پرش به محتوا

روح القدس: تفاوت میان نسخه‌ها

۴۴۶ بایت حذف‌شده ،  ‏۴ اوت ۲۰۲۰
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (تمیزکاری)
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴: خط ۴:


== نامگذاری و جایگاه==
== نامگذاری و جایگاه==
روح‌‌القدس به‌معنای روح پاک، از موجودات مقرب الهی است که از عیب‌ها و نقص‌ها منزه است.<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۵۹۶؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۶۱.</ref> چنانکه از قاموس کتاب مقدس نقل شده روح‌القدس را مقدس می‌گویند چرا که از کارهایش تقدیس قلب‌های مؤمنان است و به واسطه علاقه‌ای که به خدا و مسیح دارد او را روح‌الله و روح مسیح نیز می‌نامند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۴۰.</ref>
روح‌‌القدس به‌معنای روح پاک، از موجودات مقرب الهی است که از عیب‌ها و نقص‌ها منزه است.<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۵۹۶؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۶۱.</ref> از قاموس کتاب مقدس نقل شده، روح‌القدس را مقدس می‌گویند چرا که از کارهایش تقدیس قلب‌های مؤمنان است و به واسطه علاقه‌ای که به خدا و مسیح دارد او را روح‌الله و روح مسیح نیز می‌نامند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۴۰.</ref>


این واژه در قرآن و کتاب مقدس به کار رفته است. کلمه روح‌القدس چهار بار در [[قرآن]] درباره [[عیسی مسیح]] و [[پیامبر اسلام(ص)]] استفاده شده است.<ref>سوره بقره، آیات ۸۷ و ۲۵۳؛ سوره مائده، آیه ۱۱۰؛ سوره نحل، آیه ۱۰۲.</ref> قرآن از تأیید حضرت عیسی توسط او سخن گفته شده است.<ref>سوره بقره، آیه۸۷؛ سوره مائده، آیه ۱۱۰.</ref> و در ادبیات فارسی نیز استفاده می‌شود مانند:
این واژه در قرآن و کتاب مقدس به کار رفته است. کلمه روح‌القدس چهار بار در [[قرآن]] درباره [[عیسی مسیح]] و [[پیامبر اسلام(ص)]] استفاده شده است.<ref>سوره بقره، آیات ۸۷ و ۲۵۳؛ سوره مائده، آیه ۱۱۰؛ سوره نحل، آیه ۱۰۲.</ref> قرآن از تأیید حضرت عیسی توسط او سخن گفته شده است.<ref>سوره بقره، آیه۸۷؛ سوره مائده، آیه ۱۱۰.</ref> و در ادبیات فارسی نیز استفاده می‌شود مانند:
{{شعر۲
{{شعر۲
|فیض روح القدس ار باز مدد فرماید|دیگران هم بکنند آنچه مسیحا می‌کرد.<ref>دیوان حافظ، غزلیات حافظ، عزل ۱۴۳.</ref>}}
|فیض روح القدس ار باز مدد فرماید|دیگران هم بکنند آنچه مسیحا می‌کرد.<ref>دیوان حافظ، غزلیات حافظ، عزل ۱۴۳.</ref>}}
== حقیقت==
== روح‌القدس کیست؟==
درباره حقیقت روح‌القدس نظرات مختلفی ارائه شده برخی از آنها عبارتند از:
درباره حقیقت روح‌القدس نظرات مختلفی ارائه شده برخی از آنها عبارتند از:
* جبرئیل: تعدادی از [[مفسران]] روح‌القدس را [[جبرئیل]] دانسته‌اند.<ref>نگاه کنید به: طوسی، التبیان، بیروت، ج۱، ص۳۴۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۳۹.</ref> چنانکه در [[تفسیر نمونه]] آمده، نامیدن جبرئیل به روح‌القدس به روحانیت و قداست او اشاره دارد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۳۹.</ref>
* جبرئیل: تعدادی از [[مفسران]] روح‌القدس را [[جبرئیل]] دانسته‌اند.<ref>نگاه کنید به: طوسی، التبیان، بیروت، ج۱، ص۳۴۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۳۹.</ref> چنانکه در [[تفسیر نمونه]] آمده، نامیدن جبرئیل به روح‌القدس به روحانیت و قداست او اشاره دارد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۳۹.</ref>
* موجودی از [[عالم امر]]: [[علامه طباطبایی]] روح‌القدس را موجودی از عالم امر و غیر از [[ملائکه]] می‌داند که آنان را در رساندن [[وحی]] به [[انبیا]] همراهی می‌کرده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ج۱۳، ص۱۹۶-۱۹۸.</ref>
* موجودی از [[عالم امر]]: [[علامه طباطبایی]] روح‌القدس را موجودی از عالم امر و غیر از [[ملائکه]] می‌داند که آنان را در رساندن [[وحی]] به [[انبیا]] همراهی می‌کرده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ج۱۳، ص۱۹۶-۱۹۸.</ref>
* بزرگ فرشتگان: در روایتی از [[امام صادق (ع)]]، روح القدس فرشته‌ای بزرگ‌تر از جبرئیل و [[میکائیل]] معرفی شده که همراه [[پیامبر اسلام(ص)]] بوده و پس از پیامبر(ص)، همراه [[امامان شیعه]] است.<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۷۹.</ref>
* بزرگ فرشتگان: در روایتی از [[امام صادق (ع)]]، روح القدس فرشته‌ای بزرگ‌تر از جبرئیل و [[میکائیل]] معرفی شده که همراه [[پیامبر اسلام(ص)]] بوده و پس از پیامبر(ص)، همراه [[امامان شیعه]] است.<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۷۹.</ref> در برخی از روایات روح‌القدس، همان روح دانسته شده که در قرآن<ref>سوره قدر، آيه۴.</ref> از نزول او به همراه ملائکه در [[شب قدر]] سخن گفته شده است.<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۴، ص۱۴.</ref>  
* نیروی غیبی: روح‌القدس نیروی غیبی است که [[عیسی مسیح]] با آن مردگان را زنده می‌کرد این نیرو به صورت ضعیف‌تر در وجود همه مؤمنان قرار دارد و آنها را یاری می‌کند و از گناه بازمی‌دارد.<ref>نگاه کنید به: مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۳۹.</ref>
 
* عقل فعال: روح‌القدس در نگاه [[فارابی]]، [[شیخ اشراق]] و [[میرداماد]] از فلاسفه مسلمان به عنوان عقل فعال شناخته می‌شود البته در نزد [[ابن سینا]] و [[ملاصدرا]] روح‌القدس، جبرئیل و عقل فعال یکی هستند.<ref>اله‌بداشتی، «روح‌القدس در آموزه‌های مسیحی و اسلام»، ص۴.</ref>
* نیروی غیبی: روح‌القدس نیروی غیبی است که [[عیسی مسیح]] با آن مردگان را زنده می‌کرد این نیرو به صورت ضعیف‌تر در وجود همه مؤمنان قرار دارد و آنها را یاری می‌کند و از [[گناه]] بازمی‌دارد.<ref>نگاه کنید به: مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۳۹.</ref>
* عقل فعال: روح‌القدس در نگاه [[فارابی]]، [[شیخ اشراق]] و [[میرداماد]] از فلاسفه مسلمان به عنوان [[عقل فعال]](صورت‌بخش جهان ماده) شناخته می‌شود البته در نزد [[ابن سینا]] و [[ملاصدرا]] روح‌القدس، جبرئیل و عقل فعال یکی هستند.<ref>اله‌بداشتی، «روح‌القدس در آموزه‌های مسیحی و اسلام»، ص۴.</ref>
*روح الارواح: در برخی از آثار [[عرفا]]، از روح‌القدس به عنوان روح‌الارواح یاد شده که مخلوق خدا نیست بلکه وجهی از وجوه خدا است. آنان بر اساس آیه ۲۹ [[سوره حجر]] که خدا هنگام آفرینش انسان از روح خود در او دمید، روح‌القدس را همان روح‌الله می‌دانند که روح مخلوقات به آن قائم است.<ref>حیدر آملی، جامع الاسرار، ۱۳۴۷ش، ص۶۸۸-۶۹۰؛ علی‌پور، «روح‌القدس»، ص۴۳۳-۴۳۷.</ref>
*روح الارواح: در برخی از آثار [[عرفا]]، از روح‌القدس به عنوان روح‌الارواح یاد شده که مخلوق خدا نیست بلکه وجهی از وجوه خدا است. آنان بر اساس آیه ۲۹ [[سوره حجر]] که خدا هنگام آفرینش انسان از روح خود در او دمید، روح‌القدس را همان روح‌الله می‌دانند که روح مخلوقات به آن قائم است.<ref>حیدر آملی، جامع الاسرار، ۱۳۴۷ش، ص۶۸۸-۶۹۰؛ علی‌پور، «روح‌القدس»، ص۴۳۳-۴۳۷.</ref>
*در برخی از روایات روح‌القدس، همان روح دانسته شده که در شب قدر نازل می‌شود.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۴، ص۱۴.</ref> و به [[فاطمه زهرا(س)]] تفسیر شده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۹۷.</ref>
برخی از مفسران روح‌القدس را [[انجیل]] دانسته‌اند.<ref>نگاه کنید به: مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۳۹؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱، ص۳۴۰.</ref>
برخی از مفسران روح‌القدس را [[انجیل]] دانسته‌اند.<ref>نگاه کنید به: مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۳۹؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱، ص۳۴۰.</ref>


خط ۲۳: خط ۲۳:
در [[قرآن کریم]] و [[احادیث]] وظایفی به روح‌القدس نسبت داده شده است.
در [[قرآن کریم]] و [[احادیث]] وظایفی به روح‌القدس نسبت داده شده است.
* ابلاغ وحی به [[پیامبران]]: بنابر اینکه روح القدس [[جبرئیل]] باشد انتقال و ابلاغ پیام خدا به پیامبران از وظایف او است.{{مدرک}}
* ابلاغ وحی به [[پیامبران]]: بنابر اینکه روح القدس [[جبرئیل]] باشد انتقال و ابلاغ پیام خدا به پیامبران از وظایف او است.{{مدرک}}
* مؤید و کمک‌کننده پیامبران و اولیای الهی: در آیاتی از قرآن که سخن از تأیید [[عیسی مسیح]] به وسیله روح القدس به میان آمده، بنابر نظر [[مفسران]] تأیید به معنای تقویت است.<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۵۹۶؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۲۰۷.</ref> همچنین بعضی از [[روایات]] روح‌القدس را حافظ پیامبران از [[گناهان]] معرفی کرده<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۲۵، ص۵۴-۵۵.</ref>   
* مؤید و کمک‌کننده پیامبران و اولیای الهی: در آیاتی از قرآن که سخن از تأیید [[عیسی مسیح]] به وسیله روح القدس به میان آمده، بنابر نظر [[مفسران]] تأیید به معنای تقویت است.<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۵۹۶؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۲۰۷.</ref> همچنین در بعضی از [[روایات]] روح‌القدس حافظ پیامبران از [[گناهان]] معرفی شده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۲۵، ص۵۴-۵۵.</ref>   
* مبدا علم [[انبیا]]:در برخی از روایات از وجود پنج روح در وجود انبیا و اوصیا نام برده شده که روح‌القدس از جمله آنهاست و به وسیله او پیامبران تمام علوم را فرا می‌گیرند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۷۲.</ref>
* مبدا علم [[انبیا]]:در برخی از روایات از وجود پنج روح در وجود انبیا و اوصیا نام برده شده که روح‌القدس از جمله آنهاست و به وسیله او پیامبران تمام علوم را فرا می‌گیرند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۷۲.</ref>
* القا حکم الهی به [[اهل بیت(ع)]]: بر پایه روایتی از امام صادق(ع)، اهل بیت بر اساس حکم خدا و [[داود نبی]] قضاوت می‌کنند و اگر حکم چیزی را ندانند روح‌القدس علم آن‌را بر قلبشان القا می‌کند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۹۸.</ref>
* القا حکم الهی به [[اهل بیت(ع)]]: بر پایه روایتی از امام صادق(ع)، اهل بیت بر اساس حکم خدا و [[داود نبی]] قضاوت می‌کنند و اگر حکم چیزی را ندانند روح‌القدس علم آن‌را بر قلبشان القا می‌کند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۹۸.</ref>
* شفاعت در قیامت: در روایتی [[پیامبر اسلام(ص)]] اولین [[شفاعت|شفاعت‌کننده]] در [[روز قیامت]] را روح‌القدس دانسته است.<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، ج۴، ص۴۹۶-۴۹۸.</ref>
* شفاعت در قیامت: بر پایه حدیثی از [[پیامبر اسلام(ص)]] نخستین شفاعت‌کننده در [[روز قیامت]] روح‌القدس است.<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، ج۴، ص۴۹۶-۴۹۸.</ref>
* یاری‌رسانی به [[مؤمنان]]: بر اساس روایات روح‌القدس تا زمانی که مؤمنان با زبان و عمل خود پیامبر(ص) و [[اهل بیت(ع)]] را یاری کنند، آنان را یاری می‌کند.<ref>فیض کاشانی، الوافی، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۲۰۱؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۴، ص۵۹۴؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۰۲.</ref>
* یاری‌رسانی به [[مؤمنان]]: بر اساس روایات روح‌القدس تا زمانی که مؤمنان با زبان و عمل خود پیامبر(ص) و [[اهل بیت(ع)]] را یاری کنند، آنان را یاری می‌کند.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۰۲.</ref>


== الوهیت==
== الوهیت==
در ادبیات [[مسیحی]] روح‌القدس، اقنوم سوم از اقانیم سه‌گانه (پدر، پسر و روح‌القدس) است<ref>طبرسی، مجمع البیان، ج۳، ص۲۲۴.</ref>  
در ادبیات [[مسیحی]] روح‌القدس، اقنوم سوم از اقانیم سه‌گانه (پدر، پسر و روح‌القدس) است<ref>طبرسی، مجمع البیان، ج۳، ص۲۲۴.</ref>  
متکلمان مسیحی درباره الوهیت روح‌القدس اختلاف‌نظر دارند. بعضی از آنان که به «مخالفان روح‌القدس» شهرت داشتند شخصیت الهی روح‌القدس را انکار می‌کردند.<ref>مک گراث، درآمدی بر الهیات مسیحی، ۱۳۸۵ش، ص۳۰۹-۳۱۰.</ref> ما برخی دیگر بر این باورند که روح‌القدس موجود مستقلی نیست بلکه تجلی خدا است و الوهیتش را مورد تأکید قرار می‌دهند<ref> سلیمانی اردستانی، درآمد بر الهیات تطبیقی اسلام و مسیحیت، ۱۳۸۲ش، ص۱۲۶-۱۲۷.</ref> این گروه روح‌القدس را دارای فکر، احساس و اراده می‌دانند.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۷۷ش، ص۷۴.</ref>  
متکلمان مسیحی درباره الوهیت روح‌القدس اختلاف‌نظر دارند. بعضی از آنان که به «مخالفان روح‌القدس» شهرت داشتند شخصیت الهی روح‌القدس را انکار می‌کردند.<ref>مک گراث، درآمدی بر الهیات مسیحی، ۱۳۸۵ش، ص۳۰۹-۳۱۰.</ref> اما برخی دیگر بر این باورند که روح‌القدس موجود مستقلی نیست بلکه تجلی خدا است و به الوهیتش او معتقدند.<ref> سلیمانی اردستانی، درآمد بر الهیات تطبیقی اسلام و مسیحیت، ۱۳۸۲ش، ص۱۲۶-۱۲۷.</ref> این گروه روح‌القدس را دارای فکر، احساس و اراده می‌دانند.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۷۷ش، ص۷۴.</ref>  


در [[کتاب مقدس]] آفرینش موجودات به روح القدس نسبت داده شده است.{{مدرک}} برخی از [[مسیحیان]] معتقدند بدون روح‌القدس نه دنیایی پدید می‌آمد و نه مخلوقی.<ref>علی‌پور، «روح‌القدس»، ص۴۳۴.</ref> بر اساس کتاب مقدس مؤمنان در هنگام توبه و [[ایمان]] روح‌القدس را در می‌یابند. او انسان‌ها را از آلودگی‌های گناه پاک می‌کند و محرک انسان برای زندگی مقدس است.<ref> علی‌پور، «روح‌القدس»، ج۲۰، ص۴۳۴.</ref>
همچنین در [[کتاب مقدس]] آفرینش موجودات به روح‌القدس نسبت داده شده است.{{مدرک}} برخی از [[مسیحیان]] معتقدند بدون روح‌القدس نه دنیایی پدید می‌آمد و نه مخلوقی.<ref>علی‌پور، «روح‌القدس»، ص۴۳۴.</ref> بر اساس کتاب مقدس مؤمنان در هنگام توبه و [[ایمان]] روح‌القدس را در می‌یابند. او انسان‌ها را از آلودگی‌های گناه پاک می‌کند و مُحرِک آنها برای زندگی مقدس است.<ref> علی‌پور، «روح‌القدس»، ج۲۰، ص۴۳۴.</ref>
== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس۲}}
{{پانویس۲}}
خط ۴۱: خط ۴۱:
* اله‌بداشتی، علی، «روح‌القدس در آموزه‌های مسیحی و اسلام»، مجله الهیات تطبیقی، شماره سوم، ۱۳۸۹ش.
* اله‌بداشتی، علی، «روح‌القدس در آموزه‌های مسیحی و اسلام»، مجله الهیات تطبیقی، شماره سوم، ۱۳۸۹ش.
* حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، دارالمعرفة، بی‌تا.
* حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، دارالمعرفة، بی‌تا.
* حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسة آل‌البيت عليهم‎السلام‏، ۱۴۰۹ق.
* دیوان غزلیات حافظ.
* دیوان غزلیات حافظ.
* زمخشری، محمود، الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل، بیروت، دارالكتاب العربی، ۱۴۰۷ق.
* زمخشری، محمود، الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل، بیروت، دارالكتاب العربی، ۱۴۰۷ق.
* سلیمانی اردستانی، عبدالرحیم، درآمدی بر الهیات تطبیقی اسلام و مسیحیت، قم، کتاب طه، ۱۳۸۲ش.
* سلیمانی اردستانی، عبدالرحیم، درآمدی بر الهیات تطبیقی اسلام و مسیحیت، قم، کتاب طه، ۱۳۸۲ش.
* سیوطی، جلال‌الدین، الدرالمنثور فی تفسیر بالمأثور، قم، كتابخانه آية الله مرعشى نجفى، ۱۴۰۴ق،
* سیوطی، جلال‌الدین، الدرالمنثور فی تفسیر بالمأثور، قم، كتابخانه آية‌الله مرعشى نجفى، ۱۴۰۴ق،
* طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق.
* طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق.
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران،‌ ناصرخسرو، ۱۳۷۲ش.
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران،‌ ناصرخسرو، ۱۳۷۲ش.
خط ۵۱: خط ۵۰:
* علی‌پور، فاطمه و محمد زارع، «روح‌القدس» در دانشنامه جهان اسلام، تهران، ۱۳۹۴ش.
* علی‌پور، فاطمه و محمد زارع، «روح‌القدس» در دانشنامه جهان اسلام، تهران، ۱۳۹۴ش.
* فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احياء التراث العربى، ۱۴۲۰ق.
* فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احياء التراث العربى، ۱۴۲۰ق.
* فیض کاشانی، محسن، الوافی، اصفهان، كتابخانه امام أمير المؤمنين على عليه‌السلام‏، ۱۴۰۶ق.
* قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، تصحیح طيّب‏ موسوى جزائرى، قم، دارالکتاب، ۱۴۰۴ق.  
* قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، تصحیح طيّب‏ موسوى جزائرى، قم، دارالکتاب، ۱۴۰۴ق.  
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالكتب الإسلامية، ۱۴۰۷ق.
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالكتب الإسلامية، ۱۴۰۷ق.