دعا: تفاوت میان نسخه‌ها

آثار [[ابن سینا]] به ویژه تعلیقات، سرآغاز تبیین فلسفی دعا در [[فلسفه اسلامی]] به شمار می‌رود و [[سهرودی]]، [[میرداماد]] و [[صدرالدین شیرازی]] و حتی متکلمان اشعری همچون [[فخررازی]] از این تبیین سینوی بهره گرفته‌اند.<ref>رکـ: میرداماد، قبسات، صص۴۵۲-۴۵۴؛ صدرالدین شیرازی، حکمت متعالیه، سفر۳، ج۱، صص۴۰۳-۴۰۶.</ref> ابن سینا در تبیین فلسفی دعا می‌گوید که هنگام دعا، نیرویی از جانب خدا بر دعاکننده فائض می‌شود که در اثر آن، دعاکننده بر روی عناصر تأثیر می‌گذارد و عناصر تسلیم اراده او می‌شوند.<ref>ابن سینا، ۱۴۰۴، ص۴۸.</ref>

فلاسفه در پی تبیین سازگار کردن پدیده دعا با یک اصل فلسفی‌اند، اصلی که بیان می‌کند عالی، متأثر از سافل نمی‌شود. ابن سینا بدون تأویل یادشده، دعا را از موارد نقضِ آن به شمار نیاورده و برعکس، معتقد است عالی برانگیزاننده سافل به دعا و سبب دعا تلقی می‌شود.<ref>ابن سینا، ۱۴۰۴، صص۴۷-۴۸.</ref>

فلاسفه در باب نسبت دعا با [[قضا و قدر]]، معتقدند که دعا یکی از اسباب تحقق امور در قلمرو قضا و قدر است. بنابراین دعا به مثابه عاملی بیرونی و خارج از اسباب نظام اسباب و علل نیست. به نظر ابن سینا، همانطور که خداوند دارو را سبب درمان قرار داده، دعا را هم از اسباب تحقق امور تعیین کرده است.<ref>رکـ: ابن سینا، ۱۴۰۴، ص۴۸؛ صدرالدین شیرازی، سفر۳، ج۱، صص۴۰۳-۴۰۴.</ref>

 

اهمیت دعا در نظر برخی از فلاسفه به اندازه‌ای است که در مواردی به شرح و تحشیه (حاشیه نگاری) شماری از ادعیه [[معصومین]] علیهم السلام پرداخته‌اند همچون حواشی [[صحیفه سجادیه|صحیفه سجادیه]] از [[شیخ بهائی|شیخ بهائی]] و [[فیض کاشانی]]، و شروح [[ملاهادی سبزواری]] بر دعای [[جوشن کبیر]] و [[دعای صباح|صباح]]؛ و‌ گاه خود با استفاده از واژگان و مصطلحات فلسفی ادعیه‌ای را انشا کرده‌اند، همانند دعای عظیم [[فارابی]]<ref>فارابی، دعای عظیم، صص۸۹-۹۱.</ref> و خطبة التمجید ابن سینا.<ref>آقابزرگ طهرانی، ج۷، ص۲۰۲؛ منزوی، ج۱، صص۲۲۵-۲۲۶.</ref>