تمکین: تفاوت میان نسخه‌ها

'''تمکین''' در لغت به معنای اختیار دادن به دیگری است. این واژه در ابواب مختلف [[فقه]] کاربرد دارد. در بخش [[نکاح]]، این واژه عمدتا به این معناست که زن جهت [[استمتاع]]، خود را در اختيار شوهر قرار دهد. تمکین از حقوق واجب شوهر بر زن است. زنی که این حق را به جا نیاورد، [[نشوز|ناشزه]] است. تمکین از شروط وجوب [[نفقه]] بر مرد است. تمکین در مواردی که آمیزش یا هرگونه استمتاع حرام است،‌ بر زن حرام است.

==تعریف لغوی تمکین==

تمكین در لغت به دو معنا است:

۱-سلطه و اختیار دادن به دیگری است<ref> فیومی، مصباح المنیر، ذیل واژه مکن</ref>؛

۲- مستقر کردن و تثبیت کردن<ref> طریحی، مجمع البحرين، ذیل واژه مکن</ref>

در کتابهای طهارت، صلات و تجارت و نکاح، اصطلاح تمکین به کار رفته است. اما این اصطلاح بیشتر با مباحث مربوط به نکاح نمود دارد.

 

در کتاب نکاح، تمکین به معنای پاسخ دادن زن به خواسته های مشروع جنسی همسر خود تعریف شده است<ref>المبسوط في فقه الإمامية،۱۳۸۷ق، ج‌۶، ص ۱۱</ref> اما در کتاب های حقوقی تمکین دارای دو معنای اصطلاحی است. تمکین عام، به معنی قبول ریاست شوهر بر خانواده و محترم شمردن اراده او در تربیت فرزندان و اداره مالی و اخلاقی خانواده است. و تمکین خاص ناظر به رابطه جنسی زن با شوهر و پاسخ دادن به خواسته های مشروع او است.<ref> سید حسن صفایی و اسدالله امامی، حقوق خانواده، ۱۳۷۱، ج۱، ص۱۷۳.</ref>

 

زن جهت استمتاع، باید خود را در اختيار شوهر قرار دهد و استمتاع شوهر از خود را- جز در موارد وجود مانع عقلى يا شرعى- محدود به زمان يا مكان و يا كيفيت خاصّى نكند.<ref>جواهر الكلام، ج ۳۱، ص ۳۰۳.</ref>

زن در هر شرایطی باید نسبت به شوهر خود تمکین کند و اگر تمکین نکند به عنوان ناشزه به شمار می آید اما اگر یکی از موارد ذیل باشد، خودداری زن از تمکین، نشوز محسوب نمی شود:

۳- اگر زوج بیماری مقاربتی داشته باشد از آنجا که این بیماری از طریق نزدیکی جنسی به زن می‌تواند منتقل گردد، زوجه صرفا حق امتناع از نزدیکی را خواهد داشت و ناشزه به شمار نمی‌آید. بنابراین در صورتی که زوجه در چنین حالتی از سایر وظایف زناشویی امتناع نماید، ناشزه محسوب می گردد.<ref>صراط النجاة (المحشى للخوئي)، ج‌۱، ص: ۵۴۷.</ref>

۱- در [[ازدواج موقت|ازدواج موقّت]]، لزوم پرداخت همۀ مهر، متوقّف بر تمكين زن در تمامى مدّت تعيين شده در عقد است.<ref>جواهر الكلام، ج۳۰، ص ۱۶۷.</ref>

۲-زنی که تمکین می کند از حق قسمت بین زوجات بهره مند می شود.

۲-کسب اجازه ازدواج مجدد از دادگاه(مواد ۱۶ و ۱۷ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۵ بهمن ماه ۱۳۵۳).

 

بنابراین برای آنکه مرد بتواند زن دوم بگیرد بایستی به دادگاه رجوع و با اثبات عدم تمکین همسرش، از دادگاه اجازه ی ازدواج مجدد بگیرد.

در فقه، هر چند از نشوز مرد(خودداری از انجام وظایفش در قبال همسر خویش) بحث شده است<ref>ن. ک: الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة، ج‌۲۴، ص: ۶۱۹.</ref>، از واژه عدم تمکین برای مرد استفاده نشده است. برخی از حقوقدانان معاصر معتقدند که اگر زن و مرد‌، هر كد‌ام د‌ر قبال د‌يگري وظايفي د‌ارد‌ و هر كد‌ام بر د‌يگري حقي د‌ارد‌، تمكين و نشوز عنواني عام خواهد‌ بود‌ كه بايد‌ از قلمرو آن نسبت به زن و شوهر به طور مشترک بحث كرد‌.<ref>[https://iranlawclinic.com/news/item/%D8%AA%D9%85%DA%A9%DB%8C%D9%86-%D9%81%D9%82%D8%B7-%D9%88%D8%B8%DB%8C%D9%81%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%22-%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%D9%85%D8%B1%D8%AF%E2%80%8C-%D9%86%D8%A7%D8%B4%D8%B2%D9%87-%D9%87%D9%85-%D8%AF%E2%80%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85%D8%9F%21%22/17fe5110700 تمکین فقط وظیفه زنان نیست]</ref>

*فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنير في غريب الشرح الكبير للرافعي‌، قم، منشورات دارالرضی، چاپ اول، بی تا.

[[ar:التمكين]]