Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۳٬۲۷۶
ویرایش
خوجه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
ویررایش صوری مدخل
P.motahari (بحث | مشارکتها) جز (←خوجه‌های اثناعشری: ویرایش صوری) |
P.motahari (بحث | مشارکتها) جز (ویررایش صوری مدخل) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
== پیشینه== | == پیشینه== | ||
[[پرونده:آقاخان اول.jpg|بندانگشتی|200px|آقان محلاتی (آقاخان اول) نخستین امام خوجه‌ها]] | [[پرونده:آقاخان اول.jpg|بندانگشتی|200px|آقان محلاتی (آقاخان اول) نخستین امام خوجه‌ها]] | ||
در سال ۱۴۰۰م<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۵.</ref> (قرن نهم قمری)، فردی به نام پیر صدرالدین به شهر سِند در هند رفت و با نفوذ در میان زمین‌داران ثروتمند آنجا، آنها را به آیینی که آن را مسیر حقیقت می‌نامید، دعوت کرد.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه یازده.</ref> | در سال ۱۴۰۰م<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۵.</ref> (قرن نهم قمری)، فردی به نام پیر صدرالدین به شهر سِند در [[هند]] رفت و با نفوذ در میان زمین‌داران ثروتمند آنجا، آنها را به آیینی که آن را مسیر حقیقت می‌نامید، دعوت کرد.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه یازده.</ref> | ||
صدرالدین افرادی را که آیینش را می‌پذیرفتند، «خوجه» می‌نامید.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه یازده.</ref> خوجه از واژه فارسی «خواجه» به معنای بزرگ و سرور<ref>فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه «خواجه».</ref> گرفته شده است.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه یازده.</ref> | صدرالدین افرادی را که آیینش را می‌پذیرفتند، «خوجه» می‌نامید.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه یازده.</ref> خوجه از واژه فارسی «خواجه» به معنای بزرگ و سرور<ref>فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه «خواجه».</ref> گرفته شده است.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه یازده.</ref> | ||
درخصوص مذهب صدرالدین گزراش‌های متفاوتی هست. برخی از مورخان او را از درویش‌های بزرگ ایرانی دانسته‌اند؛ شیعیان خوجه اثناعشری می‌گویند: او راهبی هندو بوده که به جهت دزدی از معبدی، برای آنکه شناخته نشود، ظاهرش را تغییر داده و خود را از داعیان اسماعیلی معرفی کرده است.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۵.</ref> او برای جذب هندوها از عقاید خودشان استفاده می‌کرد. برای مثال امام علی(ع) را دهمین تجسم خدا یا ویشنو معرفی کرد که آنها در انتظارش هستند.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه یازده.</ref> | درخصوص مذهب صدرالدین گزراش‌های متفاوتی هست. برخی از مورخان او را از درویش‌های بزرگ ایرانی دانسته‌اند؛ شیعیان خوجه اثناعشری می‌گویند: او راهبی هندو بوده که به جهت دزدی از معبدی، برای آنکه شناخته نشود، ظاهرش را تغییر داده و خود را از داعیان اسماعیلی معرفی کرده است.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۵.</ref> او برای جذب هندوها از عقاید خودشان استفاده می‌کرد. برای مثال [[امام علی(ع)]] را دهمین تجسم خدا یا ویشنو معرفی کرد که آنها در انتظارش هستند.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه یازده.</ref> | ||
==باورهای خوجه‌ها== | ==باورهای خوجه‌ها== | ||
باورهای خوجه‌ها در آغاز آمیزه‌ای از اعتقادات صوفیان و هندوها بوده است.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه یازده.</ref> آنها معتقد بودند که خدا در جهان حلول کرده است و ازاین‌رو همه موجودات جهان از ذات الاهی برخوردارند.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۵.</ref> به باور آنها خدا | باورهای خوجه‌ها در آغاز آمیزه‌ای از اعتقادات صوفیان و هندوها بوده است.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه یازده.</ref> آنها معتقد بودند که خدا در جهان حلول کرده است و ازاین‌رو همه موجودات جهان از ذات الاهی برخوردارند.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۵.</ref> به باور آنها خدا نُه بار به صورت انسان درآمده است.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۵.</ref> این باور آنها از اعتقادات هندو گرفته شده بود.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۵.</ref> آنها برپایه تعلیمات پیرصدرالدین، [[امام علی(ع)]] را دهمین تجسم خدا می‌دانستند.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه یازده.</ref> | ||
در سال ۱۸۳۹م آقاخان محلاتی به هند رفت و خوجه‌ها را که در مناطق مختلف هند پراکنده شده بودند، به نمازخواندن و روزه‌گرفتن و زیارت امامان تشویق کرد و به مذهب شیعه اسماعیلی درآورد.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۷.</ref> او را نخستین امام خوجه‌ها دانسته‌اند.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۷.</ref> | در سال ۱۸۳۹م آقاخان محلاتی به هند رفت و خوجه‌ها را که در مناطق مختلف هند پراکنده شده بودند، به [[نماز|نمازخواندن]] و [[روزه|روزه‌گرفتن]] و [[زیارت]] امامان تشویق کرد و به مذهب شیعه اسماعیلی درآورد.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۷.</ref> او را نخستین امام خوجه‌ها دانسته‌اند.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۷.</ref> | ||
==انشعاب== | ==انشعاب== | ||
برپایه اسناد تاریخی، خوجه‌ها در ابتدا از اختلاف میان دو مذهب شیعه و سنی آگاه نبودند.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه یازده.</ref> به این جهت زمانی که آقاخان محلاتی از آنها خواست مذهب اسماعیلیه را بپذیرند، بدون مقاوت پذیرفتند.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه‌های یازده و دوازده.</ref> البته مدتی بعد برخی از خوجه‌ها به جهت سخت‌گیر‌های آقاخان به مذهب اهل سنت گرایش پیدا کردند.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۸.</ref> در اوایل دهه ۱۸۷۰م هم گروهی از خوجه‌ها در نجف با آیت‌الله مازندرانی ملاقات کردند و سرانجام به مذهب شیعه دوازده‌امامی درآمدند.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۹.</ref> | برپایه اسناد تاریخی، خوجه‌ها در ابتدا از اختلاف میان دو مذهب [[شیعه]] و [[سنی]] آگاه نبودند.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه یازده.</ref> به این جهت زمانی که آقاخان محلاتی از آنها خواست مذهب شیعه[[اسماعیلیه|اسماعیلی]] را بپذیرند، بدون مقاوت پذیرفتند.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه‌های یازده و دوازده.</ref> البته مدتی بعد برخی از خوجه‌ها به جهت سخت‌گیر‌های آقاخان به مذهب اهل سنت گرایش پیدا کردند.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۸.</ref> در اوایل دهه ۱۸۷۰م هم گروهی از خوجه‌ها در [[نجف]] با آیت‌الله مازندرانی ملاقات کردند و سرانجام به مذهب شیعه [[امامیه|دوازده‌امامی]] درآمدند.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۹.</ref> | ||
==پراکندگی جغرافیایی== | ==پراکندگی جغرافیایی== | ||
خوجه‌ها نخست در شهر | خوجه‌ها نخست در شهر سِنْد هند، سکونت داشتند، اما در زمان حضور آقاخان در هند، یعنی نیمه قرن نوزدهم میلادی در دیگر ایالات هند چون کوچ، گُجَرات، مُسقَط و بمبئی پراکنده شده بودند.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه یازده و دوزاده.</ref> پس از انشعاب میان خوجه‌ها و به جهت سخت‌گیری‌های پیروان آقاخان بر خوجه‌های دوازده‌امامی و عوامل دیگری چون خشک‌سالی، در اوایل قرن بیستم میلادی، بسیاری از خوجه‌های دوازده‌امامی به شرق آفریقا مهاجرت کردند.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه دوازده و سیزده.</ref> تجزیه هند در سال ۱۹۴۷م نیز سبب شد گروه دیگری از خوجه‌ها به پاکستان مهاجرت کنند.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه چهارده.</ref> | ||
امروزه خوجه‌ها در کشورهای مختلف پراکنده شده‌اند | امروزه خوجه‌ها در کشورهای مختلف پراکنده شده‌اند: | ||
*در آسیا [[هند]]، [[پاکستان]]، [[ایران]]، [[کویت]]، [[بحرین]]، [[عربستان سعودی]]، [[امارات متحده عربی]] و [[یمن]]، | |||
* در آفریقا [[کنیا]]، [[تانزانیا]]، زئیر، راواندا، بروندی، موزامبیک، ماداگاسکار، جزیره موریس و ری‌یونیون، | |||
* در اروپا [[انگلیس]]، [[فرانسه]]، [[بلژیک]]، [[سوئد]]، [[نروژ]]، [[پرتقال]] و [[سوئیس]]، | |||
* و در آمریکا کشورهای [[ایالات متحده آمریکا]] و [[کانادا]] ازجمله مناطق محل سکونت خوجه‌ها است.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه چهارده.</ref> | |||
== خوجه‌های اثناعشری == | == خوجه‌های اثناعشری == | ||
[[پرونده:دوجی جمال.jpg|بندانگشتی|140px|[[دوجی جمال]] از رهبران [[خوجه اثناعشری]]]] | [[پرونده:دوجی جمال.jpg|بندانگشتی|140px|[[دوجی جمال]] از رهبران [[خوجه اثناعشری]]]] | ||
{{اصلی|خوجه های اثناعشری}} | {{اصلی|خوجه های اثناعشری}} | ||
خوجه‌های اثناعشری، به مذهب شیعه دوازده‌امامی اعتقاد دارند | خوجه‌های اثناعشری، به مذهب شیعه [[امامیه|دوازده‌امامی]] اعتقاد دارند<ref> عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۷ش، ص۹۹.</ref> و از [[مراجع تقلید]] شیعه امامی تقلید می‌کنند.<ref> روغنی، شیعیان خوجه در آئینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، ص۵۵.</ref> طبق آمار [[فدراسیون جهانی جماعات شیعه خوجه اثناعشری]]، شمار آنها در جهان ۱۲۵،۰۰۰ نفر است.<ref>[https://www.world-federation.org/wf-about «About The World Federation of KSIMC»، وب‌گاه The World Federation of KSIMCf Of Khoja Shia Ithna-Asheri Muslim Communities، دیده‌شده در ۲۰ آبان ۱۳۹۷ش.]</ref> بیشتر آنها در [[هند]]، [[پاکستان]] و [[تانزانیا]] سکونت دارند؛<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۷ش، ص۱۷۱و۲۷۷و۲۸۶.</ref> اما در کشورهای مختلفی ازجمله [[آمریکا]] و [[کانادا]] هم زندگی می‌کنند.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان تانزانیا، ۱۳۷۹ش، ص۴۰.</ref> | ||
ملا قادر حسین و دوجی جمال<ref> روغنی، شیعیان خوجه در آئینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، ص۱.</ref> نخستین رهبران شیعیان خوجه بوده‌اند.<ref> عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۷ش، ص۳۴۰.</ref> سید سعیداختر | [[ملا قادر حسین]] و [[دوجی جمال]]<ref> روغنی، شیعیان خوجه در آئینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، ص۱.</ref> نخستین رهبران شیعیان خوجه بوده‌اند.<ref> عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۷ش، ص۳۴۰.</ref> [[سید سعیداختر رضوی]]، بنیانگذار [[سازمان بلال مسلم میشن]] در تانزانیا و [[محمدعلی جناح]] بنیانگذار کشور پاکستان از شخصیت‌های شناخته‌شده خوجه‌های اثناعشری هستند.<ref> روغنی، شیعیان خوجه در آئینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، ص۱۴۱و۱۴۲و۱۵۷.</ref> | ||
فدراسیون جهانی جماعات شیعه خوجه اثناعشری،<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آئینه تاریخ، ص۲۴.</ref> ویپاز (سازمان تبلیغات جهانی اسلامی و انسان دوستانه)<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۷ش، ص۱۸۷.</ref> و سازمان بلال مسلم میشن<ref>رنجبر شیرازی، شیعیان تانزانیا، ۱۳۹۳ش، ص۷۷و۷۸.</ref> از سازمان‌های بین‌المللی شیعیان خوجه است. | فدراسیون جهانی جماعات شیعه خوجه اثناعشری،<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آئینه تاریخ، ص۲۴.</ref> [[ویپاز]] (سازمان تبلیغات جهانی اسلامی و انسان دوستانه)<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۷ش، ص۱۸۷.</ref> و [[سازمان بلال مسلم میشن]]<ref>رنجبر شیرازی، شیعیان تانزانیا، ۱۳۹۳ش، ص۷۷و۷۸.</ref> از سازمان‌های بین‌المللی شیعیان خوجه است. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||