آیه نماز جمعه: تفاوت میان نسخه‌ها

|اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، چون براى نماز جمعه ندا درداده شد، به سوى ذكر خدا بشتابيد، و داد و ستد را واگذاريد. اگر بدانيد اين براى شما بهتر است.}}{{پاک کن}}

[[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] نویسنده [[مجمع البیان]]، نزول [[آیه]] نماز جمعه را به داستان برپایی نخستین [[نماز جمعه]] مسلمانان در [[مدینه]] پیش از [[هجرت پیامبر اسلام(ص)]] به این شهر دانسته است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲، ج۱۰، ص۴۳۱، ۴۳۲.</ref> به گزارش وی [[مسلمان|مسلمانان]] به علت آنکه می‌دیدند [[یهودیان]] و [[مسیحیان]] در هفته یک روز گرد هم می‌آیند و [[عبادت]] می‌کنند، تصمیم گرفتند روزی مخصوص خود برای این کار داشته باشند. آنان در روز [[جمعه]] نزد [[اسعد بن زراره خزرجی|اسعد بن زُراره]] جمع شدند، به [[امام جمعه|امامت]] او [[نماز]] خواندند و آن روز را جمعه نامیدند. از آنجا که گروه کمی از مسلمانان در این نماز شرکت کردند، آیه نماز جمعه نازل شد و به حضور در این نماز فرمان داد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲، ج۱۰، ص۴۳۱، ۴۳۲.</ref>

به نوشته [[تفسیر نمونه]]، در آیه، مراد از ندا دادن برای [[نماز]]، [[اذان]] است؛ زیرا در [[اسلام]] جز اذان ندایی برای نماز وجود ندارد و ازا ین‌رو در جای دیگری از [[قرآن]] آمده است:‌ «وَ إِذا نادَيْتُمْ إِلَى الصَّلاة» (و هنگامی که مردم را برای نماز می‌خوانید). برپایه این سخن معنای آیه این می‌شود که هنگامی که صدای اذان ظهر روز [[جمعه]] آمد، مسلمانان موظف‌اند کسب‌و‌کار را رها کنند و با شتاب برای خواندن [[نماز جمعه]] حاضر شوند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۴، ص۲۶.</ref> برپایه [[المیزان]] نیز آیه بر [[وجوب]] نماز جمعه و نهی از دادوستد هنگام آن تأکید می‌کند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۹، ص۲۷۳.</ref> به نوشته این کتاب عبارت «وَ ذَرُوا البَیع» (تجارت را رها کنید)، تنها از تجارت نهی نمی‌کند؛ بلکه از هر کاری که انسان را از نماز جمعه باز دارد، نهی می‌کند. دلیل این مسئله سیاق آیه است که دلالت می‌کند هنگام برپایی نماز جمعه هرگونه مشغولیتی به‌جز آن جایز نیست.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۹، ص۲۷۳.</ref> البته این حکم مربوط به زمان حضور [[معصوم]] است که در آن حضور در نماز جمعه [[واجب عینی]] است.<ref>سروش، «اقامه جمعه در دولت اسلامی»، ص۱۰۱.</ref>

به [[فتوا|فتوای]] بیشتر [[مرجع تقلید|مراجع تقلید]] معاصر، از جمله [[امام خمینی]]، [[آیت الله خوئی|آیت‌الله خوئی]]، [[آیت‌الله گلپایگانی]]، [[آیت الله اراکی|آیت‌الله اراکی]]، [[میرزا جواد تبریزی|آیت‌الله تبریزی]]، [[آیت‌الله سیستانی]]، [[آیت‌الله صافی گلپایگانی]] و [[آیت‌الله مکارم شیرازی]]، در عصر غیبت، نماز جمعه [[واجب تخییری]] است؛ یعنی انسان در ظهر روز جمعه می‌تواند یکی از دو نماز جمعه یا ظهر را بخواند.<ref>نگاه کنید به توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲، ج۱، ص۱۰۶۲، ۱۰۶۴، ۱۰۷۹، ۱۰۸۳.</ref>

در کتاب‌های [[فقه|فقهی]] در مواردی ازجمله اثبات [[وجوب]] [[نماز جمعه]]، خواندن [[خطبه|خطبه‌ها]] بعد از [[اذان]] و [[حرمت]] دادوستد هنگام برپایی نماز جمعه، به [[آیه]] نماز جمعه استناد می‌شود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به محقق حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۷۴؛ بحرانی، الحدائق الناظره، ۱۴۰۵ق، ج۱۰، ص۱۷۲؛ شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۹۸.</ref> برای نمونه [[علامه حلی]] نوشته است: در آیه، [[وجوب]] سعی (فَاسْعَوْا) بعد از واژه «نُودِیَ لِلصَّلاة» که دلالت بر اذان می‌کند، به‌کار رفته است. این نشان می‌دهد که [[واجب]] است خطبه‌های نماز جمعه بعد از اذان، ایراد شود.<ref>علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۱۳.</ref>

بنابر [[روایت|روایتی]] از کتاب [[من لایحضر]]، در [[مدینه]] مرسوم بوده که هنگام قرائت [[اذان]] برای [[نماز جمعه]]، ندا می‌دادند که دادوستد [[حرام]] شد و سپس [[آیه]] نماز جمعه را تلاوت می‌کردند.<ref>شیخ صدوق، من لایحضر، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۹۹.</ref>

{{پانویس2}}

*بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضره فی احکام العترة الطاهره، تحقیق محمدتقی ایروانی و سیدعبدالرزاق مقرم، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ اول، ۱۴۰۵ق.

* توضیح المسائل مراجع، تحقیق سيدمحمدحسين بنى‌هاشمى خمينى‌، قم، ‌چاپ هشتم، ۱۳۹۲ق.‌

* شیخ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.

* شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ اول، ۱۴۰۷ق.

* طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البيان فى تفسير القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.

* علامه حلی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.

* مكارم شيرازى، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.