خوجه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''خُوجه'''، عنوان گروهی مذهبی در [[هند]] است که از آیین هندو به مذهب [[اسماعیلیه]] گرویده بودند، این گروه مشتمل بر [[اسماعیلیان نزاری]]، شماری از [[اهل سنت]] و [[شیعیان خوجه اثناعشری]] است که بعدها از آنها جدا شدند. [[اسماعیلیه]] از قرن ۸ش در هند گسترش یافت، [[آقاخان اول]] نیز در گسترش اسماعیلیه نزاریه در هند نقش مهمی داشت، اما سیاست‌های او منجر شد نا در ۱۸۳۹ انشعاباتی در این جماعت رخ دهد و گروهی به [[اهل سنت]] بپیوندند.

در اوایل دهه ۱۸۷۰م. شماری از خوجه‌ها به رهبری [[دوجی جمال]] در [[نجف]] با [[شیخ زین العابدین مازندرانی]] دیدار کردند، این ملاقات زمینه گرایش تعدادی از خوجه‌ها را به [[تشیع]] [[اثناعشری]] فراهم آورد. [[شیعیان خوجه اثناعشری]] اقلیت ۱۲۵،۰۰۰ نفری از جامعه شیعیانند که در پنج قاره جهان پراکنده‌اند. [[فدراسیون جهانی جماعات شیعه خوجه اثناعشری]] مهمترین تشکیلات آنان است.

خوجه، عنوان طبقه‌ای است که در [[هند]] شکل گرفت و مشتمل بود بر [[اسماعیلیه نزاری|اسماعیلیان نزاری]] و نیز گروهی از [[اهل سنت|سنّیان]] و [[شیعه|شیعیان]] [[اثناعشری]] که از آنان جدا شدند. این واژه که از واژۀ فارسی خواجه<ref>به معنای بزرگ و سرور؛ فرهنگ فارسی معین</ref>گرفته شده است، همچنین با مسامحه برای تمام نزاریان هند به کار می‌رود که جوامع کوچک‌تری چون شَمسیان در منطقۀ مُلتان و برخی از مومناها در شمال گُجَرات را هم در برمی گیرد.

۶۰۰ سال پیش مبلّغی به نام '''پیر صدرالدین''' به شهر سند هند وارد شد. پیر صدرالدین مدت‌ها در بین ملاکین متمول هند به نام عمومی '''تاکرس''' زندگی می‌کرد و در زمینۀ زندگی و اعتقادات آنها مطالعه می‌کرد. تاکرس‎ها معتقد بودند که خدا ([[ویشنو]]) در ۹ حالت در این جهان ظاهر شده است. این گروه منتظر ظهور حالت دهم بودند. پیر صدرالدین کوشید آنان را قانع کند که [[حضرت علی(ع)]] دهمین تجسم از ویشنو است.<ref>روغنی، ص یازده؛ عرب احمدی، ص۱۵</ref> او موفق شد بسیاری از پیروان تاکرس را به آیینی به نام '''Satpanth''' یا '''مسیر حقیقت''' که آمیخته‌ای از اعتقادات [[هندو|هندوها]] و [[صوفیه|صوفیان]] بود، گرایش دهد. این نوگرایان توسط پیر صدرالدین به لقب «‌خوجه‌» مفتخر شدند.

پس از صدرالدین افرادی دیگر، که خود را «‌پیر‌» می‌نامیدند، به فعالیت‌های تبلیغاتی مشابهی دست زدند و به تدریج [[اسماعیلیان نزاری|فرقۀ اسماعیلیۀ نزاری]] در بین مردم جا افتاد. در نیمه اول قرن ۱۹ با مهاجرت [[آقاخان]] اول از ایران به هند، فرقۀ اسماعیلیۀ نزاری پیشرفت بیشتری کرد و در بین مردم محبوبیت یافت.<ref>روغنی، ص یازده</ref>

 

طبق اسنادی که از سال ۱۸۴۷م باقی مانده است، خوجه‌ها در گذشته از اختلاف بین [[شیعیان]] و [[اهل سنت]] آگاه نبودند، از این روی، هنگامی که آقاخان اول (آقا حسنعلی شاه) در سال ۱۸۶۱ از آنها خواست تا به مذهب [[تشیع]] بگروند، بدون هیچ مقاومتی این امر را پذیرفتند. از آن پس خوجه‌ها به امامت آقاخان [[نماز جماعت]] برگزار می‌کردند و در مراسم [[عزاداری امام حسین]] که در جماعت خانه‌های [[اسماعیلیه]] برگزار می‌شد شرکت می‌کردند.

 

بخش زيادي از خوجه‌ها گرايش به شيعه اثني عشري پيدا كرده‌اند و به همين دليل، با مراجع تقليد شيعه همچون آيت‌الله سيستاني و برخي مراجع ايران در ارتباط فكري و مذهبي هستند. بسياري از آنان در سازمان «الايمان فاوندشن» در شهر بمبئي فعاليت مذهبي دارند و در هند، به «تازه مسلمان» شهرت يافته‌اند. اين موضوع نيز قابل ذكر است كه تجارت بمبئي و گجرات، در انحصار اين فرقه قرار دارد. آنان در حال حاضر سه انجمن بين‌المللي دارند كه فعاليت سياسي و مذهبي خود را انجام مي‌دهند: انجمن جهاني، انجمن آفريقا، انجمن گجرات. <ref>اشرافی، مرتضی، کشور شناسی هند، پژوهشگاه بین المللی المصطفی(ص)، 1393</ref>

{{پانویس|3}}