آزر: تفاوت میان نسخه‌ها

مفسران درباره اینکه آیا آزر عموی ابراهیم است یا پدر او، اختلاف‌نظر دارند. منشأ این اختلاف‌نظر تعبیر قرآن است که از او به «أب ابراهیم» یاد کرده است.<ref>سوره انعام، آیه ۷۴.</ref>{{یادداشت|«وَ إِذْ قالَ إِبْراهیمُ لِأَبیهِ آزَرَ أَ تَتَّخِذُ أَصْناماً آلِهَةً؛ ابراهیم به اب(عموی) خود گفت «آیا بت‌ها را خدایان خود انتخاب کرده‌ای»؟»}} برخی  از مفسران با استناد به ظاهر آیه و معنای کلمه اب، آزر را پدر حضرت ابراهیم معرفی کرده‌اند.<ref>مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۳۶۰ش، ج۱، ص۷۶؛ فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۱۳، ص۳۱.</ref> در حالی‌که [[علامه طباطبایی]] با ارائه شواهدی از قرآن، معتقد است که در زبان عربی «أب» به کسی گفته می‌شود که امور فرد را بر عهده دارد از این رو به پدر، عمو، جد، پدر زن، و حتی به رئیس و بزرگ قبیله نیز «أب» می‌گویند.<ref> علامه طباطبایی، المیزان، ج۷، ص۱۶۴-۱۶۵.</ref>  

[[شیخ طوسی]] آزر را عمو یا جد مادری ابراهیم(ع) دانسته و از ابواسحاق زجاج نقل کرده که نسب‌شناسان در اینکه نام پدر ابراهیم، تارخ بوده اختلافی ندارد.<ref>شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۴، ص۱۷۵، ۱۷۶.</ref> او همچنین در به روایتی از [[پیامبر(ص)]] استناد کرده که بر اساس آن هیچ یک از اجداد پیامبر تا [[حضرت آدم]] مشرک نبوده‌اند<ref> شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۴، ص۱۷۵.</ref> در حالی‌که آزر بت‌پرست بوده و امکان ندارد که پدر حضرت ابراهیم(ع) باشد.<ref> شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۴، ص۱۷۵: همچنین نگاه کنید به: مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۵، ص۳۰۳-۳۰۷.</ref> تورات نیز پدر [[حضرت ابراهیم]] را تارخ معرفی کرده است.<ref>تورات، سِفر آفرینش، ۱۱: ۲۶.</ref>

همچنین برخی از مفسران از آیه ۱۱۴ سوره توبه{{یادداشت|«وَ ما کانَ اسْتِغْفارُ إِبْراهِیمَ لِأَبِیهِ إِلَّا عَنْ مَوْعِدَةٍ وَعَدَها إِیاهُ فَلَمَّا تَبَینَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوٌّ لِلَّهِ تَبَرَّأَ مِنْهُ؛ استغفار ابراهیم برای پدرش (آزر) فقط به خاطر وعده‌ای بود که به او داده بود. اما هنگامی که او را در راه بت‌پرستی مصمم و لجوج دید دست از استغفار درباره او برداشت» }} که بر اساس آن ابراهیم(ع) پس از مأیوس شدن از ایمان آوردن آزر، دیگر برای وی طلب آمرزش نکرد؛  و آیه ۴۱ سوره ابراهیم{{یادداشت|«رَبَّنَا اغْفِرْ لِی وَلِوَالِدَیَّ وَلِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسَابُ»(سوره ابراهیم، آیه ۴۱.)}} که بر اساس آن در اواخر عمر و پس از بنای [[کعبه]] برای والدینش طلب آمرزش کرد، استفاده کرده‌اند که پدر ابراهیم غیر از آزر و همچنین اب به معنای عمو یا جد مادری بوده است و این تفاوت از تعبیر اب و والد در این دو آیه برداشت کرده‌اند که والد بر خلاف اب در پدر صراحت دارد.<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ج۷، ص۱۶۴-۱۶۵؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۵، ص۳۰۴-۳۰۵.</ref>

بر اساس آیه ۴۸ [[سوره مریم]]{{یادداشت|قالَ سَلامٌ عَلَیک سَأَسْتَغْفِرُ لَک رَبِّی إِنَّهُ کانَ بی‌حَفِیا وَ أَعْتَزِلُکمْ وَ ما تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ أَدْعُوا رَبِّی عَسی أَلَّا أَکونَ بِدُعاءِ رَبِّی شَقِیا؛ ابراهیم(ع) گفت: سلام بر تو، به زودی از پروردگارم برایت (ای آزر) طلب مغفرت می‌کنم، او به من مهربان است و من از شما و آنچه که غیر خدا می‌پرستید دوری و کناره‌گیری می‌کنم، و خدای خود را می‌خوانم و امیدوارم که چون او را بخوانم مرا از درگاه لطفش محروم نگرداند.}} حضرت ابراهیم (ع) برای آزر، طلب مغفرت کرده است.{{مدرک}} در حالی که آیه ۱۱۳ سوره توبه {{یادداشت|«مَا کانَ لِلنَّبِی وَالَّذِينَ آمَنُواْ أَن يسْتَغْفِرُواْ لِلْمُشْرِکينَ وَلَوْ کانُواْ أُوْلِی قُرْبَی مِن بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ (ترجمه: بر پیامبر و کسانی که ایمان آورده‏‌اند سزاوار نیست که برای مشرکان پس از آنکه برایشان آشکار گردید که آنان اهل دوزخ‌اند، طلب آمرزش کنند؛ هرچند خویشاوند [آنان] باشند(سوره توبه، آیه۱۱۳.)}}  مسلمانان را از استغفار برای مشرکان بر حذر می‌دارد، از این‌رو [[علامه طباطبایی]]، [[استغفار]] و دعای ابراهیم(ع) برای آزر را، صوری دانسته که در دنیا واقع شده، نه در [[آخرت]] و برای [[شفاعت]] او.<ref>نگاه کنید به: طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۷، ص۱۶۲.</ref> همچنین از این آیه استفاده شده که ابراهیم پس از مأیوس شدن از آزر دیگر برای او طلب آمرزش نکرد و استغفار او برای آزر مربوط به دوران جوانی ابراهیم و زمانی بوده که در بابل با بت‌پرستان مبارزه می‌کرد.{{مدرک}}