Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۳٬۳۲۷
ویرایش
P.motahari (بحث | مشارکتها) جز (←ویژگیهای داستانپردازی قرآن: افزودن مطلب) |
P.motahari (بحث | مشارکتها) جز (افزودن مطلب به شناسه و منابع) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:کتاب النور المبین.jpg|بندانگشتی|200px|[[قصص الانبیاء جزایری|النورالمبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین]]، نوشته [[سید نعمت الله جزایری]]]] | [[پرونده:کتاب النور المبین.jpg|بندانگشتی|200px|[[قصص الانبیاء جزایری|النورالمبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین]]، نوشته [[سید نعمت الله جزایری]]]] | ||
'''قِصَصُ القرآن'''، داستانهای [[قرآن]]. نزدیک به یک سوم [[آیه|آیات]] قرآن، داستانهایی درباره پیشینیان و نیز رویدادهای دوره نزول قرآن است. علت استفاده فراوان قرآن از داستان را ظرفیت بالای داستان در تأثیرگذاری بر اندیشه و روح انسان دانستهاند. قرآن خود، هدف از بیان داستانها را درسگرفتن انسانها معرفی کرده و در آیات فراوانی، به تأمل در سرگذشت پیشینیان، سفارش کرده است. | '''قِصَصُ القرآن'''، داستانهای [[قرآن]]. نزدیک به یک سوم [[آیه|آیات]] قرآن، داستانهایی درباره پیشینیان و نیز رویدادهای دوره نزول قرآن است. علت استفاده فراوان قرآن از داستان را ظرفیت بالای داستان در تأثیرگذاری بر اندیشه و روح انسان دانستهاند. قرآن خود، هدف از بیان داستانها را درسگرفتن انسانها معرفی کرده و در [[آیه|آیات]] فراوانی، به تأمل در سرگذشت پیشینیان، سفارش کرده است. | ||
براساس آیات قرآن، داستانهای قرآنی، ساختگی و افسانهای نیست؛ بلکه واقعیتهایی است که خردمندان از آنها عبرت میگیرند و موجب هدایت مؤمنان میشود. داستانهای قرآن بر طبق روشهای معمولا داستاننویسی و رماننویسی نوشته نشده است. [[سیدمحمدحسین طباطبایی]] گفته است: قرآن تنها آنچه را که در جهت هدف قرآن یعنی هدایت است، ذکر میکند و به بیان جزئیات رویدادها نمیپردازد. | |||
بیشتر داستانهای [[قرآن]]، درباره زندگی [[پیامبران]] است. قرآن به ویژه درباره پیامبرانی چون [[ابراهیم]]، [[موسی]]، [[یوسف]] و [[پیامبر اسلام(ص)]] به صورت مفصل سخن گفته است. | |||
==داستان در قرآن== | ==داستان در قرآن== | ||
[[قرآن]] تأکید فراوانی بر استفاده از قالب داستان، برای ارائه معارف، دارد. نزدیک به یک سوم [[آیه|آیات]] قرآن، درباره داستانهاى پیشینیان و نیز رویدادهای دوره نزول قرآن است. در قرآن جهان آخرت نیز در قالب داستان ترسیم شده است.<ref>مرویان، اهداف تربیتى در قصّههاى قرآن، ۱۳۸۴ش، | [[قرآن]] تأکید فراوانی بر استفاده از قالب داستان، برای ارائه معارف، دارد. نزدیک به یک سوم [[آیه|آیات]] قرآن، درباره داستانهاى پیشینیان و نیز رویدادهای دوره نزول قرآن است. در قرآن جهان آخرت نیز در قالب داستان ترسیم شده است.<ref>مرویان، اهداف تربیتى در قصّههاى قرآن، ۱۳۸۴ش، ص۲۰۱؛ بلاغی، قصص قرآن، ۱۳۸۰ش، ص۱۳-۱۵.</ref> | ||
به داستانهای [[قرآن|قرآنی]]، قصص القرآن گفته میشود. قصص جمع قصه و به معنای داستانها است.<ref>بلاغی، قصص قرآن، ۱۳۸۰ش، ص۱۴؛ طالبی، تاریخ در قصص قرآن، ص۲۹.</ref> | به داستانهای [[قرآن|قرآنی]]، قصص القرآن گفته میشود. قصص جمع قصه و به معنای داستانها است.<ref>بلاغی، قصص قرآن، ۱۳۸۰ش، ص۱۴؛ طالبی، تاریخ در قصص قرآن، ص۲۹.</ref> | ||
خط ۱۹: | خط ۲۱: | ||
برخی با بررسی قصههای قرآن، سه هدف کلّى آنها را به شرح زیر نشان دادهاند: | برخی با بررسی قصههای قرآن، سه هدف کلّى آنها را به شرح زیر نشان دادهاند: | ||
*اهداف شناختى: بیان باورهای دینی مانند ضرورت دین و | *اهداف شناختى: بیان باورهای دینی مانند ضرورت دین و [[نبوت]]؛ | ||
*اهداف اجتماعى: بیان علتهای پیروزى یا شکست اقوام، معرفی اقوام برتر و نمونه، بیان علت برخورداری امتها از نعمتها یا گرفتارشدنشان به عذابهای الهى؛ | *اهداف اجتماعى: بیان علتهای پیروزى یا شکست اقوام، معرفی اقوام برتر و نمونه، بیان علت برخورداری امتها از نعمتها یا گرفتارشدنشان به عذابهای الهى؛ | ||
*اهداف اخلاقى و تربیتى: معرفى الگو مانند معرفی [[پیامبر(ص)]] و حضرت ابراهیم و کسانی که با او ایمان آوردند، معرفى شیطان به عنوان عامل مهم | *اهداف اخلاقى و تربیتى: معرفى الگو مانند معرفی [[پیامبر(ص)]] و [[حضرت ابراهیم]] و کسانی که با او ایمان آوردند، معرفى [[شیطان]] به عنوان عامل مهم انحراف انسان، بیان ارزشهای مهم اخلاقی.<ref>مرویان، اهداف تربیتى در قصّههاى قرآن، ۱۳۸۴ش، ص۲۰۱-۲۰۷.</ref> | ||
==ویژگیهای داستانپردازی قرآن== | ==ویژگیهای داستانپردازی قرآن== | ||
داستانهای قرآن بر طبق روشهای معمولا داستاننویسی و رماننویسی | داستانهای قرآن بر طبق روشهای معمولا داستاننویسی و رماننویسی گفته نشده است.<ref>حسینی، ریختشناسی قصههای قرآن، ۱۳۸۲، ص۶۷.</ref> [[سیدمحمدحسین طباطبایی]] نوشته است: داستانهای قرآن به جزئیاتی چون نَسب اشخاص و زمان و مکان وقوع رویدادها و دیگر ویژگیهایی که برای مورخان و رماننویسان مهم است، نمیپردازد و تنها آنچه را که در جهت هدف قرآن یعنی هدایت است، ذکر میکند.<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ترجمه موسوی همدانی، ص۶۴، به نقل از: حسینی، ریختشناسی قصههای قرآن، ۱۳۸۲، ص۶۷.</ref> | ||
برای داستانهای [[قرآن]]، به لحاظ محتوایی و ساختاری، ویژگیهایی ذکر شده است. برخی از ویژگیهای محتوایی داستانهای قرآن را واقعیبودن، هدفمندی و پیامداشتن، ذکر معجزات و امور خارقالعاده و وجود تیپهای متفاوت شخصیتی در داستانها دانستهاند.<ref>سنگری، محمدرضا، هدف ها و شیوه های داستانپردازی در قرآن، ۱۳۸۴ش، ص۴-۷.</ref> | برای داستانهای [[قرآن]]، به لحاظ محتوایی و ساختاری، ویژگیهایی ذکر شده است. برخی از ویژگیهای محتوایی داستانهای قرآن را واقعیبودن، هدفمندی و پیامداشتن، ذکر معجزات و امور خارقالعاده و وجود تیپهای متفاوت شخصیتی در داستانها دانستهاند.<ref>سنگری، محمدرضا، هدف ها و شیوه های داستانپردازی در قرآن، ۱۳۸۴ش، ص۴-۷.</ref> | ||
خط ۷۸: | خط ۸۰: | ||
== کتابشناسی قصص القرآن== | == کتابشناسی قصص القرآن== | ||
قصص القرآن یکی از | قصص القرآن یکی از جالبترین مباحث علوم قرآنی است و کتابهای فراوانی درباره آن نوشته شده است.<ref>صادقپور، کتابشناسی قصههای قرآن، ۱۳۷۷ش، ص۳۰۶و۳۰۷.</ref> این کتابها غالباً قصص القرآن نامیده میشوند. برخی از آنها عبارتاند از: | ||
{{ستون-شروع|۲}} | {{ستون-شروع|۲}} | ||
*[[قصص الانبیاء جزایری|النورالمبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین]] از [[سید نعمت الله جزایری]] | *[[قصص الانبیاء جزایری|النورالمبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین]] از [[سید نعمت الله جزایری]] | ||
خط ۸۵: | خط ۸۷: | ||
*قصص القرآن دلالیاً و جمالیاً از محمود بستانی | *قصص القرآن دلالیاً و جمالیاً از محمود بستانی | ||
*قصههای قرآن از سیدمحمد صحفی | *قصههای قرآن از سیدمحمد صحفی | ||
*داستان پیامبران از علی موسوی گرمارودی | *داستان پیامبران از علی موسوی گرمارودی | ||
*پژوهشی در جلوههای هنری داستانهای قرآن از محمود بستانی | *پژوهشی در جلوههای هنری داستانهای قرآن از محمود بستانی | ||
*داستانهای قرآن از [[سیدمحمد شیرازی]] | *داستانهای قرآن از [[سیدمحمد شیرازی]] | ||
خط ۱۰۱: | خط ۱۰۳: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*بلاغی، صدرالدین، قصص قرآن، تهران، امیرکبیر، چاپ هفدهم، ۱۳۸۰ش. | *بلاغی، صدرالدین، قصص قرآن، تهران، امیرکبیر، چاپ هفدهم، ۱۳۸۰ش. | ||
* سنگری، محمدرضا، «هدفها و شیوههای داستانپردازی در قرآن»، آموزش قرآن، ش۸، ۱۳۸۴ش. | *حسینی، محمد، ریختشناسی قصههای قرآن: بازخوانش دوازده قصه قرآنی، تهران، ققنوس، ۱۳۸۲ش. | ||
*سنگری، محمدرضا، «هدفها و شیوههای داستانپردازی در قرآن»، آموزش قرآن، ش۸، ۱۳۸۴ش. | |||
*صادقپور، محمدحسین، کتابشناسی قصههای قرآن، مشکوة، ش۶۰و۶۱، ۱۳۷۷ش. | *صادقپور، محمدحسین، کتابشناسی قصههای قرآن، مشکوة، ش۶۰و۶۱، ۱۳۷۷ش. | ||
*صادقپور، محمدحسین، «نگاهی به ویژگیهای ساختاری داستانهای قرآن»، مشکوة، ش۵۴و۵۵، ۱۳۷۶ش. | *صادقپور، محمدحسین، «نگاهی به ویژگیهای ساختاری داستانهای قرآن»، مشکوة، ش۵۴و۵۵، ۱۳۷۶ش. | ||
*صحفی، سیدمحمد، قصههای قرآن، قم، اهل بیت، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش. | *صحفی، سیدمحمد، قصههای قرآن، قم، اهل بیت، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش. | ||
*طالبی، تهماسب، «تاریخ در قصص قرآن»، آموزش تاریخ، ش۴۲، ۱۳۹۰ش. | *طالبی، تهماسب، «تاریخ در قصص قرآن»، آموزش تاریخ، ش۴۲، ۱۳۹۰ش. | ||
*م.خراسانی، مهدی، «راهنمای پژوهش در داستانهای قرآن»، آینه پژوهش، ش۱۵، | *م.خراسانی، مهدی، «راهنمای پژوهش در داستانهای قرآن»، آینه پژوهش، ش۱۵، ۱۳۷۱ش. | ||
*معموری، علی، تحلیل ساختار روایت در قرآن: بررسی منطق توالی پیرفتها، تهران، نگاه معاصر، ۱۳۹۲ش. | |||
*مرویان حسینی، محمود، «اهداف تربیتى در قصّههاى قرآن»، پژوهشهای قٰرآنی، ش۴۱، ۱۳۸۴ش. | *مرویان حسینی، محمود، «اهداف تربیتى در قصّههاى قرآن»، پژوهشهای قٰرآنی، ش۴۱، ۱۳۸۴ش. | ||
*مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش. | *مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش. |