عمرو بن عبدود: تفاوت میان نسخه‌ها

| نسب/قبیله =تیره بنی عامر بن لؤی - [[قریش]]

| دلیل شهرت =کشته شدن به دست امام علی(ع)

'''عَمرو بن عَبدِوُدّ''' یا '''عَمرو بن عَبدِوَدّ''' (کشته شده در [[سال ۵ هجری قمری|سال ۵ق]]) از برترین جنگجویان [[قریش]] که در [[جنگ خندق]] به دست [[امام علی(ع)]] کشته شد. بنابر برخی [[روایات]]، [[پیامبر(ص)]] ضربه [[علی بن ابی‌طالب(ع)]] بر عمرو بن عبدود را در این جنگ، برتر از [[عبادت]] همه [[جن|جِنیان]] و انسان‌ها دانسته است. [[ابن تیمیه]]، عالم [[اهل سنت]] و پایه‌گذار [[سلفیه]]، وجود عمرو بن عبدود را رد کرده است. برخی محققان، انگیزه ابن تیمیه را انکار [[فضایل امام علی(ع)]] دانسته‌اند.

بر اساس روایتی از کتاب [[مناقب آل ابی‌طالب]]، نوشته [[ابن شهرآشوب]]، [[امام علی(ع)]] در خلال جنگیدن با عمرو بن عبدود، پس از آنکه عمرو، آب دهان بر چهره‌اش انداخت، چند لحظه از جنگیدن دست کشید تا خشم خود را فرونشاند، و سپس عمرو را کشت.  

==کشته شدن در جنگ خندق==

درباره تولد و زندگی عمرو بن عبدود، اطلاعاتی در منابع تاریخی و روایی وجود ندارد، جز اینکه او از تیره بنی عامر بن لؤی از [[قریش]] بوده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: ابن هشام الحمیری، سیرة النبی، ۱۳۸۳ق، ج۳، ص۷۳۲؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۷۸؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۱۸۱.</ref> وی چنانکه در منابع شیعه و سنی آمده، در [[جنگ احزاب]] (خندق) در [[سال پنجم هجری قمری]]، همراه با [[عکرمة بن ابی جهل]]، [[هبیرة بن ابی وهب]]، [[نوفل بن عبدالله|نوفل بن عبدالله بن مغیرة]] و [[ضرار بن خطاب]]، به سختی از خندقی که مسلمانان کنده بودند گذشت.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۵۷۳-۵۷۴؛ شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۰.</ref> عمر بن عبدود که سومین جنگجوی قریش،<ref>الحاکم النیسابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۳۴، ح۴۳۲۹.</ref> و مساوی با هزار جنگجو دانسته می‌شد،<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ۱۳۷۵ق، ج۲، ص۳۲۴.</ref> مبارز می‌طلبید و مسلمانان را تحقیر کرد و گفت: «و لقد بححت من النداء بجمعکم هل من مبارز»؛<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۰.</ref> یعنی صدایم گرفت از بس فریاد مبارزطلبی در میانتان سر دادم.{{یادداشت| نیرومندی و مبارز طلبی همراه با جسارت عمروبن عبدود در حدی که بود هیچ یک از مسلمانان داوطلب هماوردی با او نبود در تاریخ آمده که هنگام مبارز طلبی عمرو سکوت بر جبهه مسمانان حاکم بود وهیچ کس هیچ گونه عکس‌العملی نداشت تا بدان حد که گویا بر سر آنان پرنده نشسته است (والناس سكوت على رؤوسهم الطير) (این ضرب المثل کنایه از ترس و سکوت و انتظار است.) العلامة المجلسي، بحار الأنوار، ج۳۹، ص۴ در باره شمشیر عمروبن عبدود در منابع تاریخی نوشته شده گویا شعله ای از آتش بود که کنایه از برّاق بودن و بُرّندگی فوق العاده آن است.( فَسَلَّ سَيْفَهُ كَأَنَّهُ شُعْلَةُ نَارٍ) مستدرک حاکم نیشابوری، ج۳، ص۳۴}}<ref>شیخ مفید، ترجمه ارشاد شیخ مفید، ۱۳۸۸ش، ص۹۲.</ref> بنابر نقل منابع، [[علی بن ابیطالب]]، پس از هر بار مبارزطلبیِ عمرو بن عبدود، برای جنگیدن با وی بلند می‌شد،؛ اما به خواست پیامبر، می‌نشست؛ تا آنکه پیامبر به [[امام علی(ع)]] اجازه مبارزه داد و [[عمامه]] خود را بر سر او بست و شمشیرش را به وی داد تا با عَمرو بجنگد.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۰.</ref>

[[امام علی(ع)]]، ابتدا عمرو بن عبدوُدّ را دعوت کرد تا به [[توحید|یگانگی خدا]] و [[رسالت|رسالت محمد(ص)]] شهادت دهد و پس از آنکه او نپذیرفت، از او خواست که از همان راهی که آمده بازگردد و وقتی قبول نکرد، به او گفت از اسب فرود آید و مبارزه کند و او پذیرفت و حتی براساس نقل ابن ابی‌الحدید <ref>ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۶۴.</ref> اسب خویش را پی کرد ویا این که زخمی به صورت اسبش زد و اسب گریخت. <ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۰و۱۰۱.</ref> بنابر نقل [[جابر بن عبدالله انصاری]] که همراه [[امام علی(ع)]] بوده است، جنگ بین علی بن ابی طالب و عمرو بن عبدود بالا گرفت، تا آنکه صدای [[تکبیر]] علی(ع) بلند شد و مسلمانان دریافتند عمرو بن عبدود کشته شده است.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۲.</ref> بر اساس منابع تاریخی، علاوه بر عمرو بن عبدود، پسرش حسل نیز به دست امام علی(ع) کشته شد.<ref>عاملی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم، ۱۴۲۶ق، ج۱۱، ص۱۶۰.</ref> در برخی گزارش‌ها آمده که امام علی(ع) پس از کشتن عمروبن عبدود سر او را برابر [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] گذاشت در این هنگام [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] و [[عمر بن خطاب|عمر]] برخاستند و صورت علی (ع) را بوسیدند و پیامبر(ص) که خوشحالی در سیمایش آشکار بود فرمود: این پیروزی(واقعی) است یا فرمود: این نخستین پیروزی است و شوکت و هیبت [[شرک|مشرکان]] از میان رفت و از امروز به بعد آنان دیگر با ما نمی جنگند و این ما هستیم که با آنان می‌جنگیم. <ref>ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ناشر، مکتبة آیة الله مرعشي‌ نجفي، ج۱۹، ص۶۲.</ref> (درگذشته [[سال ۶۷۲ هجری قمری|۶۷۲ق]]) که با این بیت شروع می‌شود: «از علی آموز اخلاص عمل/ شیر حق را دان منزه از دغل»، روایت مذکور بیان شده است.<ref>همایی، مولوی‌نامه، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۵۲-۵۴.</ref>{{شعر}}{{ب|از علی آموز اخلاص عمل|

شیر حق را دان مطهر از دغل}}

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

در منابع روایی، از [[پیامبر(ص)]] نقل شده است که ضربه علی(ع) بر عمرو بن عبدود در [[جنگ خندق]]، بافضیلت‌ تر از عبادت [[جن]] و اِنس است.{{یادداشت|ضربة عليّ في يوم الخندق أفضل من عبادة الثقلين }}<ref>علامه حلی، نهج الحق و کشف الصدق، ۱۹۸۲م، ص۲۳۴.</ref>در برخی روایات در منابع اهل سنت از پیامبر (ص) است که پس از ضربتی که امام علی(ع) به عمرو زد به او فرمود:ای علی مژده باد برتو که ضربت امروز تو بر اعمال امت من برتری و رجحان دارد.<ref>القندوزي، [[ینابیع المودة لذوی القربی (کتاب)|ينابيع المودة لذو القربى]]، ج۱، ص۲۸۴</ref>{{یادداشت| أبشر يا علي فلو وزن اليوم عملك بعمل أمّة محمد لرجح عملك بعملهم}} و در دیگر روایت حاکم نیشابوری، در [[المستدرک علی الصحیحین (کتاب) |المستدرك علي الصحيحين]]، از پیامبر (ص) نقل کرده است که ضربت علی(ع) با فضیلت تر از اعمال امت من تا روز قیامت است. <ref>المستدرك علي الصحيحين، ج۳، ص۳۴، دار الكتب العلمية بيروت، چاپ اول۱۴۱۱ق</ref>

[[ابن تیمیه]] عالم اهل سنت و پایه‌گذار [[سلفیه]] در وجود عمرو بن عبدود تردید وارد کرده است؛<ref>ابن تیمیة، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۸، ص۱۰۵-۱۱۰.</ref> به باور او، در هیچ‌کدام از غزوه‌های [[بدر]] و [[احد]] و همچنین در [[غزوه|غزوه‌های]] دیگر و [[سریه|سریه‌ها]]، اثری از نام عمرو بن عبدود نیست و آنچه درباره او در [[جنگ خندق]] نقل شده، در هیچ‌کدام از صحیحَین، یعنی [[صحیح مسلم]] و [[صحیح بخاری]]، نیامده است.<ref>ابن تیمیة، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۸، ص۱۰۹.</ref> با این‌حال، حضور عمرو بن عبدود در غزوه خندق، در منابع تاریخی مانند تاریخ طبری<ref>طبری، تاریخ الطبري، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۵۷۳.</ref> و تاریخ الاسلام ذهبی<ref>ذهبی، تاریخ الإسلام، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۹۰.</ref> ذکر شده و حاکم نیشابوری از عالمان [[اهل سنت]]، در کتاب المستدرک علی الصحیحین، روایتی حاکی از حضور عمرو بن عبدود در غزوه [[بدر]] و مجروح شدن او نقل کرده است.<ref>الحاکم النیسابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۳۴، ح۴۳۲۹.</ref> همچنین در منابع تاریخی اشعاری از [[حسان بن ثابت]] [[صحابی]] پیامبر درباره افتخار کردن به قتل عمرو به دست امام علی،<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، دار المعرفه، ص۲۶۸-۲۶۹.</ref> و نیز اشعاری در سوگ او از مسافع بن عبدمناف،<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، دار المعرفه، ج۲، ص۲۶۶-۲۶۷.</ref> هبیرة بن ابی‌وهب<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، دار المعرفه، ج۲، ص۲۶۷-۲۶۸.</ref> از همراهان عمرو بن عبدود که از خندق عبور کرده بود،<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۵۷۳-۵۷۴.</ref> و خواهر عمرو<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۶-۱۰۹.</ref> نقل شده است.

*ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر و دار بیروت، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.

*ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنة النبویة فی نقض کلام الشیعة القدریة، تحقیق محمد رشاد سالم، [ریاض]، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.

*ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، نجف، المطبعة الحیدریة، ۱۳۷۵ق/۱۹۵۶م.

*ابن عساکر، علی بن الحسن، تاریخ مدینة دمشق، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.

*ابن هشام الحمیری، عبدالملک، سیرة النبی، تحقیق محمد محیی الدین عبدالحمید، قاهره، مکتب محمدعلی صبیح، ۱۳۸۳ق/۱۹۶۳م.

* ابن هشام الحمیری، عبدالملک،السیرة النبویة، تحقیق مصطفی السقا و ابراهیم الابیاری و عبدالحفیظ شلبی، بیروت، دار المعرفه، بی‌تا.

*الحاکم النیسابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق مصطفی عبد القادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمية، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۰م.

*همایی، جلال الدین، مولوی‌نامه: مولوی چه می‌گوید؟، تهران، هما، ۱۳۸۵ش.