پرش به محتوا

ناصرالدین شاه قاجار: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۸: خط ۸:


==زندگی‌نامه==
==زندگی‌نامه==
ناصرالدین شاه قاجار پسر [[محمد شاه]] و چهارمین پادشاه از سلسله [[قاجاریه]] است. او در سال ۱۲۴۷قمری در [[تبریز]] به دنیا آمد و در سال ۱۲۶۴قمری پادشاه [[ایران]] شد.<ref>بی‌نام، ناصرالدین شاه قاجار، ضمیمه نامه فرهنگستان، ۱۳۸۷ش، ص۲۵.</ref>
ناصرالدین شاه قاجار پسر [[محمد شاه]] و چهارمین پادشاه از سلسله [[قاجاریه]] است. او در سال ۱۲۴۷قمری در [[تبریز]] به دنیا آمد و در سال ۱۲۶۴قمری پادشاه [[ایران]] شد.<ref>«ناصرالدین شاه قاجار»، ضمیمه نامه فرهنگستان، ۱۳۸۷ش، ص۲۵.</ref>
ناصرالدین شاه، به «سلطان صاحبقران» نیز معروف بود و پس از کشته شدن «شاه شهید» نیز خوانده شد.<ref>بی‌نام، ناصرالدین شاه قاجار، ضمیمه نامه فرهنگستان، ۱۳۸۷ش، ص۲۵.</ref>
ناصرالدین شاه، به «سلطان صاحبقران» نیز معروف بود و پس از کشته شدن «شاه شهید» نیز خوانده شد.<ref>«ناصرالدین شاه قاجار»، ضمیمه نامه فرهنگستان، ۱۳۸۷ش، ص۲۵.</ref>


او در چهارده سالگی به دستور شاه [[ازدواج]] کرد<ref>مصحفی، ایران در دوره ناصرالدین شاه، تاریخ جامع ایران، ۱۳۹۴ش، ج۱۲، ص۱۳۶.</ref> و در زمان کشته شدن هشتاد و پنج همسر [[ازدواج دائم|دائم]] و [[ازدواج موقت|موقت]] داشت.<ref>
او در چهارده سالگی به دستور شاه [[ازدواج]] کرد<ref>مصحفی، ایران در دوره ناصرالدین شاه، تاریخ جامع ایران، ۱۳۹۴ش، ج۱۲، ص۱۳۶.</ref> و در زمان کشته شدن هشتاد و پنج همسر [[ازدواج دائم|دائم]] و [[ازدواج موقت|موقت]] داشت.<ref>معیرالممالک، یادداشت‌هایی از زندگانی خصوصی ناصرالدین شاه، ۱۳۶۱ش، ص۱۶.</ref>
معیرالممالک، یادداشت‌هایی از زندگانی خصوصی ناصرالدین شاه، ۱۳۶۱ش، ص۱۶.</ref>


[[پرونده:عکس ناصرالدین شاه.jpg|200px|بندانگشتی]]
[[پرونده:عکس ناصرالدین شاه.jpg|200px|بندانگشتی]]
خط ۱۸: خط ۱۷:
ناصرالدین شاه در حدود هجده سالگی به پادشاهی رسید و به مدت پنجاه سال پادشاهی کرد.<ref>نظرپور، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ۱۳۹۰ش، ص۱۶.</ref>
ناصرالدین شاه در حدود هجده سالگی به پادشاهی رسید و به مدت پنجاه سال پادشاهی کرد.<ref>نظرپور، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ۱۳۹۰ش، ص۱۶.</ref>


شاه به شکار و هنر علاقه بسیار داشت<ref>رمضانی، ناصرالدین شاه قاجار، ۱۳۸۳ش، ص۶۵.</ref> و تا حدودی با زبان فرانسه آشنا بود.<ref>بی‌نام، ناصرالدین شاه قاجار، ضمیمه نامه فرهنگستان، ۱۳۸۷ش، ص۲۵.</ref>
شاه به شکار و هنر علاقه بسیار داشت<ref>رمضانی، ناصرالدین شاه قاجار، ۱۳۸۳ش، ص۶۵.</ref> و تا حدودی با زبان فرانسه آشنا بود.<ref>«ناصرالدین شاه قاجار»، ضمیمه نامه فرهنگستان، ۱۳۸۷ش، ص۲۵.</ref>


گزارش‌های تاریخی متفاوتی از دین‌داری ناصرالدین شاه نقل شده است. برخی [[نماز|نمازخواندن]] و [[روزه|روزه گرفتن]] او را نقل کرده و او را در ظاهر مذهبی و دیندار دانسته‌اند.<ref>رمضانی، ناصرالدین شاه قاجار، ۱۳۸۳ش، ص۶۵.</ref> برخی دیگر نیز رفتارهای دیگر شاه را توجه داشته و او را چندان مقید به [[شریعت اسلام|شریعت]] ندانسته‌اند. <ref>محبوبی اردکانی،
گزارش‌های تاریخی متفاوتی از دین‌داری ناصرالدین شاه نقل شده است. برخی [[نماز|نمازخواندن]] و [[روزه|روزه گرفتن]] او را نقل کرده و او را در ظاهر مذهبی و دیندار دانسته‌اند.<ref>رمضانی، ناصرالدین شاه قاجار، ۱۳۸۳ش، ص۶۵.</ref> برخی دیگر نیز رفتارهای دیگر شاه را توجه داشته و او را چندان مقید به [[شریعت اسلام|شریعت]] ندانسته‌اند. <ref>محبوبی اردکانی،
خط ۵۸: خط ۵۷:


===مصادیق===
===مصادیق===
شاه پس از سفر اول به اروپا دستور ساخت راه‌آهن که در میان مردم عامه، ماشین دودی خوانده می‌شد را داد. مسیر این قطار از [[تهران]] تا [[شهرری]] بود. بعدها میان [[آمل]] تا [[محمودآباد]] و همچنین جلفا تا [[تبریز]] نیز ریل قطار ساخته شد.<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/news/30/bodyView/1179/0/%D8%B3%D9%88%D8%BA%D8%A7%D8%AA.%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86.%D8%B4%D8%A7%D9%87.%D8%A7%D8%B2.%D9%81%D8%B1%D9%86%DA%AF%D8%9B.%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1.%D9%85%D8%B4%DA%A9%DB%8C.%DB%8C%D8%A7.%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%D8%9F.html سوغات ناصرالدین شاه از فرنگ؛ چادر مشکی یا شلیته؟].</ref>
شاه پس از سفر اول به اروپا دستور ساخت راه‌آهن که در میان مردم عامه، ماشین دودی خوانده می‌شد را داد. مسیر این قطار از [[تهران]] تا [[شهرری]] بود. بعدها میان [[آمل]] تا [[محمودآباد]] و همچنین جلفا تا [[تبریز]] نیز ریل قطار ساخته شد.<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/news/30/bodyView/1179/0/%D8%B3%D9%88%D8%BA%D8%A7%D8%AA.%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86.%D8%B4%D8%A7%D9%87.%D8%A7%D8%B2.%D9%81%D8%B1%D9%86%DA%AF%D8%9B.%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1.%D9%85%D8%B4%DA%A9%DB%8C.%DB%8C%D8%A7.%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%D8%9F.html «سوغات ناصرالدین شاه از فرنگ؛ چادر مشکی یا شلیته؟»].</ref>


در دوره ناصرالدین شاه چهار مدرسه بزرگ ساخته شد؛ [[دارالفنون]]، مدرسه نظام ناصری تهران، مدرسه ظل السلطان در اصفهان  
در دوره ناصرالدین شاه چهار مدرسه بزرگ ساخته شد؛ [[دارالفنون]]، مدرسه نظام ناصری تهران، مدرسه ظل السلطان در اصفهان  
و مدرسه تبریز.<ref>محبوبی اردکانی، چهل سال تاریخ ایران، ۱۳۶۸ش، ص۶۶۱.</ref>
و مدرسه تبریز.<ref>محبوبی اردکانی، چهل سال تاریخ ایران، ۱۳۶۸ش، ص۶۶۱.</ref>


همچنین تأسیس ضرابخانه، اداره پست و تلگراف نیز به دستور ناصرالدین شاه راه‌اندازی شد..<ref>سوغات ناصرالدین شاه از فرنگ؛ چادر مشکی یا شلیته؟.</ref>
همچنین تأسیس ضرابخانه، اداره پست و تلگراف نیز به دستور ناصرالدین شاه راه‌اندازی شد.<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/news/30/bodyView/1179/0/%D8%B3%D9%88%D8%BA%D8%A7%D8%AA.%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86.%D8%B4%D8%A7%D9%87.%D8%A7%D8%B2.%D9%81%D8%B1%D9%86%DA%AF%D8%9B.%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1.%D9%85%D8%B4%DA%A9%DB%8C.%DB%8C%D8%A7.%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%D8%9F.html «سوغات ناصرالدین شاه از فرنگ؛ چادر مشکی یا شلیته؟»].</ref>
 


در زمان ناصرالدین شاه اولین بانک در ایران از طریق امتیازی که شاه به انگلیسی‌ها داد، تأسیس شد.<ref>عرفانیان، ناصرالدین شاه؛ محبوب یا منفور؟، روزنامه شرق، ۲۵تیر۱۳۹۶ش، ص۱۶.</ref>
در زمان ناصرالدین شاه اولین بانک در ایران از طریق امتیازی که شاه به انگلیسی‌ها داد، تأسیس شد.<ref>عرفانیان، ناصرالدین شاه؛ محبوب یا منفور؟، روزنامه شرق، ۲۵تیر۱۳۹۶ش، ص۱۶.</ref>
خط ۷۰: خط ۷۰:


ناصرالدین شاه به تقلید از کشورهای اروپایی درصدد برآمد تا کابینه‌ای تشکیل دهد. شاه در دوره‌ای، شورایی از وزیران را تشکیل داد که همواره شکل و تعداد آن‌ها را تغییر می‌داد.<ref>مصحفی، ایران در دوره ناصرالدین شاه، تاریخ جامع ایران، ج۱۲، ص۲۱۶.</ref> البته پس از گذشت چند سال و عدم کارائی، شاه مجدد به سنت انتصاب صدراعظم روی آورد.<ref>رمضانی، ناصرالدین شاه قاجار، ۱۳۸۳ش، ص ۶۲.</ref>
ناصرالدین شاه به تقلید از کشورهای اروپایی درصدد برآمد تا کابینه‌ای تشکیل دهد. شاه در دوره‌ای، شورایی از وزیران را تشکیل داد که همواره شکل و تعداد آن‌ها را تغییر می‌داد.<ref>مصحفی، ایران در دوره ناصرالدین شاه، تاریخ جامع ایران، ج۱۲، ص۲۱۶.</ref> البته پس از گذشت چند سال و عدم کارائی، شاه مجدد به سنت انتصاب صدراعظم روی آورد.<ref>رمضانی، ناصرالدین شاه قاجار، ۱۳۸۳ش، ص ۶۲.</ref>


شاه به تبعیت از آنچه در غرب دیده بود تصمیم به ایجاد موزه ملی گرفته و برخی از دارایی‌های خود را در آنجا قرار داد. <ref>عرفانیان، ناصرالدین شاه؛ محبوب یا منفور؟، روزنامه شرق، ۲۵تیر۱۳۹۶ش، ص۱۶.</ref>
شاه به تبعیت از آنچه در غرب دیده بود تصمیم به ایجاد موزه ملی گرفته و برخی از دارایی‌های خود را در آنجا قرار داد. <ref>عرفانیان، ناصرالدین شاه؛ محبوب یا منفور؟، روزنامه شرق، ۲۵تیر۱۳۹۶ش، ص۱۶.</ref>
خط ۷۶: خط ۷۵:
برخی محققان معتقدند شاه بنیانگذار [[کتابخانه سلطنتی]] بوده است و در دوران اوست که کتابخانه سلطنتی اوج شکوفایی خود را تجربه کرد.<ref> [http://tarikhirani.ir/fa/news/4/bodyView/2776/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86.%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%8C.%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1.%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87.%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA%DB%8C.%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86.%D9%85%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C.%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C.%DA%A9%D9%87.%D8%AF%D8%B1.%D8%AD%D9%88%D8%B6.%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%86%D8%AF.%D9%88.%D8%A7%D8%B2.%D8%A8%DB%8C%D9%86.%D8%B1%D9%81%D8%AA.html ناصرالدین شاه، بنیانگذار کتابخانه سلطنتی ایران.].</ref>
برخی محققان معتقدند شاه بنیانگذار [[کتابخانه سلطنتی]] بوده است و در دوران اوست که کتابخانه سلطنتی اوج شکوفایی خود را تجربه کرد.<ref> [http://tarikhirani.ir/fa/news/4/bodyView/2776/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86.%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%8C.%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1.%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87.%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA%DB%8C.%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86.%D9%85%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C.%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C.%DA%A9%D9%87.%D8%AF%D8%B1.%D8%AD%D9%88%D8%B6.%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%86%D8%AF.%D9%88.%D8%A7%D8%B2.%D8%A8%DB%8C%D9%86.%D8%B1%D9%81%D8%AA.html ناصرالدین شاه، بنیانگذار کتابخانه سلطنتی ایران.].</ref>


در کنار این‌ها، شاه تلاش کرد نوع پوشش همسران خود را نیز تغییر دهد. تغییری که با گذشت زمان به زنان دیگر نیز سرایت کرد.<ref>سوغات ناصرالدین شاه از فرنگ؛ چادر مشکی یا شلیته؟.</ref>
در کنار این‌ها، شاه تلاش کرد نوع پوشش همسران خود را نیز تغییر دهد. تغییری که با گذشت زمان به زنان دیگر نیز سرایت کرد.<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/news/30/bodyView/1179/0/%D8%B3%D9%88%D8%BA%D8%A7%D8%AA.%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86.%D8%B4%D8%A7%D9%87.%D8%A7%D8%B2.%D9%81%D8%B1%D9%86%DA%AF%D8%9B.%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1.%D9%85%D8%B4%DA%A9%DB%8C.%DB%8C%D8%A7.%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%D8%9F.html «سوغات ناصرالدین شاه از فرنگ؛ چادر مشکی یا شلیته؟»].</ref>
 


برخی محققان معتقدند موج اصلاحاتی که در دوران ناصرالدین شاه واقع شد سبب شکل‌گیری بنیان‌های [[انقلاب مشروطه]] گردید.<ref>الگار، نقش روحانیت پیشرو در جنبش مشروطیت، ۱۳۵۶ش، ص۱۷۴.</ref>
برخی محققان معتقدند موج اصلاحاتی که در دوران ناصرالدین شاه واقع شد سبب شکل‌گیری بنیان‌های [[انقلاب مشروطه]] گردید.<ref>الگار، نقش روحانیت پیشرو در جنبش مشروطیت، ۱۳۵۶ش، ص۱۷۴.</ref>
خط ۸۲: خط ۸۲:
==هنر==
==هنر==
شاه به خطاطی علاقمند بود و گاه از سرمشق‌های [[محمد رضا کلهر]] خطاط معروف، می‌نوشت.<ref>صحراگرد،‌ ناصرالدین شاه و خوشنویسی،‌ ۱۳۸۶ش، ص۷۶.</ref>
شاه به خطاطی علاقمند بود و گاه از سرمشق‌های [[محمد رضا کلهر]] خطاط معروف، می‌نوشت.<ref>صحراگرد،‌ ناصرالدین شاه و خوشنویسی،‌ ۱۳۸۶ش، ص۷۶.</ref>
او به سفرنامه‌نویسی علاقه وافری داشت و سفرنامه‌های مفصلی را نیز به قلم خود نوشت.<ref>بی‌نام، ناصرالدین شاه قاجار، ضمیمه نامه فرهنگستان، ۱۳۸۷ش، ص۲۶.</ref>
او به سفرنامه‌نویسی علاقه وافری داشت و سفرنامه‌های مفصلی را نیز به قلم خود نوشت.<ref>«ناصرالدین شاه قاجار»، ضمیمه نامه فرهنگستان، ۱۳۸۷ش، ص۲۶.</ref>


[[تعزیه]] در دوران ناصرالدین شاه مقبولیت بسیار یافت و [[تکیه‌|تکیه‌ها]] چند برابر گشت. البته موارد ساختگی تعزیه زیادتر شد و تقریبا به شکل نمایشنامه‌ای تآتری درآمد. <ref>الگار، نقش روحانیت پیشرو در جنبش مشروطیت، ۱۳۵۶ش، ص۱۹۱.</ref>
[[تعزیه]] در دوران ناصرالدین شاه مقبولیت بسیار یافت و [[تکیه‌|تکیه‌ها]] چند برابر گشت. البته موارد ساختگی تعزیه زیادتر شد و تقریبا به شکل نمایشنامه‌ای تآتری درآمد. <ref>الگار، نقش روحانیت پیشرو در جنبش مشروطیت، ۱۳۵۶ش، ص۱۹۱.</ref>
خط ۱۱۵: خط ۱۱۵:
==سینما و تلویزیون==
==سینما و تلویزیون==
فیلم‌ها و سریال‌هایی در مورد ناصرالدین شاه ساخته شده است:
فیلم‌ها و سریال‌هایی در مورد ناصرالدین شاه ساخته شده است:
* «ناصرالدین‌شاه و ۸۴ همسرش»؛ انیمیشنی است از کارگردان نروژی به نام بیت پیترسن که در سال ۲۰۱۱ میلادی ساخته شد. <ref>ناصرالدین‌شاه و ۸۴ همسرش http://www.imdb.com/title/tt1918973/fullcredits#cast.</ref>
* سریال «سلطان صاحبقران»؛ نویسنده و کارگردان علی حاتمی.<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0830855/ سلطان صاحبقران].</ref>
* سریال «سلطان صاحبقران»؛ نویسنده و کارگردان علی حاتمی.<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0830855/ سلطان صاحبقران].</ref>
* «ناصرالدین شاه آکتور سینما»؛ نویسنده و کارگردان محسن مخملباف. <ref>[http://www.sourehcinema.com/Title/Title.aspx?id=138109201587 ناصرالدين شاه آكتور سينما].</ref>
* «ناصرالدین شاه آکتور سینما»؛ نویسنده و کارگردان محسن مخملباف. <ref>[http://www.sourehcinema.com/Title/Title.aspx?id=138109201587 ناصرالدين شاه آكتور سينما].</ref>
* «ناصرالدین‌شاه و ۸۴ همسرش»؛ انیمیشنی است از کارگردان نروژی به نام بیت پیترسن که در سال ۲۰۱۱ میلادی ساخته شد. <ref>ناصرالدین‌شاه و ۸۴ همسرش http://www.imdb.com/title/tt1918973/fullcredits#cast.</ref>


==پانویس==
==پانویس==
خط ۱۲۵: خط ۱۲۵:
* اعتضادی، محمد باقر، دیوان اشعار ناصرالدین شاه، تهران، قائم مقام، ۱۳۲۴ش.
* اعتضادی، محمد باقر، دیوان اشعار ناصرالدین شاه، تهران، قائم مقام، ۱۳۲۴ش.
* امانت،‌عباس، قبله عالم: ناصرالدین شاه قاجار و پادشاهی ایران، ترجمه حسن کامشاد، تهران، کارنامه، ۱۳۸۳ش.
* امانت،‌عباس، قبله عالم: ناصرالدین شاه قاجار و پادشاهی ایران، ترجمه حسن کامشاد، تهران، کارنامه، ۱۳۸۳ش.
* بی‌نام، ناصرالدین شاه قاجار، ضمیمه نامه فرهنگستان، ‌۱۳۸۷ش.
* تیموری، ابراهیم، عصر بی‌خبری یا تاریخ امتیازات در ایران، تهران، اقبال، ۱۳۳۲ش.
* تیموری، ابراهیم، عصر بی‌خبری یا تاریخ امتیازات در ایران، تهران، اقبال، ۱۳۳۲ش.
* دیوان اشعار ناصرالدین شاه اردیبهشت ۱۳۲۴. تصحیح و تألیف محمد باقر اعتضادی، قائم مقام، تهران.
* دیوان اشعار ناصرالدین شاه اردیبهشت ۱۳۲۴. تصحیح و تألیف محمد باقر اعتضادی، قائم مقام، تهران.
خط ۱۳۷: خط ۱۳۶:
* معیرالممالک، دوستعلی خان، یادداشت‌هایی از زندگانی خصوصی ناصرالدین شاه، تهران، تاریخ ایران،‌ ۱۳۶۱ش.
* معیرالممالک، دوستعلی خان، یادداشت‌هایی از زندگانی خصوصی ناصرالدین شاه، تهران، تاریخ ایران،‌ ۱۳۶۱ش.
* ‌ناصرالدین شاه، حکایت پیر و جوان، به کوشش(مقدمه و تصحیح): کورش منصوری، تهران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، ۱۳۸۵ش.
* ‌ناصرالدین شاه، حکایت پیر و جوان، به کوشش(مقدمه و تصحیح): کورش منصوری، تهران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، ۱۳۸۵ش.
* «ناصرالدین شاه قاجار»، ضمیمه نامه فرهنگستان، ‌۱۳۸۷ش.
* نظرپور، مهدی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، قم، زمزم هدایت، ۱۳۹۰ش.
* نظرپور، مهدی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، قم، زمزم هدایت، ۱۳۹۰ش.
* یحیی ذکاء، تاریخچه ساختمان‌های ارگ سلطنتی تهران و راهنمای کاخ گلستان، تهران، ۱۳۴۹ ش.
* یحیی ذکاء، تاریخچه ساختمان‌های ارگ سلطنتی تهران و راهنمای کاخ گلستان، تهران، ۱۳۴۹ ش.
Automoderated users، confirmed، movedable، protected، مدیران، templateeditor
۶٬۷۸۵

ویرایش