رد مظالم: تفاوت میان نسخه‌ها

'''رَدِّ مَظالِم''' ادا کردن اموال و دَین‌هایی که از دیگران بر ذمه انسان است. از نظر فقهای شیعه رد مظالم واجب است.

مظالم جمع مَظلِمَه به معنای مالی است که به ناحق از کسى گرفته شده باشد. مانند مالی که از راه غصب یا سرقت به دست می‌آید. گفته شده به همه اموال و حقوقی که از دیگران در مال یا ذمه انسان باقی بماند، مظالم می‌گویند هر چند که آنها را بدون ظلم از آنان گرفته باشد.<ref>مقباس الانوار، ص۲۶۴.</ref> منظور از ردّ مظالم بازگرداندن اموال و ادا کردن دیونی است که دیگران بر ذمه انسان دارند.

در برخی از روایات شیعه رد مظالم به عنوان یکی از شرایط پذیرش [[توبه]] معرفی شده<ref>وسایل الشیعه، ج۱۶، ص۵۲؛ جواهر، ج۴۱، ص۱۱۳.</ref>و  ترک آن از گناهانی ذکر شده که موجب نازل شدن بلا می‌شود.<ref> دعائم الاسلام، ص۲۷۰.</ref>  

از رد مظالم در منابع حدیثی در باب [[امر به معروف]]<ref> کلینی، الکافی، ج۵، ص۵۶؛ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۱۸۱؛ بحارالانوار، ج۹۷، ص۷۹.</ref> و در  کتاب‌های فقهی در باب‌های احکام طهارت([[احکام میت]])<ref>سید بن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل، ص۶۴.</ref>، [[خمس]]، <ref>کتاب الخمس، شیخ انصاری، ص۲۶۸؛ امام خمینی، تحرالوسیله، ج۱، ص۳۶۳.</ref>، غصب، وصیت<ref>مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلاّمة، ج۲۳، ص۲۹۰.</ref> و  امر به معروف<ref>علامه حلی، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، ۱۴۱۳ق، ج۴ ص۴۶۱.</ref> سخن به میان آمده است.  

همچنین رد مظالم از مستحبات نماز استسقاء دانسته شده<ref>شهید اول، اللمعة الدمشقیه، ص۴۳.</ref> و گفته شده امام جماعت از مردمی  که  می‌خواهند [[نماز استسقاء]] بخوانند، بخواهد که رد مظالم کنند.<ref>جواهر، ج۱۲، ص۱۳۱.</ref>

از نظر فقهای شیعه رد مظالم  واجب است<ref>علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۹، ص۴۴۰، ۱۴۱۴ق.</ref> فقهای شیعه در حکم رد مظالم بین زمانی که صاحبان اموال، معلوم و در دسترس هستند با زمانی که ناشناخته بوده یا دسترسی به آنان امکان‌پذیر نیست، تفاوت گذاشته‌اند. از نظر آنان، در صورت اول باید اموال را به صاحبان آن بازگرداند و در صورت دوم باید با اجازه حاکم شرع، اموال یا قیمت آنها(در صورتی که اصل اموال از بین رفته باشد) را به فقرا [[صدقه]] داد. همچنین گفته‌اند در صورتی که مقدار اموال مشخص نباشد، با حاکم شرع مصالحه شود.<ref> امام خمینی، تحریرالوسیله، ج۱، ص۳۶۴-۳۶۳.</ref>

البته فقهای شیعه درباره حکم اینکه اگر پس از آنکه مالی را صدقه داده شد، صاحب آن پیدا شد، اختلاف دارند.

آقا محمدعلی بهبانی کتاب با عنوان مصرف رد مظالم(فارسی)

* شیخ صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، ۱۴۰۳ق.

* شهید اول، محمد بن مکی، اللمعة الدمشقیة فی فقه الامامیه، تصحیح: محمدتقی مرواید-علی اصغر مرواید، دارالتراث-الدارالاسلامیه، بیروت، ۱۴۱۰ق.

* تستری کاظمی، اسدالله، مقباس الانوار و نفائس الاسرار فی احکام النبی المختار و عترته الاخیار، مؤسسه آل البیت، قم،

* شیخ انصاری، مرتضی بن محمد امین، کتاب الخمس، کنگره بزرگذاشت شیخ انصاری، قم، ۱۴۱۵ق.

* امام خمینی، تحریرالوسیله، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، قم، بی‌تا،