کاربر ناشناس
ناصر خسرو قبادیانی: تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح ویرایشی برخی موارد ازجمله لینک دهی
imported>Hasaninasab جز (اصلاح برخی موارد ازجمله لینک دهی سال) |
imported>Hasaninasab (اصلاح ویرایشی برخی موارد ازجمله لینک دهی) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | ||
| نام = | | نام = ناصر خسرو قبادیانی | ||
| تصویر =سردیس ناصرخسرو قبادیانی.jpg | | تصویر =سردیس ناصرخسرو قبادیانی.jpg | ||
| توضیح تصویر =سردیس ناصرخسرو قبادیانی | | توضیح تصویر =سردیس ناصرخسرو قبادیانی | ||
| نام اصلی = | | نام اصلی = | ||
| زمینه فعالیت =حکمت، فلسفه، شعر، ادب | | زمینه فعالیت =حکمت، فلسفه، شعر، ادب | ||
| ملیت = ایران | | ملیت = ایران | ||
| تاریخ تولد =۳۹۴ق | | تاریخ تولد =[[سال ۳۹۴ هجری قمری|۳۹۴ق]] | ||
| محل تولد =[[بلخ]] | | محل تولد =[[بلخ]] | ||
| والد =خسرو | | والد =خسرو | ||
| تاریخ مرگ =۴۸۱ق | | تاریخ مرگ =[[سال ۴۸۱ هجری قمری|۴۸۱ق]] | ||
| محل مرگ =یمگان | | محل مرگ =یمگان | ||
| علت مرگ = | | علت مرگ = | ||
| محل زندگی = بلخ، | | محل زندگی = بلخ، [[مرو]]، [[قاهره]]، [[بدخشان]] | ||
| مختصات محل زندگی = | | مختصات محل زندگی = | ||
| مدفن =یمگان | | مدفن =یمگان | ||
|در زمان حکومت = | |در زمان حکومت =[[غزنویان]]، [[سلجوقیان]]، [[فاطمیان]] مصر | ||
|اتفاقات مهم = | |اتفاقات مهم = | ||
| نام دیگر = | | نام دیگر = | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
|امضا = | |امضا = | ||
}} | }} | ||
'''ناصر خسرو قبادیانی''' (۳۹۴- | '''ناصر خسرو قبادیانی''' ([[سال ۳۹۴ هجری قمری|۳۹۴]]-[[سال ۴۸۱ هجری قمری|۴۸۱]]ق) متکلم، شاعر، نویسنده و جهانگرد بزرگ قرن پنجم که مذهب [[اسماعیلیه|اسماعیلی]] داشت. وی از جوانی به تحصیل علوم پرداخت و به دربار [[غزنویان]] و سپس به دربار [[سلجوقیان]] راه یافت. در سال ۴۳۷ق به جهت خوابی که دید، کارهای دولتی را رها کرد و به سفر [[حج]] رفت. در این سفر به [[مصر]] رفت. چندسالی در این شهر ماند و با پیوستن به فرقهٔ [[اسماعیلیه]] به تبلیغ عقاید آنان پرداخت. حاکمان [[سلجوقی]] در صدد کشتن وی برآمدند، پس به ناچار به بدخشان فرار کرد. سرانجام در سال ۴۸۱ق در روستای یمگان در ولایت بدخشان [[افغانستان]] وفات یافت. از آثارمهم او می‌توان به سفرنامه و دیوان اشعار اشاره کرد. وی به [[پیامبراکرم|پیامبر]] و [[اهل بیت]] ارادتی خاص داشت؛ لذا در آثارش نمود فراوان دارد. در دیوان این شاعر بیش از ۶۰ مضمون و اندرز که ترجمه و یا برگرفته از سخنان [[امیرالمؤمنین ]]است، یافت می‌شود. | ||
[[پرونده:آرامگاه حکیم ناصر خسرو در یمگان.jpg|بندانگشتی|آرامگاه حکیم ناصر خسرو در یمگان]] | [[پرونده:آرامگاه حکیم ناصر خسرو در یمگان.jpg|بندانگشتی|آرامگاه حکیم ناصر خسرو در یمگان ولایت [[بدخشان]]]] | ||
==زندگی نامه== | ==زندگی نامه== | ||
ناصرخسرو قبادیانی در سال [[سال ۳۹۴ هجری قمری|۳۹۴ق]] در روستای قبادیان [[بلخ]] متولد شد. از آغاز جوانی به تحصیل علوم پرداخت و به دربار [[غزنویان]] و سپس به دربار [[سلجوقیان]] راه یافت. در سال ۴۳۷ق خوابی دید که باعث شد کارهای دولتی را رها کند و به سفر [[حج]] برود. در این سفر وقتی به [[مصر]] رسید، چندسالی در آنجا ماند. <ref>ادوارد برون،تاریخ ادبی ایران، ۱۳۵۸ش،ج۲، ص۴۱۱.</ref> و عقاید فرقهٔ [[اسماعیلیه ]]را پذیرفت واز دانشمندان آنان به حساب آمد.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۷۴</ref> لذا تبلیغ عقاید اسماعیلیه را شروع کرد که [[سلجوقیان]] در صدد کشتن وی برآمدند؛ پس به ناچار به بدخشان فرار کرد. در این رابطه درباره وی داستانها وافسانه‌هایی ساخته‌اند.<ref>ادوارد برون، تاریخ ادبی ایران، ۱۳۵۸ش، ج۲، ص۴۱۶.</ref> وی در سال ۴۸۱ق در روستای یمگان در ولایت بدخشان [[افغانستان]] وفات یافت. | |||
==اهل بیت در آثار ناصرخسرو== | ==اهل بیت در آثار ناصرخسرو== | ||
شهرت ناصرخسرو در بین مردم به شعر است. ولی ناصر پیش از آن که شاعر باشد، متکلم است.<ref>نویسندگان، یاد نامه ناصر خسرو، مقاله شهیدی، افکار و عقاید کلامی ناصر خسرو، ۱۳۹۴ق، ص۳۱۶.</ref> وی به [[اهل بیت]] ارادت داشت. در آثارش به ویژه در دیوان شعرش این علاقه زیاد دیده می‌شود. ناصرخسرو در کتاب [[جامع الحکمتین|جامعُ الحِکمَتَین]] که در اواخر عمرش آن را نوشته، به اثبات وجود وصی برای [[پیامبر(ص)]] می‌پردازد و شرافت هر دو را ذکر می‌کند و این گونه نتیجه می‌گیرد: «وصایتی که در [[غدیر خم]] به همگان اعلان شد در فرزندان [[امام علی]] جاری است.»<ref> ناصر خسرو، جامع الحکمتین، ص ۱۸۰.</ref> | |||
ناصرخسرو در کتاب [[جامع الحکمتین|جامعُ الحِکمَتَین]] که در اواخر عمرش آن را نوشته، به اثبات وجود وصی برای [[پیامبر(ص)]] | وی در تفسیر[[حدیث سفینه]] می‌نویسد:«[[کشتی نوح]] چوب نیست؛ بل [[اهل بیت]] رسول است و نیز [[طوفان نوح]] آب نیست؛ بل جهل و ضلالت است که هلاک عاصیان است.» <ref>ناصر خسرو، جامع الحکمتین، ص ۱۸۱.</ref> | ||
وی در تفسیر[[حدیث سفینه]] | |||
او در کتاب «وجه دین» که رساله عملی محسوب | او در کتاب «وجه دین» که رساله عملی محسوب می‌شود درباره اثبات وصایت [[حضرت علی]] پرادخته و می‌نویسد:«وصی [[حضرت آدم|آدم]] مولانا [[شیث]] بود علیه السلام و وصی [[نوح]] مولانا [[سام پسر نوح|سام]] بود علیه السلام و وصی [[ابراهیم]] مولانا [[اسماعیل نبی|اسماعیل]] بود علیه السلام و وصی [[حضرت موسی|موسی]] مولانا [[هارون (پیامبر)|هارون]] بود علیه السلام و وصی [[عیسی]] مولانا [[شمعون]] بود علیه السلام و وصی [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|محمد]] مصطفی [[امام علی|علی المرتضی]] بود علیه السلام.»<ref>ناصر خسرو، وجه دین، ۱۳۹۷ق، ص۶۴</ref> | ||
ناصر خسرو در سفرنامه، نام حضرت علی را بارها با ذکر سلام و احترام یاد کرده است. در خوان الاخوان حضرت علی را به همراه اولیا و رسول و امامان، [[واسطه فیض]] دانسته و این گونه | ناصر خسرو در سفرنامه، نام حضرت علی را بارها با ذکر سلام و احترام یاد کرده است. در خوان الاخوان حضرت علی را به همراه اولیا و رسول و امامان، [[واسطه فیض]] دانسته و این گونه می‌گوید : « اگر کسی بی این میانجیان توحید جوید معطل است.»<ref>ناصر خسرو، خوان‌الاخوان،۱۳۳۸ش، ص۱۲۹.</ref> | ||
ناصر خسرو عشق | ناصر خسرو عشق و علاقه خود به اهل بیت را در دیوان اشعارش بیشتر منعکس ساخته است. توصیف و توضیح صفات، ستایش مردانگی، شجاعت و دلاوری حضرت علی در میان اشعار وی زیاد دیده می‌شود. او دوستی خاندان پیامبر را مایه راهیابی به [[بهشت]] در [[قیامت]] می‌داند: | ||
{{شعر|نستعلیق}}{{ب|چون به حبّ آل زهرا روی شُستی روز حشر |نشنود گوشت ز رضوان جز سلام و مرحبا<ref>دیوان ناصرخسرو، قصیده ۱۱</ref>}}{{پایان شعر}} | {{شعر|نستعلیق}}{{ب|چون به حبّ آل زهرا روی شُستی روز حشر |نشنود گوشت ز رضوان جز سلام و مرحبا<ref>دیوان ناصرخسرو، قصیده ۱۱</ref>}}{{پایان شعر}} | ||
در دیوان شعر ناصر خسرو این مفاهیم زیاد دیده | در دیوان شعر ناصر خسرو این مفاهیم زیاد دیده می‌شود.<ref> [http://alinameh.com/entry165 تاج علی، مقاله امام علی در آثار ناصر خسرو]</ref> وی اهل بیت را لوای خداوند و ریسمان محکم الهی می‌داند که تمسک بدان موجب رهایی از چاه جهل است: | ||
{{شعر|نستعلیق}}{{ب|اهل عبا یکسره لوای خدایند|سوی تو، گر دوستدار اهل عبایی}}{{ب|حیدر زی ما عصای موسی دورست |موسی ما را جز او که کرد عصایی؟}}{{ب|آنچه علی داد در رکوع فزون بود|زآنکه به عمری بداد حاتم طایی}}{{ب|گر تو جز او را به جای او بنشاندی|والله والله که بر طریق خطایی}}{{ب|آل رسول خدای، حبل خدایند|چونش گرفتی، ز چاه جهل برآیی<ref>دیوان ناصرخسرو، قصیده ۴۲.</ref>}}{{پایان شعر}} | {{شعر|نستعلیق}}{{ب|اهل عبا یکسره لوای خدایند|سوی تو، گر دوستدار اهل عبایی}}{{ب|حیدر زی ما عصای موسی دورست |موسی ما را جز او که کرد عصایی؟}}{{ب|آنچه علی داد در رکوع فزون بود|زآنکه به عمری بداد حاتم طایی}}{{ب|گر تو جز او را به جای او بنشاندی|والله والله که بر طریق خطایی}}{{ب|آل رسول خدای، حبل خدایند|چونش گرفتی، ز چاه جهل برآیی<ref>دیوان ناصرخسرو، قصیده ۴۲.</ref>}}{{پایان شعر}} | ||
بیت سوم این قصیده ناظر به [[آیه ولایت]] و بیت پایانی به [[آیه وحدت]]<ref>آیه وحدت ؛ سوره آل عمران، آیه ۱۰۳«و اعتصموا بحبل الله جمیعا و لاتفرقوا؛ همه دست به ریسمان خدا بگیرید و پراکنده نشوید.» </ref> اشاره دارد. | بیت سوم این قصیده ناظر به [[آیه ولایت]] و بیت پایانی به [[آیه وحدت]]<ref>آیه وحدت ؛ سوره آل عمران، آیه ۱۰۳«و اعتصموا بحبل الله جمیعا و لاتفرقوا؛ همه دست به ریسمان خدا بگیرید و پراکنده نشوید.» </ref> اشاره دارد. | ||
ناصرخسرو شرط پیروزی بر [[ابلیس]] را اطاعت و دوستی [[اهلبیت|اهلبیت(ع)]] | ناصرخسرو شرط پیروزی بر [[ابلیس]] را اطاعت و دوستی [[اهلبیت|اهلبیت(ع)]] می‌داند: | ||
{{شعر|نستعلیق}}{{ب|یاری ندهد تو را بر این دیو|جز طاعت و حب آل یاسین}}{{ب|گرد دل خود ز دوستیشان |بر دیو حصار ساز و پرچین}}{{ب|در باغ شریعت پیمبر |کس نیست جز آل او دهاقین <ref>دیوان ناصرخسرو، قصیده ۱۷۵.</ref>}}{{پایان شعر}} | {{شعر|نستعلیق}}{{ب|یاری ندهد تو را بر این دیو|جز طاعت و حب آل یاسین}}{{ب|گرد دل خود ز دوستیشان |بر دیو حصار ساز و پرچین}}{{ب|در باغ شریعت پیمبر |کس نیست جز آل او دهاقین <ref>دیوان ناصرخسرو، قصیده ۱۷۵.</ref>}}{{پایان شعر}} | ||
وی نشان [[شیعه]] را مبارزه برای دین و [[قرآن]] بیان | وی نشان [[شیعه]] را مبارزه برای دین و [[قرآن]] بیان می‌کند: | ||
{{شعر|نستعلیق}}{{ب|مبارزان سپاه شریعتیم و قرآن|از آنکه شیعت حیدر، سوار کراریم<ref>دیوان ناصرخسرو، قصیده۱۵۱.</ref>}}{{پایان شعر}} | {{شعر|نستعلیق}}{{ب|مبارزان سپاه شریعتیم و قرآن|از آنکه شیعت حیدر، سوار کراریم<ref>دیوان ناصرخسرو، قصیده۱۵۱.</ref>}}{{پایان شعر}} | ||
| خط ۸۰: | خط ۷۹: | ||
=== نهج البلاغه در شعر ناصر خسرو=== | === نهج البلاغه در شعر ناصر خسرو=== | ||
در دیوان این شاعر | در دیوان این شاعر مضمونها و اندرزهایی دیده می‌شود که ترجمه و یا برگرفته از سخنان [[امام علی]] است.<ref>شهیدی، بهره ادبیات از سخنان علی علیه‌السلام، ۱۳۶۰ش، ص۲۰۹.</ref> دکتر [[سیدجعفر شهیدی]] می‌گوید: سراسر دیوان ناصر خسرو تا آن جایی که من استقصاء کرده‌ام، بیش از شصت مورد، عیناً گفتار امام علی(ع) را در قالب نظم آورده است.<ref>شهیدی، بهره گیری ادبیات فارسی از نهج البلاغه، ۱۳۶۳ش، ص۱۸۵.</ref> نظیراین بیت که مضمون خطبه اول نهج البلاغه است: | ||
{{شعر|نستعلیق}}{{ب|خداوندی که در وحدت قدیمست از همه اشیاء|نه اندر وحدتش کثرت به محدث زین همه تنها<ref>دیوان ناصر خسرو،قصیده۳۱</ref>}}{{پایان شعر}} | {{شعر|نستعلیق}}{{ب|خداوندی که در وحدت قدیمست از همه اشیاء|نه اندر وحدتش کثرت به محدث زین همه تنها<ref>دیوان ناصر خسرو،قصیده۳۱</ref>}}{{پایان شعر}} | ||
وی در قصیده‌ای با ردیف علی، خیلی از خصوصیات و ویژگی‌های امام علی را به نظم آورده و اعتقاد کامل خود به حضرت علی(ع) را این گونه ابراز می‌کند: | وی در قصیده‌ای با ردیف علی، خیلی از خصوصیات و ویژگی‌های امام علی را به نظم آورده و اعتقاد کامل خود به حضرت علی(ع) را این گونه ابراز می‌کند: | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۱۱۹: | ||
*شهیدی، سیدجعفر، بهره ادبیات از سخنان علی علیه‌السلام، بی‌جا، بنیاد نهج البلاغه، ۱۳۶۰ش. | *شهیدی، سیدجعفر، بهره ادبیات از سخنان علی علیه‌السلام، بی‌جا، بنیاد نهج البلاغه، ۱۳۶۰ش. | ||
*شهیدی، سیدجعفر، بهره گیری ادبیات فارسی از نهج البلاغه، تهران، وزارت ارشاد اسلامی و بنیاد نهج البلاغه، ۱۳۶۳ش. | *شهیدی، سیدجعفر، بهره گیری ادبیات فارسی از نهج البلاغه، تهران، وزارت ارشاد اسلامی و بنیاد نهج البلاغه، ۱۳۶۳ش. | ||
*ناصر | *ناصر خسرو، خوان الاخوان، به کوشش قویمی، تهران، کتابخانه بارانی، ۱۳۳۸ش. | ||
*ناصر خسرو، وجه دین، به کوشش اعوانی، انجمن فلسفه ایران، ۱۳۹۷ق. | *ناصر خسرو، وجه دین، به کوشش اعوانی، انجمن فلسفه ایران، ۱۳۹۷ق. | ||
*ناصرخسرو، دیوان ناصرخسرو،تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق، | *ناصرخسرو، دیوان ناصرخسرو،تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۶۵ش. | ||
*ناصرخسرو، کتاب جامع الحکمتین، چاپ هانری کربن و محمد معین، تهران ۱۳۶۳ش. | *ناصرخسرو، کتاب جامع الحکمتین، چاپ هانری کربن و محمد معین، تهران ۱۳۶۳ش. | ||
*نویسندگان، یاد نامه ناصر خسرو، مشهد، دانشگاه فردوسی،۱۳۹۴ق. | *نویسندگان، یاد نامه ناصر خسرو، مشهد، دانشگاه فردوسی،۱۳۹۴ق. | ||