پرش به محتوا

خلیل بن غازی قزوینی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات عالمان شیعه
| عنوان            =ملا خلیل قزوینی
| تصویر            =
| اندازه تصویر      =
| نام کامل          =خلیل بن غازی قزوینی
| لقب              =بُرهان العُلَماء
| نسب              =
| خویشاوندان سرشناس =
| تاریخ تولد        = سوم رمضان ۱۰۰۱ ق،
| شهر تولد          =
| کشور تولد        =
| محل تحصیل        =
| محل زندگی        =
| تاریخ وفات        =۱۰۸۹ ق.
| شهر وفات          = قزوین
| محل دفن            = قزوین
| استادان          = [[میرداماد]] • [[شیخ بهایی]] •  ملا حاج محمود رنانی • ملا حاجی حسین یزدی • امیر ابوالحسن قائنی مشهدی
| شاگردان          =میر محمّد مؤمن بن محمّد زمان طالقانی  ملّا محمّدباقر بن غازی قزوینی (برادرش) • احمد بن خلیل قزوینی (فرزندش) و...
| اجازه روایت از    =
| اجازه اجتهاد از  =
| اجازه روایت به    =
| اجازه اجتهاد به  =
| تالیفات          = [[الشافی فی شرح الکافی|الشافی]] • [[صافی در شرح کافی]]
| فعالیت‌های علمی    = گرایش به [[اخباریان]] • مخالفت با فلاسفه و [[اجتهاد]]
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی =
| اجتماعی = تولیت [[آستان عبدالعظیم حسنی|آستان عبدالعظیم]] تأسیس مدرسه آخوند یا ملا خلیلا
| سیاسی =
| امضا            =
| وب‌گاه رسمی        =
}}
'''مُلا خَلیل بن غازی قَزوینی''' از عالمان [[شیعه]] در قرن یازدهم قمری و اهل [[قزوین]] است. از اساتید مشهور او می‌توان به [[میرداماد]] و [[شیخ بهایی]] اشاره کرد. ملا خلیل، مدتی تولیت [[آستان عبدالعظیم حسنی]] را عهده‌دار بود و به علت حکم تحریم [[نماز جمعه]] برکنار شد. از دیگر ویژگی‌های او گرایش به [[اخباریان]] و مخالفت با فلاسفه و [[اجتهاد]] بود. علیرغم این روحیات و ویژگی‌ها، آنچه در بیان معاصران ملاخلیل قزوینی ذکر شده، همگی در تمجید مقام علمی او بوده است. وی دارای تألیفات متعددی است که از مشهورترین آن‎‌ها دو شرح کتاب [[کافی]] به نام‌های [[الشافی فی شرح الکافی|الشافی]] و [[صافی در شرح کافی]] است.
'''مُلا خَلیل بن غازی قَزوینی''' از عالمان [[شیعه]] در قرن یازدهم قمری و اهل [[قزوین]] است. از اساتید مشهور او می‌توان به [[میرداماد]] و [[شیخ بهایی]] اشاره کرد. ملا خلیل، مدتی تولیت [[آستان عبدالعظیم حسنی]] را عهده‌دار بود و به علت حکم تحریم [[نماز جمعه]] برکنار شد. از دیگر ویژگی‌های او گرایش به [[اخباریان]] و مخالفت با فلاسفه و [[اجتهاد]] بود. علیرغم این روحیات و ویژگی‌ها، آنچه در بیان معاصران ملاخلیل قزوینی ذکر شده، همگی در تمجید مقام علمی او بوده است. وی دارای تألیفات متعددی است که از مشهورترین آن‎‌ها دو شرح کتاب [[کافی]] به نام‌های [[الشافی فی شرح الکافی|الشافی]] و [[صافی در شرح کافی]] است.


== اشتراک نام ملا خلیل ==
== اشتراک نام ملا خلیل ==
چند دانشمند دیگر به نام '''ملّا خلیل''' در قزوین بوده‌اند که نباید با آنها اشتباه گرفت:
چند دانشمند دیگر به نام '''ملّا خلیل''' در قزوین بوده‌اند که نباید با آنها اشتباه گرفت:
# ''ملّا خلیل بن محمّد زمان قزوینی'' (نگارنده رساله اثبات حُدوث الإراده) در سال ۱۱۴۸ ق؛
* ''ملّا خلیل بن محمّد زمان قزوینی'' (نگارنده رساله اثبات حُدوث الإراده) در سال ۱۱۴۸ ق؛
# ''ملّا خلیل بن حاجی بابا قزوینی''، معروف به زرکش؛
* ''ملّا خلیل بن حاجی بابا قزوینی''، معروف به زرکش؛
# ''آقا خلیل بن محمّد اشرف قاینی اصفهانی'' (متوفای ۱۱۳۶ ق) ساکن قزوین؛
* ''آقا خلیل بن محمّد اشرف قاینی اصفهانی'' (متوفای ۱۱۳۶ ق) ساکن قزوین؛
# ''سید خلیل قزوینی'' (زنده در ۱۲۳۹ ق) صاحب تفسیر سید خلیل.<ref>صافی در شرح کافی، ج۱، ص۸.</ref>
* ''سید خلیل قزوینی'' (زنده در ۱۲۳۹ ق) صاحب تفسیر سید خلیل.<ref>صافی در شرح کافی، ج۱، ص۸.</ref>


== زندگی نامه ==
== زندگی‌نامه ==
=== نام و نسب ===
=== نام و نسب ===
خلیل بن غازی قزوینی، مکنّی به ابوحامد، معروف به «''ملّا خلیلا''» و «''خلیلای قزوینی''» و «''ملّا خلیل قزوینی''» و ملقّب به «''بُرهان العُلَماء''» است. نقش مهر او را«''الْعِلْمُ خَلِیلُ الْمُؤْمِن''» گزارش کرده و برخی نام وی را «''خلیل اللَّه''» نیز ذکر کرده‌اند.<ref>صافی در شرح کافی، ج۱، ص۸.</ref>
خلیل بن غازی قزوینی، مکنّی به ابوحامد، معروف به «''ملّا خلیلا''» و «''خلیلای قزوینی''» و «''ملّا خلیل قزوینی''» و ملقّب به «''بُرهان العُلَماء''» است. نقش مهر او را«''الْعِلْمُ خَلِیلُ الْمُؤْمِن''» گزارش کرده و برخی نام وی را «''خلیل اللَّه''» نیز ذکر کرده‌اند.<ref>صافی در شرح کافی، ج۱، ص۸.</ref>


=== تولّد و وفات ===
=== تولّد و وفات ===
ملّا خلیل قزوینی در شهر [[قزوین]]، در سوم [[رمضان]] سال ۱۰۰۱ ق، چشم به جهان گشود. او در همان شهر، در سال ۱۰۸۹ ق، در سنّ ۸۸ سالگی‌ درگذشت.<ref>صافی در شرح کافی، ج۱، ص۸.</ref>
ملّا خلیل قزوینی در شهر [[قزوین]]، در سوم [[رمضان]] سال ۱۰۰۱ ق زاده شد. او در سال ۱۰۸۹ ق، در سنّ ۸۸ سالگی‌ در همانجا درگذشت.<ref>صافی در شرح کافی، ج۱، ص۸.</ref>


=== خاندان ===
=== خاندان ===
افرادی از خاندان ملّا خلیل که تاکنون شناسایی شده‌اند عبارتند از:
افرادی از خاندان ملّا خلیل که تاکنون شناسایی شده‌اند عبارتند از:
# ''غازی قزوینی'' (پدر ملّا خلیل). درباره پدر ملّا خلیل در مصادر مطلبی ذکر نشده است.
* ''غازی قزوینی'' (پدر ملّا خلیل). درباره پدر ملّا خلیل در مصادر مطلبی ذکر نشده است.
# ''ملّا محمّد باقر بن غازی'' (برادر ملّا خلیل). او یکی از اعیان علمای زمان خود بود که در سی سالگی به سمت مُدرّسی [[آستانه عبدالعظیم حسنی]] منصوب شده و در قزوین نیز استاد مدرسه التفاتیه بود.
* ''ملّا محمّد باقر بن غازی'' (برادر ملّا خلیل). او یکی از اعیان علمای زمان خود بود که در سی سالگی به سمت مُدرّسی [[آستانه عبدالعظیم حسنی]] منصوب شده و در قزوین نیز استاد مدرسه التفاتیه بود.
# ''جعفر بن غازی قزوینی'' (برادر دیگر ملّا خلیل)
* ''جعفر بن غازی قزوینی'' (برادر دیگر ملّا خلیل)
# ''مولی سلمان بن ملّا خلیل قزوینی'' (پسر ملّا خلیل)
* ''مولی سلمان بن ملّا خلیل قزوینی'' (پسر ملّا خلیل)
# ''احمد بن خلیل بن غازی قزوینی'' (پسر ملّا خلیل) که در زمان پدرش در سال ۱۰۸۳ ق، در گذشته است. او حاشیه‌ای بر حاشیه پدرش بر [[عدة الاصول|عدّة الاصول]] نگاشته است.
* ''احمد بن خلیل بن غازی قزوینی'' (پسر ملّا خلیل) که در زمان پدرش در سال ۱۰۸۳ ق، در گذشته است. او حاشیه‌ای بر حاشیه پدرش بر [[عدة الاصول|عدّة الاصول]] نگاشته است.
# ''ابوذر بن ملّا خلیل قزوینی'' (پسر ملّا خلیل) که در زمان پدرش در سال ۱۰۸۴ ق، در گذشته است.
* ''ابوذر بن ملّا خلیل قزوینی'' (پسر ملّا خلیل) که در زمان پدرش در سال ۱۰۸۴ ق، در گذشته است.
# ''محمّد نصیر بن حاجی افضل بیک'' (برادر زاده ملّا خلیل قزوینی)، که نسخه‌ای از [[فروع کافی]] را (شامل کتاب [[صلاة]] و [[جهاد]]) از سال ۱۰۷۰ تا ۱۰۷۳ ق، استنساخ نموده است.
* ''محمّد نصیر بن حاجی افضل بیک'' (برادر زاده ملّا خلیل قزوینی)، که نسخه‌ای از [[فروع کافی]] را (شامل کتاب [[صلاة]] و [[جهاد]]) از سال ۱۰۷۰ تا ۱۰۷۳ ق، استنساخ نموده است.


== اساتید ==
== اساتید ==
# بهاءالدین محمّد عاملی معروف به [[شیخ بهایی]] (متوفای ۱۰۳۰ ق)
* بهاءالدین محمّد عاملی معروف به [[شیخ بهایی]] (متوفای ۱۰۳۰ ق)
# میر محمّد باقر استرآبادی معروف به [[میر داماد]] (متوفای ۱۰۴۱ ق)،
میر محمّد باقر استرآبادی معروف به [[میر داماد]] (متوفای ۱۰۴۱ ق)،
# مولی حاج محمود رنانی،
* مولی حاج محمود رنانی،
# مولی حاجی حسین یزدی.
* مولی حاجی حسین یزدی.
# امیر ابوالحسن قائنی مشهدی{{سخ}}
* امیر ابوالحسن قائنی مشهدی{{سخ}}
آنچه در مصادر، از اساتید ملّا خلیل یاد شده همین چهار عالم بودند و از دیگر اساتید وی در مصادر یادی نشده است. خصوصاً استادی که ملّا خلیل تحت تأثیر تعالیم وی بوده و طبق آن حتی با مجتهدان مخالفت می‌کرده، شناسایی نشده است.<ref>صافی در شرح کافی، ج۱، ص۹.</ref>
آنچه در مصادر، از اساتید ملّا خلیل یاد شده همین چهار عالم بودند و از دیگر اساتید وی در مصادر یادی نشده است. خصوصاً استادی که ملّا خلیل تحت تأثیر تعالیم وی بوده و طبق آن حتی با مجتهدان مخالفت می‌کرده، شناسایی نشده است.<ref>صافی در شرح کافی، ج۱، ص۹.</ref>