ‌گاه نقض نشده است. از آنجا که بیان چنین حقایق علمی در آن زمان، از توان انسان بیرون بوده است، باید قرآن را معجزه پیامبر اسلام و کتابی از سوی خداوند دانست.<ref>برومند، «بررسی و نقد توجیه علمی اعجاز قرآن»، ص۷۶، ۷۷.</ref> | بنا بر نظریه اعجاز علمی قرآن، این کتاب از حقایقی در زمینه علوم، به ویژه علوم تجربی سخن گفته است که در عصر نزول [[قرآن]] کشف نشده بود؛ به‌علاوه، بر خلاف بسیاری از کتاب‌های علمی که با گذر زمان نظریه‌های آنها، ابطال می‌شود، قرآن دربرگیرنده مطالب علمی‌ای است که هیچ‌گاه نقض نشده است. از آنجا که بیان چنین حقایق علمی در آن زمان، از توان انسان بیرون بوده است، باید قرآن را معجزه [[پیامبر اسلام(ص)]] و کتابی از سوی [[خداوند]] دانست.<ref>برومند، «بررسی و نقد توجیه علمی اعجاز قرآن»، ص۷۶، ۷۷.</ref> | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
تفسیر علمی قرآن در جهان اسلام پیشینه‌ای دراز دارد. گفته‌اند نخستین بار ابن سینا(۳۷۰-۴۲۸ق) با تطبیق برخی از گزاره‌های فلسفی با آیات قرآن، تلاش کرد تفسیری علمی از برخی آیات ارائه دهد؛ فخر رازی(۵۴۴-۶۰۶ق) نیز عبارت قرآنی «سَبعَ سَماوات»(آسمان‌های هفت‌گانه) را بر سیارات هفت‌گانه که در دانش نجوم یونان باستان اثبات شده بود، تطبیق داد؛<ref>رضایی اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۲۶.</ref>بااین حال اثبات اعجاز علمی قرآن به قرن اخیر برمی‌گردد که به جهت کشفیات جدید در علوم تجربی، تفسیر علمی قرآن، مورد توجه بسیاری قرار گرفت.<ref>معارف، «جایگاه اعجاز علمی قرآن در تفسیر نوین»، ص۸۳، ۸۴.</ref> | [[تفسیر]] علمی قرآن در [[جهان اسلام]] پیشینه‌ای دراز دارد. گفته‌اند نخستین بار [[ابن سینا]](۳۷۰-۴۲۸ق) با تطبیق برخی از گزاره‌های [[فلسفه|فلسفی]] با آیات قرآن، تلاش کرد تفسیری علمی از برخی [[آیه|آیات]] ارائه دهد؛ [[فخر رازی]](۵۴۴-۶۰۶ق) نیز عبارت قرآنی «سَبعَ سَماوات»(آسمان‌های هفت‌گانه) را بر سیارات هفت‌گانه که در دانش نجوم یونان باستان اثبات شده بود، تطبیق داد؛<ref>رضایی اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۲۶.</ref>بااین حال اثبات [[اعجاز]] علمی قرآن به قرن اخیر برمی‌گردد که به جهت کشفیات جدید در علوم تجربی، تفسیر علمی قرآن، مورد توجه بسیاری قرار گرفت.<ref>معارف، «جایگاه اعجاز علمی قرآن در تفسیر نوین»، ص۸۳، ۸۴.</ref> | ||
در این قرن بسیاری از مفسران و دانشمندان شیعه و | در این قرن بسیاری از [[مفسران]] و دانشمندان [[شیعه]] و [[سنی]]، تلاش کردند اعجاز علمی قرآن را اثبات کنند.<ref>رضایی اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۳۰.</ref> و کتاب‌های فراوانی در زمینه تفسیر علمی قرآن و اعجاز آن نگارش یافت.<ref>معارف، «جایگاه اعجاز علمی قرآن در تفسیر نوین»، ص۸۳، ۸۴.</ref> | ||
محمد بن احمد اسکندرانی، رشید رضا و طنطاوی از نخستین کسانی‌اند که در این زمینه پژوهش کردند.<ref>رضایی اصفهانی، «چیستی و چالش‌های اعجاز علمی قرآن»، ص۱۲، ۱۳.</ref> پیشگامان این مسئله در ایران نیز محمدتقی | محمد بن احمد اسکندرانی، [[رشید رضا]] و [[طنطاوی]] از نخستین کسانی‌اند که در این زمینه پژوهش کردند.<ref>رضایی اصفهانی، «چیستی و چالش‌های اعجاز علمی قرآن»، ص۱۲، ۱۳.</ref> پیشگامان این مسئله در ایران نیز [[محمدتقی شریعتی]]، [[سیدمحمود طالقانی]] و [[مهدی بازرگان]]، هستند.<ref>پورحسن، «نقد و بررسی روش تفسیر علمی قرآن»، ص۹۰، ۹۱.</ref> | ||
==نمونه‌های اعجاز علمی قرآن== | ==نمونه‌های اعجاز علمی قرآن== | ||
مفسران مطالب علمی فراوانی را به قرآن نسبت داده و اعجاز علمی آن به شمار آورده‌اند. حرکت وضعی و انتقالی زمین، پیدایش حیات از آب، نیروی جاذبه زمین، زوج‌بودن گیاهان و جانوران، گردش کرات در مدارهای معین از جمله آنها است.<ref>معارف، «جایگاه اعجاز علمی قرآن در تفسیر نوین»، ص۸۷.</ref> میان مفسران در این زمینه اختلاف نظر هست.<ref>رجوع کنید به: رضایی اصفهانی، پژوهشی دراعجاز علمی قرآن، ۱۳۸۸، ج۱، ص۱۵۶-۲۶۳.</ref> | [[مفسران]] مطالب علمی فراوانی را به قرآن نسبت داده و اعجاز علمی آن به شمار آورده‌اند. حرکت وضعی و انتقالی زمین، پیدایش حیات از آب، نیروی جاذبه زمین، زوج‌بودن گیاهان و جانوران، گردش کرات در مدارهای معین از جمله آنها است.<ref>معارف، «جایگاه اعجاز علمی قرآن در تفسیر نوین»، ص۸۷.</ref> میان مفسران در این زمینه اختلاف نظر هست.<ref>رجوع کنید به: رضایی اصفهانی، پژوهشی دراعجاز علمی قرآن، ۱۳۸۸، ج۱، ص۱۵۶-۲۶۳.</ref> | ||
برخی از آیات که گفته‌اند: دربردارنده اعجاز علمی است، به شرح زیر است: | برخی از آیات که گفته‌اند: دربردارنده اعجاز علمی است، به شرح زیر است: | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۶: | ||
*'''وَمِن کلِّ الثَّمَرَ‌اتِ جَعَلَ فِیهَا زَوْجَینِ اثْنَینِ''': «و از هر گونه میوه‌ای در آن، جفت جفت قرار داد.» (رعد، آیه ۳) | *'''وَمِن کلِّ الثَّمَرَ‌اتِ جَعَلَ فِیهَا زَوْجَینِ اثْنَینِ''': «و از هر گونه میوه‌ای در آن، جفت جفت قرار داد.» (رعد، آیه ۳) | ||
به نوشته تفسیر | به نوشته [[تفسیر نمونه]]، زوج‌بودن برخی از گیاهان در گذشته شناخته شده بود، اما تنها در اواسط قرن هجدهم میلادی، دانشمندان علوم تجربی، کشف کردند که این قانونی کلی است و درباره همه گیاهان صدق می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۰، ص۱۱۹، ۱۲۰.</ref> | ||
* '''ثُمَّ اسْتَوَیٰ إِلَی السَّمَاءِ وَهِی دُخَانٌ''': «سپس آهنگ [آفرینش] آسمان کرد، و آن بخاری بود.(فصلت، آیه ۱۱) | * '''ثُمَّ اسْتَوَیٰ إِلَی السَّمَاءِ وَهِی دُخَانٌ''': «سپس آهنگ [آفرینش] آسمان کرد، و آن بخاری بود.(فصلت، آیه ۱۱) | ||
برخی از مفسران گفته‌اند که این آیه نظریه مهبانگ(انفجار بزرگ) درباره پیداش جهان را بیان می‌کند؛ آنها بر این باورند که بخاری که آیه از آن سخن گفته است، همان توده بزرگ بخار است که به گفته دانشمندان بر اثر انفجار بزرگ به وجود آمده بود.<ref>رضایی اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۹۷-۱۰۰.</ref> | برخی از مفسران گفته‌اند که این آیه نظریه [[مهبانگ]](انفجار بزرگ) درباره پیداش جهان را بیان می‌کند؛ آنها بر این باورند که بخاری که آیه از آن سخن گفته است، همان توده بزرگ بخار است که به گفته دانشمندان بر اثر انفجار بزرگ به وجود آمده بود.<ref>رضایی اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۹۷-۱۰۰.</ref> | ||
*'''وَمَن یرِ‌دْ أَن یضِلَّهُ یجْعَلْ صَدْرَ‌هُ ضَیقًا حَرَ‌جًا کأَنَّمَا یصَّعَّدُ فِی السَّمَاءِ''': «و هر که را بخواهد گمراه کند، دلش را سخت تنگ می‌گرداند؛ چنانکه گویی به زحمت در آسمان بالا می‌رود.»(انعام، آیه ۱۲۵) | *'''وَمَن یرِ‌دْ أَن یضِلَّهُ یجْعَلْ صَدْرَ‌هُ ضَیقًا حَرَ‌جًا کأَنَّمَا یصَّعَّدُ فِی السَّمَاءِ''': «و هر که را بخواهد گمراه کند، دلش را سخت تنگ می‌گرداند؛ چنانکه گویی به زحمت در آسمان بالا می‌رود.»(انعام، آیه ۱۲۵) | ||
گفته‌اند: امروزه ثابت شده است که انسان هر اندازه از سطح کره زمین بالاتر رود، تنفس برای او دشوارتر می‌شود تا جایی که دچار کمبود اکسیژن و و بیهوشی می‌شود و این از معجزات علمی قرآن است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۵، ص۴۳۵، ۴۳۶.</ref> | گفته‌اند: امروزه ثابت شده است که انسان هر اندازه از سطح کره زمین بالاتر رود، تنفس برای او دشوارتر می‌شود تا جایی که دچار کمبود اکسیژن و و بیهوشی می‌شود و این از [[معجزه|معجزات]] علمی قرآن است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۵، ص۴۳۵، ۴۳۶.</ref> | ||
==نقدها== | ==نقدها== | ||
مخالفان تفسیر علمی | مخالفان تفسیر علمی [[قرآن]]، می‌گویند: قرآن کتاب هدایت است و نباید از آن انتظار داشت که نظریه‌های علمی و قوانین فیزیک و شیمی را بیان کند. آنها بر این باورند که نظریه‌های علمی همواره در معرض تغییر و تحول و ابطال قرار دارند و در صورت ابطال نظریه‌ها، قرآن زیر سؤال می‌رود. | ||
در مقابل موافقان استدلال کرده‌اند که تطبیق یافته‌های علمی با آیات قرآن، منافاتی با کتاب هدایت‌بودن آن ندارد؛ به‌عکس، نشان‌دادن حقایق علمی قرآن، حقانیت آن را اثبات کرده و به هدایتگری آن کمک می‌کند.<ref>برومند، «بررسی و نقد توجیه علمی اعجاز قرآن»، ص۷۷، ۷۸.</ref> | در مقابل موافقان استدلال کرده‌اند که تطبیق یافته‌های علمی با [[آیه|آیات]] قرآن، منافاتی با کتاب هدایت‌بودن آن ندارد؛ به‌عکس، نشان‌دادن حقایق علمی قرآن، حقانیت آن را اثبات کرده و به هدایتگری آن کمک می‌کند.<ref>برومند، «بررسی و نقد توجیه علمی اعجاز قرآن»، ص۷۷، ۷۸.</ref> | ||
میان موافقان تفسیر علمی قرآن هم اختلاف نظر هست: برخی بر این باورند که همه علوم در قرآن وجود دارد و تلاش کرده‌اند دانش‌هایی چون پزشکی، ریاضیات، هندسه، جبر و نجوم را از آن استخراج کنند؛<ref>رضایی اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ۱۳۸۸ش، ص۴۷-۴۹.</ref> | میان موافقان تفسیر علمی قرآن هم اختلاف نظر هست: برخی بر این باورند که همه علوم در قرآن وجود دارد و تلاش کرده‌اند دانش‌هایی چون پزشکی، ریاضیات، هندسه، جبر و نجوم را از آن استخراج کنند؛<ref>رضایی اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ۱۳۸۸ش، ص۴۷-۴۹.</ref> [[طنطاوی]]، محمد عبدالنعیم الجمال، محمد بن احمد اسکندرانی و سیداحمدخان هندی از این دسته هستند.<ref>پورحسن، «نقد و بررسی روش تفسیر علمی قرآن»، ص۹۰.</ref> | ||
گروه دیگری از آنها معتقدند که دسته نخست، در زمینه تفسیر علمی، افراط کرده و بدون رعایت روش‌های علمی تفسیر، نظریه‌های علوم تجربی را به قرآن تحمیل کرده‌اند. به باور اینان قرآن از همه علوم سخن نگفته است، اما در برخی از آیات قرآن حقایقی بیان شده است که دانشمدان علوم تجربی قرن‌ها بعد آنها را کشف کرده‌اند. این آیات نشان‌دهنده اعجاز علمی قرآن هستند.<ref>رضایی اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ۱۳۸۸ش، ص۴۷-۴۹.</ref> | گروه دیگری از آنها معتقدند که دسته نخست، در زمینه [[تفسیر]] علمی، افراط کرده و بدون رعایت روش‌های علمی تفسیر، نظریه‌های علوم تجربی را به قرآن تحمیل کرده‌اند. به باور اینان قرآن از همه علوم سخن نگفته است، اما در برخی از آیات قرآن حقایقی بیان شده است که دانشمدان علوم تجربی قرن‌ها بعد آنها را کشف کرده‌اند. این آیات نشان‌دهنده اعجاز علمی قرآن هستند.<ref>رضایی اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ۱۳۸۸ش، ص۴۷-۴۹.</ref> | ||
سید قطب، [[رشید رضا]]، محمدتقی شریعتی، [[سیدمحمود طالقانی]] و مهدی بازرگان از این گروهند.<ref>پورحسن، «نقد و بررسی روش تفسیر علمی قرآن»، ص۹۰، ۹۱.</ref> | سید قطب، [[رشید رضا]]، محمدتقی شریعتی، [[سیدمحمود طالقانی]] و مهدی بازرگان از این گروهند.<ref>پورحسن، «نقد و بررسی روش تفسیر علمی قرآن»، ص۹۰، ۹۱.</ref> | ||
| خط ۵۰: | خط ۴۸: | ||
==کتاب‌شناسی== | ==کتاب‌شناسی== | ||
کتاب‌ها و مقالات و نشریات علمی فراوانی در زمینه تفسیر علمی قرآن انتشار یافته است.<ref>رضایی اصفهانی، «چیستی و چالش‌های اعجاز علمی قرآن»، ص۱۳.</ref> سه کتاب کشف الاسرار النورانیه القرآنیه فیما یتعلق بالاجرام السماویة والارضیة والحیوانات والنباتات والجواهر المعدنیة از محمد بن احمد | کتاب‌ها و مقالات و نشریات علمی فراوانی در زمینه تفسیر علمی قرآن انتشار یافته است.<ref>رضایی اصفهانی، «چیستی و چالش‌های اعجاز علمی قرآن»، ص۱۳.</ref> سه کتاب کشف الاسرار النورانیه القرآنیه فیما یتعلق بالاجرام السماویة والارضیة والحیوانات والنباتات والجواهر المعدنیة از محمد بن احمد اسکندران[[ی و ال]]منار نوشته [[رشید رضا]] و [[جواهر القرآن]] طنطاوی، نخستین تفسیرهای علمی از قرآن هستند.<ref>رضایی اصفهانی، «چیستی و چالش‌های اعجاز علمی قرآن»، ص۱۲.</ref> | ||
تفسیر نوین نوشته محمدتقی شریعتی نیز از کتاب‌های برجسته در این زمینه است که تلاش کرده است با دوری از افراط، نمونه‌هایی از اعجاز قرآن را نشان دهد.<ref>معارف، «جایگاه اعجاز علمی قرآن در تفسیر نوین»، ص۸۴.</ref> | [[تفسیر نوین]] نوشته [[محمدتقی شریعتی]] نیز از کتاب‌های برجسته در این زمینه است که تلاش کرده است با دوری از افراط، نمونه‌هایی از اعجاز قرآن را نشان دهد.<ref>معارف، «جایگاه اعجاز علمی قرآن در تفسیر نوین»، ص۸۴.</ref> | ||
[[محمدهادی معرفت]] هم در جلد ششم [[التمهید فی علوم القرآن|التمهید]]، به این موضوع پرداخته است.<ref>رضایی، «منبع شناسی اعجاز علمی قرآن»، ص۲۰۴.</ref> | [[محمدهادی معرفت]] هم در جلد ششم [[التمهید فی علوم القرآن|التمهید]]، به این موضوع پرداخته است.<ref>رضایی، «منبع شناسی اعجاز علمی قرآن»، ص۲۰۴.</ref> | ||