پرش به محتوا

صدام حسین: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۴۱۰ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۸ آوریل ۲۰۲۱
اصلاح نشانی وب
جزبدون خلاصۀ ویرایش
(اصلاح نشانی وب)
خط ۷۴: خط ۷۴:
حزب سوسیالیست بعث، قبل از به قدرت رسیدن به تعریف و تمجید از دین پرداخت و برای آن احترام قائل می‌شد اما پس از به قدرت رسیدن بر ضد دین شد.<ref>فولادزاده،‌ایدئولوژی حزب سوسیالیست بعث عراق، ۱۴۱۰ق، ص۲۶.</ref>  
حزب سوسیالیست بعث، قبل از به قدرت رسیدن به تعریف و تمجید از دین پرداخت و برای آن احترام قائل می‌شد اما پس از به قدرت رسیدن بر ضد دین شد.<ref>فولادزاده،‌ایدئولوژی حزب سوسیالیست بعث عراق، ۱۴۱۰ق، ص۲۶.</ref>  


این حزب، اسلام را دین و جنبشی عربی می‌دانست که هدفش تجدید و تکامل عربیّت بوده است.<ref>اردستانی، «صدام و حزب بعث؛ ماهیت و کنش»، ۱۳۹۰ش، ص۴۰.</ref> صدام پیرو مذهب اهل سنت بود<ref>[http://www.historywonders.ir/2017/05/28/%D8%AD%D9%82%D8%A7%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D9%86%D8%A7%DA%AF%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%D8%8C-%D8%B5/ «حقایقی ناگفته از دیکتاتور سابق عراق»]</ref> و با اینکه تلاش می‌کرد خود را مذهبی نشان دهد،<ref>اردستانی، «صدام و حزب بعث؛ ماهیت و کنش»، ۱۳۹۰ش، ص۴۰.</ref> اما معتقد بود باید به فراتر از دین نگاه کرد تا راه ترقی انقلابی را در پیش گرفت.<ref>فولادزاده،‌ایدئولوژی حزب سوسیالیست بعث عراق، ۱۴۱۰ق، ص۲۹.</ref> صدام برای انسجام ملی‌گرایی معتقد بود دولت نباید خصوصیات هیچ یک از مذاهب اسلامی را ترویج کند.<ref>فولادزاده،‌ایدئولوژی حزب سوسیالیست بعث عراق، ۱۴۱۰ق، ص۳۰.</ref>
این حزب، اسلام را دین و جنبشی عربی می‌دانست که هدفش تجدید و تکامل عربیّت بوده است.<ref>اردستانی، «صدام و حزب بعث؛ ماهیت و کنش»، ۱۳۹۰ش، ص۴۰.</ref> صدام پیرو مذهب اهل سنت بود<ref>[http://www.historywonders.ir/2017/05/28/حقایقی-ناگفته-از-دیکتاتور-سابق-عراق،-ص/ «حقایقی ناگفته از دیکتاتور سابق عراق»]</ref> و با اینکه تلاش می‌کرد خود را مذهبی نشان دهد،<ref>اردستانی، «صدام و حزب بعث؛ ماهیت و کنش»، ۱۳۹۰ش، ص۴۰.</ref> اما معتقد بود باید به فراتر از دین نگاه کرد تا راه ترقی انقلابی را در پیش گرفت.<ref>فولادزاده،‌ایدئولوژی حزب سوسیالیست بعث عراق، ۱۴۱۰ق، ص۲۹.</ref> صدام برای انسجام ملی‌گرایی معتقد بود دولت نباید خصوصیات هیچ یک از مذاهب اسلامی را ترویج کند.<ref>فولادزاده،‌ایدئولوژی حزب سوسیالیست بعث عراق، ۱۴۱۰ق، ص۳۰.</ref>


صدام معتقد بود که فلسفه حزب بعث، فلسفه دنیایی است و نه دینی. با این حال در ظاهر ابراز می‌داشت که حزب نباید طرد کننده اعتقاد دینی مردم باشد.<ref>عاشور، الدین و التراث فی فکر الرئیس القائد صدام حسین،‌۱۹۸۸م، ص۱۸۶.</ref>
صدام معتقد بود که فلسفه حزب بعث، فلسفه دنیایی است و نه دینی. با این حال در ظاهر ابراز می‌داشت که حزب نباید طرد کننده اعتقاد دینی مردم باشد.<ref>عاشور، الدین و التراث فی فکر الرئیس القائد صدام حسین،‌۱۹۸۸م، ص۱۸۶.</ref>
خط ۱۰۵: خط ۱۰۵:
===کشتار با بمب شیمیایی===
===کشتار با بمب شیمیایی===
[[پرونده:Halabche2.jpg|thumbnail|250px|حمله شیمیایی حلبچه]]
[[پرونده:Halabche2.jpg|thumbnail|250px|حمله شیمیایی حلبچه]]
حکومت عراق از بمب‌های شیمیایی علیه اهداف ایرانی و عراقی، نظامی و غیر نظامی، استفاده کرد. ارتش عراق از گاز اعصاب علیه اهداف غیرنظامی از جمله شهر [[حلبچه عراق]] و روستای زرده ایران استفاده کرد. همچنین گاز خردل را در [[مریوان]]، [[سردشت]] و چندین روستا به کار برد.<ref>[http://defamoghaddas.ir/fa/news/%D8%AE%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D8%AA%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%AA-8-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82 «خسارات و تلفات ۸ سال جنگ (بخش اول: عراق)»]، سایت دفاع مقدس.</ref>
حکومت عراق از بمب‌های شیمیایی علیه اهداف ایرانی و عراقی، نظامی و غیر نظامی، استفاده کرد. ارتش عراق از گاز اعصاب علیه اهداف غیرنظامی از جمله شهر [[حلبچه عراق]] و روستای زرده ایران استفاده کرد. همچنین گاز خردل را در [[مریوان]]، [[سردشت]] و چندین روستا به کار برد.<ref>[http://defamoghaddas.ir/fa/news/خسارات-و-تلفات-8-سال-جنگ-بخش-اول-عراق «خسارات و تلفات ۸ سال جنگ (بخش اول: عراق)»]، سایت دفاع مقدس.</ref>


حکومت بعث همچنین در درگیری‌های نظامی نیز بمب‌های شیمیایی استفاده می‌کرد و مناطق عملیاتی بدر، خیبر،  والفجر۸ و منطقه فاو را هدف بمباران شیمیایی قرار داد.<ref>[http://www.ensani.ir/fa/content/72787/default.aspx یکتا، «کاربرد سلاحهای شیمیایی در جنگ ایران و عراق»]، پرتال جامع علوم انسانی.</ref>
حکومت بعث همچنین در درگیری‌های نظامی نیز بمب‌های شیمیایی استفاده می‌کرد و مناطق عملیاتی بدر، خیبر،  والفجر۸ و منطقه فاو را هدف بمباران شیمیایی قرار داد.<ref>[http://www.ensani.ir/fa/content/72787/default.aspx یکتا، «کاربرد سلاحهای شیمیایی در جنگ ایران و عراق»]، پرتال جامع علوم انسانی.</ref>


عراق حملات شیمیایی خود را به صورت جدی از سال ۱۳۶۲ش و در جنگ ایران و عراق آغاز کرد<ref>[http://defamoghaddas.ir/fa/news/%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%9B-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C عملیات خیبر؛ آغاز استفاده تاکتیکی رژیم عراق از جنگ‌افزارهای شیمیایی]، سایت دفاع مقدس.</ref> و این حملات تا پایان جنگ در سال ۱۳۶۷ش ادامه داشت.<ref>[http://defamoghaddas.ir/fa/news/%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82-%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 آخرین جنایت شیمیایی عراق در مناطق غیرنظامی ایران]، سایت دفاع مقدس.</ref>
عراق حملات شیمیایی خود را به صورت جدی از سال ۱۳۶۲ش و در جنگ ایران و عراق آغاز کرد<ref>[http://defamoghaddas.ir/fa/news/عملیات-خیبر؛-آغاز-استفاده-تاکتیکی-رژیم-عراق-از-جنگ‌افزارهای-شیمیایی عملیات خیبر؛ آغاز استفاده تاکتیکی رژیم عراق از جنگ‌افزارهای شیمیایی]، سایت دفاع مقدس.</ref> و این حملات تا پایان جنگ در سال ۱۳۶۷ش ادامه داشت.<ref>[http://defamoghaddas.ir/fa/news/آخرین-جنایت-شیمیایی-عراق-در-مناطق-غیرنظامی-ایران آخرین جنایت شیمیایی عراق در مناطق غیرنظامی ایران]، سایت دفاع مقدس.</ref>
بر اثر حملات شیمیایی ارتش عراق نزدیک به صد هزار نفر افراد نظامی و غیر نظامی شهید و مجروح گشتند.<ref>[http://defamoghaddas.ir/fa/news/%D8%AE%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D8%AA%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%AA-8-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82 «خسارات و تلفات ۸ سال جنگ (بخش اول: عراق)»]، سایت دفاع مقدس.</ref>
بر اثر حملات شیمیایی ارتش عراق نزدیک به صد هزار نفر افراد نظامی و غیر نظامی شهید و مجروح گشتند.<ref>[http://defamoghaddas.ir/fa/news/خسارات-و-تلفات-8-سال-جنگ-بخش-اول-عراق «خسارات و تلفات ۸ سال جنگ (بخش اول: عراق)»]، سایت دفاع مقدس.</ref>


حکومت عراق همچنین علاوه بر دستور حملات شیمیایی به شهرها و روستاهای نزدیک مرز، با راه‌اندازی عملیاتی روانی به قصد تشدید فشار بر مسئولان ایران، شهرهای بزرگ و مراکز استان‌های ایران را تهدید به بمباران و موشک‌باران شیمیایی کرد؛ تهدیدی که به نظر محققان اجرای آن دور از انتظار نبود و در پذیرش [[قطعنامه‌ ۵۹۸|قطعنامه‌ی ۵۹۸]] از جانب ایران موثر بود.<ref>[https://www.isna.ir/news/96060703755/ «حمله شیمیایی عراق به ایران و مهمترین قطعنامه سازمان ملل»]، خبرگزای ایسنا.</ref>
حکومت عراق همچنین علاوه بر دستور حملات شیمیایی به شهرها و روستاهای نزدیک مرز، با راه‌اندازی عملیاتی روانی به قصد تشدید فشار بر مسئولان ایران، شهرهای بزرگ و مراکز استان‌های ایران را تهدید به بمباران و موشک‌باران شیمیایی کرد؛ تهدیدی که به نظر محققان اجرای آن دور از انتظار نبود و در پذیرش [[قطعنامه‌ ۵۹۸|قطعنامه‌ی ۵۹۸]] از جانب ایران موثر بود.<ref>[https://www.isna.ir/news/96060703755/ «حمله شیمیایی عراق به ایران و مهمترین قطعنامه سازمان ملل»]، خبرگزای ایسنا.</ref>
خط ۱۲۰: خط ۱۲۰:
===کشتار دجیل===
===کشتار دجیل===
{{اصلی|کشتار دجیل}}
{{اصلی|کشتار دجیل}}
دجیل از شهرهای [[عراق|کشور عراق]] با اکثریت [[شیعه]] است.<ref>[https://www.maghress.com/alittihad/102981 «صدام یتحدث عن قضیة الدجیل التی أعدم بسببها».]</ref>  در [[ماه رمضان]] [[سال ۱۴۰۲ هجری قمری|۱۴۰۲ق]] صدام به شهر دجیل رفت. پس از ورود صدام، عده‌ای از اعضای حزب الدعوه تلاش کردند صدام را ترور کنند. این ترور ناموفق بود. پس از آن، بسیاری از نیروهای بعثی با حمایت نیروی هوایی عراق به شهر حمله کردند. صدها نفر از زن و مرد و کودک بازداشت شدند. بسیاری افراد در زیر شکنجه کشته شده و بسیاری به اعدام محکوم شده و اعدام شدند.<ref>[http://www.toraseyat.com/2016/07/08/%D9%85%D8%B0%D8%A8%D8%AD%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%AC%D9%8A%D9%84-96-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%D8%A7%D9%8B-%D8%A3%D9%8F%D8%B9%D9%92%D8%AF%D9%90%D9%85%D9%88%D8%A7-%D8%B4%D9%86%D9%82%D8%A7%D9%8B-%D9%88-25/ «مذبحة الدجیل»]، سایت تراثیات.</ref>
دجیل از شهرهای [[عراق|کشور عراق]] با اکثریت [[شیعه]] است.<ref>[https://www.maghress.com/alittihad/102981 «صدام یتحدث عن قضیة الدجیل التی أعدم بسببها».]</ref>  در [[ماه رمضان]] [[سال ۱۴۰۲ هجری قمری|۱۴۰۲ق]] صدام به شهر دجیل رفت. پس از ورود صدام، عده‌ای از اعضای حزب الدعوه تلاش کردند صدام را ترور کنند. این ترور ناموفق بود. پس از آن، بسیاری از نیروهای بعثی با حمایت نیروی هوایی عراق به شهر حمله کردند. صدها نفر از زن و مرد و کودک بازداشت شدند. بسیاری افراد در زیر شکنجه کشته شده و بسیاری به اعدام محکوم شده و اعدام شدند.<ref>[http://www.toraseyat.com/2016/07/08/مذبحة-الدجيل-96-شخصاً-أُعْدِموا-شنقاً-و-25/ «مذبحة الدجیل»]، سایت تراثیات.</ref>
در این کشتار ۱۴۸ نفر کشته شدند<ref>الأسدی، موجر تاریخ العراق السیاسی الحدیث، ۲۰۰۱م، ص۱۷۳.</ref> که برخی از آن‌ها زن و کودک بودند.<ref>[https://www.maghress.com/alittihad/102981 «صدام یتحدث عن قضیة الدجیل التی أعدم بسببها»]، سایت مغرس.</ref> بیش از صد هزار هکتار زمین کشاورزی توسط حکومت نابود شد.<ref>[http://www.toraseyat.com/2016/07/08/%D9%85%D8%B0%D8%A8%D8%AD%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%AC%D9%8A%D9%84-96-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%D8%A7%D9%8B-%D8%A3%D9%8F%D8%B9%D9%92%D8%AF%D9%90%D9%85%D9%88%D8%A7-%D8%B4%D9%86%D9%82%D8%A7%D9%8B-%D9%88-25/ «مذبحة الدجیل»]، سایت تراثیات.</ref>
در این کشتار ۱۴۸ نفر کشته شدند<ref>الأسدی، موجر تاریخ العراق السیاسی الحدیث، ۲۰۰۱م، ص۱۷۳.</ref> که برخی از آن‌ها زن و کودک بودند.<ref>[https://www.maghress.com/alittihad/102981 «صدام یتحدث عن قضیة الدجیل التی أعدم بسببها»]، سایت مغرس.</ref> بیش از صد هزار هکتار زمین کشاورزی توسط حکومت نابود شد.<ref>[http://www.toraseyat.com/2016/07/08/مذبحة-الدجيل-96-شخصاً-أُعْدِموا-شنقاً-و-25/ «مذبحة الدجیل»]، سایت تراثیات.</ref>


در سال ۲۰۰۶م صدام حسین به جهت [[کشتار دجیل]] به [[اعدام]] محکوم شده و اعدام شد.<ref>خضر، إعدام رئیس یدایة و نهایة صدام حسین، ۲۰۰۷م، ص۳۱۷.</ref>
در سال ۲۰۰۶م صدام حسین به جهت [[کشتار دجیل]] به [[اعدام]] محکوم شده و اعدام شد.<ref>خضر، إعدام رئیس یدایة و نهایة صدام حسین، ۲۰۰۷م، ص۳۱۷.</ref>
خط ۱۳۰: خط ۱۳۰:


هشت سال جنگ‌ با [[ایران]]، شکست مطلق در جنگ [[کویت]]، وضعیت بد اقتصادی و نابودی بسیاری از زیرساخت‌های اقتصادی و رفاهی موجب شد مردم سرتاسر [[عراق]] علیه [[صدام]]  قیام کنند.
هشت سال جنگ‌ با [[ایران]]، شکست مطلق در جنگ [[کویت]]، وضعیت بد اقتصادی و نابودی بسیاری از زیرساخت‌های اقتصادی و رفاهی موجب شد مردم سرتاسر [[عراق]] علیه [[صدام]]  قیام کنند.
این قیام از [[بصره]] آغاز شد و خیلی زود به تمام استان‌ها سرایت کرد.<ref>الاسدی، موجز تاریخ العراق السیاسی الحدیث، ۲۰۰۱م، ص۲۰۰.</ref> چهارده استان از هجده استان عراق به دست معترضین افتاد.<ref>تبرائیان، انتفاضه شعبانیه،‌۱۳۹۱ش، ص۲۳۰.</ref> این انتفاضه ۱۵ روز طول کشید.<ref>آل‌طعمه، الانتفاضه الشعبانیه فی کربلاء، ۱۴۳۳ق، ص۱۷.</ref> ارتش عراق به سرکوب مردم روی آورد و ده‌ها هزار نفر کشته و حدود دو میلیون آواره شدند.<ref>[https://www.fardanews.com/fa/news/285802/%D9%85%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%B6%D9%87-%D8%B4%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%AA%DB%8C%D8%B1-%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%B5-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D8%B1-%DB%8C%DA%A9-%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%87-%D9%85%D8%AE%D9%88%D9%81 «ماجرای انتفاضه شعبانیه چیست؟»]، سایت خبری فردا.</ref> [[حرم امام علی(ع)]] و [[حرم امام حسین (ع)]] آسیب دید و تا شش ماه درِ حرم‌ بسته بود.<ref>آل‌طعمه، الانتفاضه الشعبانیه فی کربلاء، ۱۴۳۳ق، ص۴۷.</ref> نیروهای بعثی در کربلا و نجف ده‌ها مسجد، مدارس دینی و حسینیه را خراب کردند.<ref>آل‌طعمه، الانتفاضه الشعبانیه فی کربلاء، ۱۴۳۳ق، ص۱۴۹-۱۵۶.</ref>
این قیام از [[بصره]] آغاز شد و خیلی زود به تمام استان‌ها سرایت کرد.<ref>الاسدی، موجز تاریخ العراق السیاسی الحدیث، ۲۰۰۱م، ص۲۰۰.</ref> چهارده استان از هجده استان عراق به دست معترضین افتاد.<ref>تبرائیان، انتفاضه شعبانیه،‌۱۳۹۱ش، ص۲۳۰.</ref> این انتفاضه ۱۵ روز طول کشید.<ref>آل‌طعمه، الانتفاضه الشعبانیه فی کربلاء، ۱۴۳۳ق، ص۱۷.</ref> ارتش عراق به سرکوب مردم روی آورد و ده‌ها هزار نفر کشته و حدود دو میلیون آواره شدند.<ref>[https://www.fardanews.com/fa/news/285802/ماجرای-انتفاضه-شعبانیه-چیستتیر-خلاص-به-پیکر-یک-فرقه-مخوف «ماجرای انتفاضه شعبانیه چیست؟»]، سایت خبری فردا.</ref> [[حرم امام علی(ع)]] و [[حرم امام حسین (ع)]] آسیب دید و تا شش ماه درِ حرم‌ بسته بود.<ref>آل‌طعمه، الانتفاضه الشعبانیه فی کربلاء، ۱۴۳۳ق، ص۴۷.</ref> نیروهای بعثی در کربلا و نجف ده‌ها مسجد، مدارس دینی و حسینیه را خراب کردند.<ref>آل‌طعمه، الانتفاضه الشعبانیه فی کربلاء، ۱۴۳۳ق، ص۱۴۹-۱۵۶.</ref>


==جنگ‌ها==
==جنگ‌ها==
خط ۱۳۸: خط ۱۳۸:
{{اصلی| جنگ ایران و عراق}}
{{اصلی| جنگ ایران و عراق}}


ارتش عراق به دستور صدام حسین در [[۳۱ شهریور]] ۱۳۵۹ش حمله همه جانبه‌ای را علیه [[ایران]] آغاز کرد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/06/31/1525209/8-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%AA%D8%AD%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%AF-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 «۸ «سال جنگ تحمیلی علیه ایران چگونه آغاز شد؟»]، خبرگزاری تسنیم.</ref> صدام از این جنگ اهدافی را دنبال می‌کرد:
ارتش عراق به دستور صدام حسین در [[۳۱ شهریور]] ۱۳۵۹ش حمله همه جانبه‌ای را علیه [[ایران]] آغاز کرد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/06/31/1525209/8-سال-جنگ-تحمیلی-علیه-ایران-چگونه-آغاز-شد-فیلم «۸ «سال جنگ تحمیلی علیه ایران چگونه آغاز شد؟»]، خبرگزاری تسنیم.</ref> صدام از این جنگ اهدافی را دنبال می‌کرد:
* عراق خواهان لغو [[قرارداد الجزایر]] و الحاق اروندرود به عراق بود. در مقابل برخی معتقدند عملکرد ارتش عراق پس از تصرف [[خرمشهر]] و بخش‌هایی از [[خوزستان]] نشان داد به دنبال ضمیمه کردن خوزستان به عراق بود.<ref>[https://www.isna.ir/news/95030502622/%D8%A2%D9%85%D8%AF%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86%D8%AF-%D8%A8%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF «آمده بودند بمانند...»]، خبرگزاری ایسنا.</ref>
* عراق خواهان لغو [[قرارداد الجزایر]] و الحاق اروندرود به عراق بود. در مقابل برخی معتقدند عملکرد ارتش عراق پس از تصرف [[خرمشهر]] و بخش‌هایی از [[خوزستان]] نشان داد به دنبال ضمیمه کردن خوزستان به عراق بود.<ref>[https://www.isna.ir/news/95030502622/آمده-بودند-بمانند «آمده بودند بمانند...»]، خبرگزاری ایسنا.</ref>
* برخی بیان داشته‌اند با بررسی عملکرد و گفتارهای مسئولان عراقی، می‌توان گفت صدام خواهان سرنگونی حکومت نوپای [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]] و تجزیه ایران بود.<ref>جعفری، اطلس نبردهای ماندگار، ۱۳۸۹ش، ص۱۴.</ref>
* برخی بیان داشته‌اند با بررسی عملکرد و گفتارهای مسئولان عراقی، می‌توان گفت صدام خواهان سرنگونی حکومت نوپای [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]] و تجزیه ایران بود.<ref>جعفری، اطلس نبردهای ماندگار، ۱۳۸۹ش، ص۱۴.</ref>
* صدام اعلام کرد ایران باید از سه جزیره «تنب بزرگ»، «تنب کوچک» و «ابوموسی» دست بردارد.<ref>[http://saddam.awardspace.com/index.php?ch=1 «حیاة صدام حسین فی سطور»]</ref>
* صدام اعلام کرد ایران باید از سه جزیره «تنب بزرگ»، «تنب کوچک» و «ابوموسی» دست بردارد.<ref>[http://saddam.awardspace.com/index.php?ch=1 «حیاة صدام حسین فی سطور»]</ref>
این جنگ ۲۸۸۸ روز ادامه پیدا کرد و یکی از بزرگ‌‌ترین جنگ‌های قرن را شکل داد.<ref>[http://defamoghaddas.ir/fa/news/%D8%AE%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D8%AA%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%AA-8-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AF%D9%88%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 «خسارات و تلفات ۸ سال جنگ (بخش دوم: ایران)»]، سایت دفاع مقدس.</ref> آسیب‌های این جنگ برای دو کشور بسیار زیاد بود؛ زندگی برای میلیون‌ها نفر از مردم دو کشور بسیار سخت شد، موجب تخریب و انهدام تأسیسات زیربنایی و تولیدی، تخریب و تخلیه مناطق مسکونی شهرها و روستاهای مرزی، انهدام و آسیب دیدن سرمایه‌های طبیعی و میراث فرهنگی و ... شد.<ref>[http://defamoghaddas.ir/fa/news/%D8%AE%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D8%AA%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%AA-8-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AF%D9%88%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 «خسارات و تلفات ۸ سال جنگ (بخش دوم: ایران)»]، سایت دفاع مقدس.</ref>
این جنگ ۲۸۸۸ روز ادامه پیدا کرد و یکی از بزرگ‌‌ترین جنگ‌های قرن را شکل داد.<ref>[http://defamoghaddas.ir/fa/news/خسارات-و-تلفات-8-سال-جنگ-بخش-دوم-ایران «خسارات و تلفات ۸ سال جنگ (بخش دوم: ایران)»]، سایت دفاع مقدس.</ref> آسیب‌های این جنگ برای دو کشور بسیار زیاد بود؛ زندگی برای میلیون‌ها نفر از مردم دو کشور بسیار سخت شد، موجب تخریب و انهدام تأسیسات زیربنایی و تولیدی، تخریب و تخلیه مناطق مسکونی شهرها و روستاهای مرزی، انهدام و آسیب دیدن سرمایه‌های طبیعی و میراث فرهنگی و ... شد.<ref>[http://defamoghaddas.ir/fa/news/خسارات-و-تلفات-8-سال-جنگ-بخش-دوم-ایران «خسارات و تلفات ۸ سال جنگ (بخش دوم: ایران)»]، سایت دفاع مقدس.</ref>


دو کشور ایران و عراق، ۲۰۰ میلیارد دلار برای این جنگ هزینه کردند و حدود ۱۵۰۰ میلیارد دلار خسارت بر دو طرف وارد شد. ایران حدود ۱۸۸ هزار نفر [[شهید]]، ۵۱۹ هزار نفر [[جانباز]] و ۴۲ هزار [[اسیر]] داد.<ref>[http://defamoghaddas.ir/fa/news/%D8%AE%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D8%AA%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%AA-8-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AF%D9%88%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 «خسارات و تلفات ۸ سال جنگ (بخش دوم: ایران)»]، سایت دفاع مقدس.</ref> از عراق نیز حدود ۲۰۰ هزار نفر کشته شدند، سه برابر این میزان مجروح و حدود ۶۰ هزار نفر اسیر شدند.<ref>[http://defamoghaddas.ir/fa/news/%D8%AE%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D8%AA%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%AA-8-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82 «خسارات و تلفات ۸ سال جنگ (بخش اول: عراق)»]، سایت دفاع مقدس.</ref>
دو کشور ایران و عراق، ۲۰۰ میلیارد دلار برای این جنگ هزینه کردند و حدود ۱۵۰۰ میلیارد دلار خسارت بر دو طرف وارد شد. ایران حدود ۱۸۸ هزار نفر [[شهید]]، ۵۱۹ هزار نفر [[جانباز]] و ۴۲ هزار [[اسیر]] داد.<ref>[http://defamoghaddas.ir/fa/news/خسارات-و-تلفات-8-سال-جنگ-بخش-دوم-ایران «خسارات و تلفات ۸ سال جنگ (بخش دوم: ایران)»]، سایت دفاع مقدس.</ref> از عراق نیز حدود ۲۰۰ هزار نفر کشته شدند، سه برابر این میزان مجروح و حدود ۶۰ هزار نفر اسیر شدند.<ref>[http://defamoghaddas.ir/fa/news/خسارات-و-تلفات-8-سال-جنگ-بخش-اول-عراق «خسارات و تلفات ۸ سال جنگ (بخش اول: عراق)»]، سایت دفاع مقدس.</ref>


[[پرونده:Saddam.jpg|بندانگشتی|250px|صدام پس از دستگیری]]
[[پرونده:Saddam.jpg|بندانگشتی|250px|صدام پس از دستگیری]]
خط ۱۶۶: خط ۱۶۶:
==منابع==
==منابع==
{{منابع}}
{{منابع}}
*[https://www.isna.ir/news/95030502622/%D8%A2%D9%85%D8%AF%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86%D8%AF-%D8%A8%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF «آمده بودند بمانند...»،‌ سایت ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۵خرداد ۱۳۹۵ش،‌ تاریخ بازدید: ۶ تیر۱۳۹۷ش.]
*[https://www.isna.ir/news/95030502622/آمده-بودند-بمانند «آمده بودند بمانند...»،‌ سایت ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۵خرداد ۱۳۹۵ش،‌ تاریخ بازدید: ۶ تیر۱۳۹۷ش.]
* اردستانی، حجر، «صدام و حزب بعث؛ ماهیت و کنش»، فصلنامه تخصصی جنگ ایران و عراق، شماره۳۶، بهار ۱۳۹۰ش.
* اردستانی، حجر، «صدام و حزب بعث؛ ماهیت و کنش»، فصلنامه تخصصی جنگ ایران و عراق، شماره۳۶، بهار ۱۳۹۰ش.
* الأسدی، مختار، موجز تاریخ العراق السیاسی الحدیث، مرکز الشهیدین الصدرین للدراسات و البحوث، ۲۰۰۱م.
* الأسدی، مختار، موجز تاریخ العراق السیاسی الحدیث، مرکز الشهیدین الصدرین للدراسات و البحوث، ۲۰۰۱م.
خط ۱۷۷: خط ۱۷۷:
* جعفری، مجتبی، اطلس نبردهای ماندگار، تهران، نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی، ۱۳۸۹ش،
* جعفری، مجتبی، اطلس نبردهای ماندگار، تهران، نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی، ۱۳۸۹ش،
* جعفریان، رسول،‌ «تشیع در عراق و مناسبات با ایران»، فصلنامه مطالعات تاریخی، شماره ۱۵، ۱۳۸۵ش.
* جعفریان، رسول،‌ «تشیع در عراق و مناسبات با ایران»، فصلنامه مطالعات تاریخی، شماره ۱۵، ۱۳۸۵ش.
* [http://www.historywonders.ir/2017/05/28/%D8%AD%D9%82%D8%A7%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D9%86%D8%A7%DA%AF%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%D8%8C-%D8%B5/ «حقایقی ناگفته از دیکتاتور سابق عراق»، سایت تاریخ، تاریخ درج مطلب: ۷ خرداد ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۲۴ تیر ۱۳۹۷ش]
* [http://www.historywonders.ir/2017/05/28/حقایقی-ناگفته-از-دیکتاتور-سابق-عراق،-ص/ «حقایقی ناگفته از دیکتاتور سابق عراق»، سایت تاریخ، تاریخ درج مطلب: ۷ خرداد ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۲۴ تیر ۱۳۹۷ش]
* [https://www.isna.ir/news/96060703755/ «حمله شیمیایی عراق به ایران و مهمترین قطعنامه سازمان ملل»، سایت ایسنا،‌تاریخ درج مطلب: ۷ شهریور ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۶ تیر۱۳۹۷ش.]
* [https://www.isna.ir/news/96060703755/ «حمله شیمیایی عراق به ایران و مهمترین قطعنامه سازمان ملل»، سایت ایسنا،‌تاریخ درج مطلب: ۷ شهریور ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۶ تیر۱۳۹۷ش.]
* [http://saddam.awardspace.com/index.php?ch=1 «حیاة صدام حسین فی سطور»، سایت صدام، تاریخ بازدید: ۶ خرداد ۱۳۹۷ش.]
* [http://saddam.awardspace.com/index.php?ch=1 «حیاة صدام حسین فی سطور»، سایت صدام، تاریخ بازدید: ۶ خرداد ۱۳۹۷ش.]
* [http://defamoghaddas.ir/fa/news/%D8%AE%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D8%AA%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%AA-8-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82 «خسارات و تلفات ۸ سال جنگ (بخش اول: عراق)»، سایت مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، تاریخ درج مطلب: ۳۱خرداد ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۶ خرداد ۱۳۹۷ش.]
* [http://defamoghaddas.ir/fa/news/خسارات-و-تلفات-8-سال-جنگ-بخش-اول-عراق «خسارات و تلفات ۸ سال جنگ (بخش اول: عراق)»، سایت مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، تاریخ درج مطلب: ۳۱خرداد ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۶ خرداد ۱۳۹۷ش.]
* [http://defamoghaddas.ir/fa/news/%D8%AE%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D8%AA%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%AA-8-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AF%D9%88%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 «خسارات و تلفات ۸ سال جنگ (بخش دوم: ایران)»،‌ سایت مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس،تاریخ درج مطلب: ۶تیر ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۶ تیر۱۳۹۷ش.]
* [http://defamoghaddas.ir/fa/news/خسارات-و-تلفات-8-سال-جنگ-بخش-دوم-ایران «خسارات و تلفات ۸ سال جنگ (بخش دوم: ایران)»،‌ سایت مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس،تاریخ درج مطلب: ۶تیر ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۶ تیر۱۳۹۷ش.]
* خضر، هشام، إعدام رئیس یدایة و نهایة صدام حسین، الجیزه، العالمیه، ۲۰۰۷م.
* خضر، هشام، إعدام رئیس یدایة و نهایة صدام حسین، الجیزه، العالمیه، ۲۰۰۷م.
* [http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1255733 «صدام از تولد تا چوبه‌دار»، سایت روزنامه ایران،‌ تاریخ درج مطلب: ۱۷ آبان۱۳۸۵ش، تاریخ بازدید: ۶ خرداد ۱۳۹۷ش.]
* [http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1255733 «صدام از تولد تا چوبه‌دار»، سایت روزنامه ایران،‌ تاریخ درج مطلب: ۱۷ آبان۱۳۸۵ش، تاریخ بازدید: ۶ خرداد ۱۳۹۷ش.]
خط ۲۰۰: خط ۲۰۰:
* ویلی، جویس ان، نهضت اسلامی شیعیان عراق، ترجمه مهوش غلامی، موسسه اطلاعات، ۱۳۷۳ش.
* ویلی، جویس ان، نهضت اسلامی شیعیان عراق، ترجمه مهوش غلامی، موسسه اطلاعات، ۱۳۷۳ش.
* [http://www.ensani.ir/fa/content/72787/default.aspx یکتا، «کاربرد سلاحهای شیمیایی در جنگ ایران و عراق»، سایت پژوهشگاه علوم اسلامی و مطالعات فرهنگی، تاریخ بازدید: ۶ تیر۱۳۹۷ش.]
* [http://www.ensani.ir/fa/content/72787/default.aspx یکتا، «کاربرد سلاحهای شیمیایی در جنگ ایران و عراق»، سایت پژوهشگاه علوم اسلامی و مطالعات فرهنگی، تاریخ بازدید: ۶ تیر۱۳۹۷ش.]
* [https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/06/31/1525209/8-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%AA%D8%AD%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%AF-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85?ref=shahrekhabar سال جنگ تحمیلی علیه ایران چگونه آغاز شد؟»، سایت تسنیم، تاریخ درج مطلب:۳۱شهریور ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۶ تیر۱۳۹۷ش.]
* [https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/06/31/1525209/8-سال-جنگ-تحمیلی-علیه-ایران-چگونه-آغاز-شد-فیلم?ref=shahrekhabar سال جنگ تحمیلی علیه ایران چگونه آغاز شد؟»، سایت تسنیم، تاریخ درج مطلب:۳۱شهریور ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۶ تیر۱۳۹۷ش.]
* [https://www.nytimes.com/2006/12/30/world/middleeast/30saddam.html?pagewanted=all MacFARQUHAR,  NEIL, Saddam Hussein]
* [https://www.nytimes.com/2006/12/30/world/middleeast/30saddam.html?pagewanted=all MacFARQUHAR,  NEIL, Saddam Hussein]
{{پایان}}
{{پایان}}
Automoderated users، confirmed، movedable، protected، مدیران، templateeditor
۶٬۷۶۹

ویرایش