دعا: تفاوت میان نسخه‌ها

دعا در زبان صوفیان با اوصافی چون نردبان گنهکاران، زبان اشتیاق به محبوب، مکاتبه به دوست، سخن گفتن در برابر حضرت حق به زبان شرم<ref>قشیری، ص۳۸۵-۳۸۶.</ref> و نوعی خدمت که بنده، جوارحش را بدان می‌آراید، وصف شده است و چون خدا بندگان را به دعا کردن امر فرموده، دعا را تن به فرمان خدا دادن قلمداد می‌کنند.<ref>ابونصر سراج، صص۲۶۲-۲۶۳.</ref>

# دعا، فارغ از اینکه اجابت شود یا نه، نوعی عبادت محسوب می‌شود و به جا آوردنش بهتر از ترک آن است.<ref>رکـ: قشیری، ص۳۸۰؛ ابن عطاءالله اسکندری، ص۱۲۰.</ref>

# خاموشی اختیار کردن و به خواست و قضای الهی تن دادن بهتر از دعا کردن است.<ref>قشیری، ص۳۸۰؛ انصاری، ص۳۴۳.</ref> گاهی هم ادب بندگی و حیا، انگیزه ترک دعا تلقی شده است.<ref>ابن عطاءالله اسکندری، صص۱۲۳، ۱۳۱.</ref>

# گروهی هم این دو نظر را باهم جمع کرده و دعا کردن را منافی با رضایت قلبی به مقدرات خداوند نداسته‌اند.<ref>رکـ: قشیری، ص۳۸۰.</ref>

# گروهی هم دعا را با مفهوم عرفانی وقت پیوند داده و دعا کردن یا خاموشی گزیدن را ناظر به وقتِ دعاکننده دانسته و معتقدند که این وقت است که تعیین می‌کند بنده لب به دعا بگشاید یا سکوت پیشه کند.<ref>قشیری، ص۳۸۰؛ عزالدین کاشانی، صص۳۲۶-۳۲۷.</ref>

# دعای عارفان که به احوال است.<ref>قشیری، ص۳۸۵.</ref>

ابن عربی در باب مفهوم و سازوکار اجابت دعا معتقد است که اجابت دعا و درخواست بندگان در واقع نوعی منت نهادن خداوند در حق ایشان است و چون نزدیکی خدا به بندگان از قبیل نزدیکی انسان به خودش است، هیچ فاصله زمانی میان دعا و اجابت آن وجود ندارد<ref>ابن عربی، الفتوحات المکیة، ج۴، ص۲۵۵، ص۱۷۷؛ صدرالدین قونیوی، ۱۳۷۴ش، ص۸۰.</ref> و چون بر اساس آیه ۱۸۶ [[سوره بقره]]، خداود اجابت دعای بندگان را تضمین کرده است، بندگان بهتر است در عرضه نوع خواست خود احتیاط و مراقبت کنند و ترجیحاً آن را معین نکنند و اگر معین کردند آن چیزی را بخواهند که خیر و سلامت در آن است.<ref>ابن عربی، الفتوحات المکیة، ج۴، ص۱۷۷؛ صدرالدین قونیوی، ۱۳۷۴ش، ص۸۰.</ref>

# رعایت ادب زبانی و استفاده از زبان فقر و خاکساری و نه زبان تحکمی.<ref>رکـ: مولوی، ج۱، دفتر۲، بیت۲۵۰۶-۲۵۰۷، ج۳، دفتر۵، بیت۷۷۳-۷۷۹؛ سلمی، ص۵۱.</ref>

# [[حضور قلب]] نه صرفاً لقلقه زبان.<ref>قشیری، ص۳۸۲؛ عطار، ص۶۱۰.</ref>

# اصرار بر دعا.<ref>مولوی، ج۳، دفتر۶، بیت۲۳۴۴.</ref>

# اعتراف بر گناه.<ref>مولوی، ج۲، دفتر۴، بیت۱۳۸۷-۱۳۸۹.</ref>

# توجه به اوقات دعا.<ref>ابن عربی، الفتوحات المکیة، ج۴، ص۴۷۷.</ref>

# خوردن لقمه حلال.<ref>قشیری، ص۳۸۲.</ref>

# دل شکسته بودن و از اندوه و اضطرار دعا کردن.<ref>خرگوشی، ص۴۰۴؛ قشیری، ص۳۸۵؛ مولوی، ج۳، دفتر۵، بیت۴۹۳.</ref>

دعاهای برخی از بزرگان صوفیه نظیر [[حسن بصری]]، [[حلاج]]، [[بایزید بسطامی]]، [[جنید بغدادی|جُنید بغدادی]]، ذوالنون مصری و ابن عطاء الله اسکندری چنان درخور توجه و اهمیت تلقی شده که بخشی از کتاب‌های اصلی تصوف به ذکر آنها اختصاص یافته است.<ref>رکـ: ابونصر سراج، صص۲۵۷-۲۶۳؛ خرگوشی، صص۴۰۴-۴۰۹؛ ابن عطاء الله اسکندری، صص۱۹۵-۲۱۳.</ref>