پرش به محتوا

بیت النور: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۱ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۷ سپتامبر ۲۰۱۸
جز
تمیزکاری
جز (تمیزکاری)
خط ۲۲: خط ۲۲:
'''بیت‌ النور''' محل اقامت و عبادتگاه [[حضرت معصومه]] در قم. بعدها در کنار آن مسجد و [[مدرسه علمیه ستیه (قم)|مدرسه‌ علمیه ستیه]] بنا گردید.
'''بیت‌ النور''' محل اقامت و عبادتگاه [[حضرت معصومه]] در قم. بعدها در کنار آن مسجد و [[مدرسه علمیه ستیه (قم)|مدرسه‌ علمیه ستیه]] بنا گردید.


== معرفی و تاریخچه==
== موقعیت==
بیت النور، محل اقامت ۱۷ روزه [[حضرت مـعصومه(س)]] در [[قم]] اسـت که از دیرباز به عنوان مکانی زیارتی، مورد توجه مردم بوده است. بیت النور در محله‌ای به نام «میدان میر» (بین دو محله آذر و چهارمردان ) از محله‌های قدیمی قم واقع شده است که در گذشته در مـحدوده جنوب غربی شهر قم قرار داشت؛ اما با گذشت زمان و گـسترش شـهرسازی بـا محوریت حرم حضرت معصومه(س)، به تدریج به یکی از محله‌های مرکزی شهر تـبدیل شـد.<ref>فقیهی، تاریخ مذهبی قم، ۱۳۷۸ش، ص۹٤.</ref>
بیت النور، محل اقامت ۱۷ روزه [[حضرت معصومه(س)]] در [[قم]] اسـت که از دیرباز به عنوان مکانی زیارتی، مورد توجه مردم بوده است. بیت النور در محله‌ای به نام «میدان میر» (بین دو محله آذر و چهارمردان ) از محله‌های قدیمی قم واقع شده است که در گذشته در مـحدوده جنوب غربی شهر قم قرار داشت؛ اما با گذشت زمان و گـسترش شـهرسازی بـا محوریت حرم حضرت معصومه(س)، به تدریج به یکی از محله‌های مرکزی شهر تبدیل شـد.<ref>فقیهی، تاریخ مذهبی قم، ۱۳۷۸ش، ص۹٤.</ref>
<br />
<br />
بیت النور از جمله قدم‌گاه‌هایی{{یادداشت|جای نهادن قدم؛ جـایی کـه پای پیامبری یا امامی یا ولی‌ای به آنجا رسیده باشد؛ جاهایی که اثر پایی در سنگ و جز آن پدیدار است و گمان بـرند کـه جای پای پیامبری یا امامی است؛<ref>دهخدا، لغت نامه، ذیل واژه قدمگاه.</ref> محل زیست؛ سکونت گاه و آستانه و درگاه<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ذیل واژه قدمگاه.</ref>}} است که در اسناد معتبر تاریخی از جمله [[کتاب تاریخ قم]] نوشته حسن بن محمد قمی، به آن اشاره شده و تاریخچه آن را به سال ۲۰۱ق سال ورود حضرت معصومه(س) به قم باز می‌گرداند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۸، ص۲۹۰.</ref> بیت النور در اصل خانه [[موسی بن خزرج]] از بزرگان و اشراف شهر قم بود که با خبردار شدن از ورود حضرت معصومه(س) از طرف ساوه به قم، به همراه دیگر بزرگان به استقبال رفته، حضرت را به این مکان منتقل کرد. حضرت معصومه(س) در این مکان به [[عبادت]] پرداخت و بعد مدت کوتاهی بر اثر بیماری وفات یافت و در باغ بابلان دفن شد. بعد از وفات حضرت، موسی بن خزرج [[محراب]] حضرت و اطراف آن را [[وقف]] کرد.این مکان در اسناد تاریخی، به نام محراب یا مـعبد فاطمه(س)، بیت النور و بقعه ستیه، نامیده شده که حجره‌ای به ابعاد ۳ در ۳/۵ متر است و با آینه کاری تزیین گردیده شده است.<ref>فیض، گنجینه آثار قم، ١٣٤۹ش، ص ٦۹۹.</ref> معماری و شیوه ساخت بنای محراب، متشکل از نمادهای است که زائر را بـه تـقدس مـکان رهنمون می‌سازد. سقف گنبدوار که در معماری اسلامی، نمادی از آسمان شمرده می‌شود، اسـتفاده از سـنگ و ترکیب آینه، کاشی، نورپردازی درونی اتاق، نقوش تزیینی و... از جمله این مواردند.<ref>خانمحمدی، موذن، «انسان شناسی قدمگاه (مطالعه موردی بیت النور)».</ref>
== تاریخچه==
بیت النور از جمله قدم‌گاه‌هایی{{یادداشت|جای نهادن قدم؛ جـایی کـه پای پیامبری یا امامی یا ولی‌ای به آنجا رسیده باشد؛ جاهایی که اثر پایی در سنگ و جز آن پدیدار است و گمان بـرند کـه جای پای پیامبری یا امامی است؛<ref>دهخدا، لغت نامه، ذیل واژه قدمگاه.</ref> محل زیست؛ سکونت گاه و آستانه و درگاه<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ذیل واژه قدمگاه.</ref>}} است که در اسناد تاریخی از جمله [[کتاب تاریخ قم]] نوشته حسن بن محمد قمی، به آن اشاره شده و تاریخچه آن را به سال ۲۰۱ق سال ورود حضرت معصومه(س) به قم باز می‌گرداند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۸، ص۲۹۰.</ref> بیت النور در اصل خانه [[موسی بن خزرج]] از بزرگان و اشراف شهر قم بود که با خبردار شدن از ورود حضرت معصومه(س) از طرف ساوه به قم، به همراه دیگر بزرگان به استقبال رفته، حضرت را به این مکان منتقل کرد. حضرت معصومه(س) در این مکان به [[عبادت]] پرداخت و بعد مدت کوتاهی بر اثر بیماری وفات یافت و در باغ بابلان دفن شد. بعد از وفات حضرت، موسی بن خزرج [[محراب]] حضرت و اطراف آن را [[وقف]] کرد.این مکان در اسناد تاریخی، به نام محراب یا مـعبد فاطمه(س)، بیت النور و بقعه ستیه، نامیده شده که حجره‌ای به ابعاد ۳ در ۳/۵ متر است و با آینه کاری تزیین گردیده شده است.<ref>فیض، گنجینه آثار قم، ١٣٤۹ش، ص ٦۹۹.</ref> معماری و شیوه ساخت بنای محراب، متشکل از نمادهای است که زائر را بـه تـقدس مـکان رهنمون می‌سازد. سقف گنبدوار که در معماری اسلامی، نمادی از آسمان شمرده می‌شود، اسـتفاده از سـنگ و ترکیب آینه، کاشی، نورپردازی درونی اتاق، نقوش تزیینی و... از جمله این مواردند.<ref>خانمحمدی، موذن، «انسان شناسی قدمگاه (مطالعه موردی بیت النور)».</ref>
<br />
<br />
در سال‌های بعد در اطراف محراب حضرت معصومه(س)، مسجد و مدرسه‌ای به نام «ستیه»{{یادداشت|درباره شهرت مدرسه گفته شده که نویسندگان عصر [[صفویه]] به فاطمه معصومه «''سِتّی فاطمه''» می‌گفتند و به مرور زمان به ستیه شهرت یافته است. ر.ک به: فقیهی، تاریخ مذهبی قم، ۱۳۷۸ش، ص۹۴و۹۵.}} ایجاد شد که هنوز هم با تغییراتی دایر است و از جمله مدارس معروف قم محسوب می‌شود.<ref>عقیقی بخشایشی، مدارس حوزه علمیه قم، ۱۳۶۰ش.</ref>
در سال‌های بعد در اطراف محراب حضرت معصومه(س)، مسجد و مدرسه‌ای به نام «ستیه»{{یادداشت|درباره شهرت مدرسه گفته شده که نویسندگان عصر [[صفویه]] به فاطمه معصومه «''سِتّی فاطمه''» می‌گفتند و به مرور زمان به ستیه شهرت یافته است. ر.ک به: فقیهی، تاریخ مذهبی قم، ۱۳۷۸ش، ص۹۴و۹۵.}} ایجاد شد که هنوز هم با تغییراتی دایر است و از جمله مدارس معروف قم محسوب می‌شود.<ref>عقیقی بخشایشی، مدارس حوزه علمیه قم، ۱۳۶۰ش.</ref>