پرش به محتوا

مسبحات: تفاوت میان نسخه‌ها

۴۸۰ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۶ ژوئیهٔ ۲۰۱۹
جز
تمیزکاری
imported>Hasaninasab
جز (←‏منابع: اصلاح درجه بندی)
جز (تمیزکاری)
خط ۱: خط ۱:
'''مُسَبِّحات''' عنوانی است که در روایات برای سوره‌هایی از قرآن که با [[تسبیح]] [[خدا|خداوند]] آغاز می‌شود به کار رفته است و برای خواندن هر شب آنها خواصی ذکر شده است. هفت سورهٔ [[سوره اسراء|اِسراء]]، [[سوره حدید|حَدید]]، [[سوره حشر|حَشْر]]، [[سوره صف|صَفْ]]، [[سوره جمعه|جمعه]]، [[سوره تغابن|تَغابُن]] و [[سوره اعلی|اَعْلی]] سوره‌هایی از قرآن هستند که با یکی از مشتقات ریشه (س ب ح) آغاز می‌شوند و برخی مسبحات را شامل تمامی این هفت سوره دانسته‌اند. اما برخی سوره اسراء که بر خلاف سایر سوره‌ها با یک فعل آغاز نمی‌شود را جزء مسبحات نیاورده‌اند و برخی مسبحات را پنج سوره دانسته‌اند و اعلی را نیز در شمار مسبحات نیاورده‌اند. پرداختن به [[اصول دین]]، یکی از مضامین مشترک مسبحات است.  
'''مُسَبِّحات''' عنوان سوره‌هایی از قرآن که با [[تسبیح]] [[خدا|خداوند]] آغاز می‌شوند و برای خواندن آنها خواصی ذکر شده است. هفت سورهٔ [[سوره اسراء|اِسراء]]، [[سوره حدید|حَدید]]، [[سوره حشر|حَشْر]]، [[سوره صف|صَفْ]]، [[سوره جمعه|جمعه]]، [[سوره تغابن|تَغابُن]] و [[سوره اعلی|اَعْلی]] سوره‌هایی هستند که با یکی از مشتقات (س ب ح) آغاز می‌شوند. البته درباره اینکه مسبحات شامل همه این سوره‌ها می‌شود یا خیر؟ اختلاف‌نظر وجود دارد. پرداختن به [[اصول دین]]، از مضامین مشترک مسبحات است.  
{{جعبه نقل قول| عنوان =منزلت مسبحات در روایت ائمه(ع)| نقل‌قول = [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]]:{{سخ}}{{حدیث|منْ قَرَأَ الْمُسَبِّحَاتِ کلَّهَا قَبْلَ أَنْ ینَامَ لَمْ یمُتْ حَتَّی یدْرِک الْقَائِمَ وَ إِنْ مَاتَ کانَ فِی جِوَارِ مُحَمَّدٍ النَّبِی(ص)|ترجمه=«کسی که مسبحات را پیش از خواب قرائت کند نمی‌میرد تا آنکه [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام قائم(ع)]] را درک کند و اگر بمیرد در کنار رسول خدا(ص) خواهد بود.}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small>صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۷۳ش، ص۱۳۸.</small>| تراز = چپ| عرض = ۵۰۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه=#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}  
{{جعبه نقل قول| عنوان =پاداش قرائت مسبحات| نقل‌قول = [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]]:{{سخ}}{{حدیث|منْ قَرَأَ الْمُسَبِّحَاتِ کلَّهَا قَبْلَ أَنْ ینَامَ لَمْ یمُتْ حَتَّی یدْرِک الْقَائِمَ وَ إِنْ مَاتَ کانَ فِی جِوَارِ مُحَمَّدٍ النَّبِی(ص)|ترجمه=«کسی که مسبحات را پیش از خواب قرائت کند نمی‌میرد تا آنکه [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام قائم(ع)]] را درک کند و اگر بمیرد در کنار رسول خدا(ص) خواهد بود.}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small>صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۷۳ش، ص۱۳۸.</small>| تراز = چپ| عرض = ۵۰۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه=#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}  


==مفهوم==
==مفهوم==
خط ۸: خط ۸:
در روایاتی که فضیلت مسبحات را بیان کرده‌اند، به اسامی این سوره‌ها اشاره نشده است؛ از این رو درباره تعداد این سوره‌ها میان [[فقیه|فقها]]، [[تفسیر قرآن|مفسران]] و پژوهشگران [[علوم قرآن|علوم قرآنی]] دیدگاه‌های متعددی وجود دارد. این دیدگاه‌ها عبارتند از:
در روایاتی که فضیلت مسبحات را بیان کرده‌اند، به اسامی این سوره‌ها اشاره نشده است؛ از این رو درباره تعداد این سوره‌ها میان [[فقیه|فقها]]، [[تفسیر قرآن|مفسران]] و پژوهشگران [[علوم قرآن|علوم قرآنی]] دیدگاه‌های متعددی وجود دارد. این دیدگاه‌ها عبارتند از:


#'''هفت سوره:''' بر اساس این دیدگاه، سوره‌های مسبحات شامل هفت سوره [[سوره اسراء|اسراء]]، [[سوره حدید|حَدید]]، [[سوره حشر|حَشْر]]، [[سوره صف|صَفْ]]، [[سوره جمعه|جمعه]]، [[سوره تغابن|تَغابُن]] و [[سوره اعلی|اعلی]] است.<ref>فیض کاشانى، الوافی‌، ۱۴۰۹ق‌، ج۹، ص۱۷۵۶؛ حجتی، پژوهشی در تاریخ قرآن، ۱۳۷۷ش، ص۱۰۵.؛ رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۳ش، ص۵۹۶.</ref> این سوره ها تمامی سوره‌هایی هستند که با یکی از مشتقات ریشه (س ب ح) آغاز می‌شوند<ref>حسن زاده، هزار و یک نکته، ۱۳۶۵ش، ص۶۰۵</ref>
#'''هفت سوره:''' مسبحات شامل سوره‌های [[سوره اسراء|اسراء]]، [[سوره حدید|حَدید]]، [[سوره حشر|حَشْر]]، [[سوره صف|صَفْ]]، [[سوره جمعه|جمعه]]، [[سوره تغابن|تَغابُن]] و [[سوره اعلی|اعلی]] است.<ref>فیض کاشانى، الوافی‌، ۱۴۰۹ق‌، ج۹، ص۱۷۵۶؛ حجتی، پژوهشی در تاریخ قرآن، ۱۳۷۷ش، ص۱۰۵؛ رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۳ش، ص۵۹۶.</ref> تمامی این سوره‌ها با یکی از مشتقات ریشه (س ب ح) آغاز می‌شوند<ref>حسن‌زاده، هزار و یک نکته، ۱۳۶۵ش، ص۶۰۵</ref>
#'''پنج سوره:''' [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] معتقد است سوره‌هایی که ابتدای آنها با فعل گذشته (ماضی) سَبَّحَ و فعل حال (مضارع) یسَبِّحُ آغاز می‌شوند مسبحات هستند که شامل پنج سوره حدید، حشر، صف، جمعه و تغابن می‌شود.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۹، ص۱۴۴.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] نیز همین دیدگاه را پذیرفته است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۳، ص۲۹۲.</ref>  
#'''پنج سوره:''' [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] معتقد است سوره‌هایی که ابتدای آنها با فعل گذشته (ماضی) سَبَّحَ و فعل حال (مضارع) یسَبِّحُ آغاز می‌شوند مسبحات هستند که شامل پنج سوره حدید، حشر، صف، جمعه و تغابن می‌شود.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۹، ص۱۴۴.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] نیز همین دیدگاه را پذیرفته است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۳، ص۲۹۲.</ref>  
#'''شش سوره:''' سید علی قاضی طباطبائی تاکید داشت که شاگردانش شش سوره حديد و حشر و صف و جمعه و تغابن و اعلى‏ را هر شب به عنوان مسبحات بخوانند<ref>حسن زاده، هزار و یک نکته، ۱۳۶۵ش، ص۶۰۵</ref> این سوره‌ها سوره‌هایی هستند که پس از بسم الله آنها یکی از افعال سَبَّحَ، یسَبِّحُ و سبِّح‏ است. حسن زاده آملی و جوادی آملی نیز این شش سوره را به عنوان مسبحات ذکر کرده‌اند.<ref>حسن زاده آملی، رساله نور على نور، ۱۳۷۱ش، ص۲۹؛ جوادى آملى، «تفسیر سوره حشر»، ص۷</ref>
#'''شش سوره:''' [[سید علی قاضی طباطبایی]] سفارش می‌کرد که شاگردانش شش سوره حديد و حشر و صف و جمعه و تغابن و اعلى‏ را هر شب به عنوان مسبحات بخوانند<ref>حسن‌زاده، هزار و یک نکته، ۱۳۶۵ش، ص۶۰۵.</ref> در این سوره‌ها پس از بسم الله، یکی از افعال سَبَّحَ، یسَبِّحُ و سبِّح‏ آمده است. حسن‌زاده آملی و جوادی آملی نیز این شش سوره را به عنوان مسبحات ذکر کرده‌اند.<ref>حسن‌زاده آملی، رساله نور على نور، ۱۳۷۱ش، ص۲۹؛ جوادى آملى، «تفسیر سوره حشر»، ص۷</ref>
#'''نه سوره:''' [[محمدهادی معرفت|محمد هادی معرفت]] از پژوهشگران معاصر علوم قرآن، ارجح دانسته است که دو سوره [[سوره فرقان|فرقان]] و [[سوره ملک|ملک]] را نیز که با تبارک آغاز می‌شوند به این هفت سوره ضمیمه کنیم.<ref>معرفت، التمهید فی علوم‌القرآن، ۱۴۱۶ق، ج۵، ص۲۹۳.</ref>
#'''نه سوره:''' [[محمدهادی معرفت|محمد هادی معرفت]] از پژوهشگران معاصر علوم قرآن، ارجح دانسته است که دو سوره [[سوره فرقان|فرقان]] و [[سوره ملک|ملک]] را نیز که با تبارک آغاز می‌شوند به این هفت سوره ضمیمه شوند.<ref>معرفت، التمهید فی علوم‌القرآن، ۱۴۱۶ق، ج۵، ص۲۹۳.</ref>


==ویژگی‌های مشترک==
==ویژگی‌های مشترک==
خط ۱۷: خط ۱۷:
*'''مشتمل بر اصول پنج‌گانه دین در مذهب شیعه''': مضامین سوره‌های مسبحات گویای [[اصول مذهب شیعه|پنج اصل دین در مذهب شیعه]] یعنی [[توحید]]، [[نبوت]]، [[معاد]]، [[عدل]] و [[امامت]] است.<ref>آل‌رسول-اعتصامی، «سوره‌شناسی مسبحات»، ص۵۲.</ref>
*'''مشتمل بر اصول پنج‌گانه دین در مذهب شیعه''': مضامین سوره‌های مسبحات گویای [[اصول مذهب شیعه|پنج اصل دین در مذهب شیعه]] یعنی [[توحید]]، [[نبوت]]، [[معاد]]، [[عدل]] و [[امامت]] است.<ref>آل‌رسول-اعتصامی، «سوره‌شناسی مسبحات»، ص۵۲.</ref>
*'''نقش محوری اسراء بر سایر مسبحات:''' برخی پژوهشگران علوم قرآن معتقدند با توجه به مضامین مسبحات رابطه خاصی میان آنان وجود دارد و سوره اسراء محور سوره‌های دیگر است. بر اساس این دیدگاه هفت سوره مسبحات مانند یک کتاب مستقل هستند که مقدمه آن سوره اسراء است و پنج سوره دیگر در حکم فصل‌های کتابند و سوره اعلی مانند نتیجه آن است.<ref>آل‌رسول-اعتصامی، «سوره‌شناسی مسبحات»، ص۵۲.</ref>
*'''نقش محوری اسراء بر سایر مسبحات:''' برخی پژوهشگران علوم قرآن معتقدند با توجه به مضامین مسبحات رابطه خاصی میان آنان وجود دارد و سوره اسراء محور سوره‌های دیگر است. بر اساس این دیدگاه هفت سوره مسبحات مانند یک کتاب مستقل هستند که مقدمه آن سوره اسراء است و پنج سوره دیگر در حکم فصل‌های کتابند و سوره اعلی مانند نتیجه آن است.<ref>آل‌رسول-اعتصامی، «سوره‌شناسی مسبحات»، ص۵۲.</ref>
*'''گستره زمانی:''' سومین ویژگی مسبحات درباره ترتیب نزول آنان است بدین معنا که این سوره‌ها تقریباً تمام مدت نبوت پیامبر را دربرگرفته‌اند؛ سوره اعلی هفتمین، اسراء پنجاهمین سوره نازل شده در [[مکه]] و سوره‌های حدید، حشر، صف، جمعه و تغابن در [[مدینه]] نازل شده و در ردیف نود و چهارمین تا صد و دهمین سوره‌های نازل شده قرآن قرار دارند.<ref>آل‌رسول-اعتصامی، «سوره‌شناسی مسبحات»، ص۵۲.</ref>
*'''گستره زمانی:''' ویژگی دیگر مسبحات درباره ترتیب نزول آنان است بدین معنا که این سوره‌ها تقریباً تمام مدت نبوت پیامبر را دربرگرفته‌اند؛ سوره اعلی هفتمین، اسراء پنجاهمین سوره نازل شده در [[مکه]] و سوره‌های حدید، حشر، صف، جمعه و تغابن در [[مدینه]] نازل شده و در ردیف نود و چهارمین تا صد و دهمین سوره‌های نازل شده قرآن قرار دارند.<ref>آل‌رسول-اعتصامی، «سوره‌شناسی مسبحات»، ص۵۲.</ref>


==فضیلت==
==فضیلت==
* '''آیه‌ای بهتر از هزار آیه:''' در منابع معتبر روایت شده است که پیامبر هر شب پیش از خواب سوره‌های مسبحات را قرائت می‌کرد و می‌فرمود: «در مسبحات [[آیه|آیه‌ای]] است بهتر از هزار آیه».<ref>سیوطی، الدرالمنثور، دارالفکر، ج۶، ص۱۷۰؛ قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ص۲۳۵. </ref>
* '''آیه‌ای بهتر از هزار آیه:''' در منابع معتبر روایت شده است که پیامبر هر شب پیش از خواب سوره‌های مسبحات را قرائت می‌کرد و می‌فرمود: «در مسبحات [[آیه|آیه‌ای]] است بهتر از هزار آیه».<ref>سیوطی، الدرالمنثور، دارالفکر، ج۶، ص۱۷۰؛ قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ص۲۳۵.</ref>
*'''درک کردن امام زمان و محشور شدن در کنار پیامبر:''' در روایتی از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام محمدباقر]](ع) نقل شده است: «کسی که مسبحات را پیش از خواب قرائت کند نمی‌میرد تا آنکه [[امام قائم]](ع) را درک کند و اگر بمیرد در کنار رسول خدا(ص) خواهد بود.<ref>صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۷۳ش، ص۱۳۸.</ref>
*'''درک کردن امام زمان و محشور شدن در کنار پیامبر:''' در روایتی از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام محمدباقر]](ع) نقل شده است: «کسی که مسبحات را پیش از خواب قرائت کند نمی‌میرد تا آنکه [[امام قائم(ع)]] را درک کند و اگر بمیرد در کنار رسول خدا(ص) خواهد بود.<ref>صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۷۳ش، ص۱۳۸.</ref>


==پانویس==
==پانویس==