روح القدس: تفاوت میان نسخه‌ها

روح‌ القدس به‌معنای روح پاک (Holy spirit)، نام یکی از موجودات مقرب الهی است که از عیب‌ها و نقص‌ها منزه است.<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۵۹۶؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۶۱.</ref>  این کلمه از واژه «روح» به معنای روان، جان<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۱۳۸۱ش، ذیل واژه روح‌القدس؛ معین، فرهنگ فارسی، ۱۳۷۱ش، ذیل واژه روح.</ref> و نسیم<ref>ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ۱۴۰۴ق، ذیل واژه روح‌القدس.</ref> و «القدس» به معنای برکت،<ref>ابن عماد، المحیط فی اللغة، ۱۴۱۴ق، ذیل واژه روح‌القدس.</ref> طهارت<ref>راغب، المفردات، ذیل واژه قدس.</ref> و پاکی<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۱۳۸۱ش، ذیل واژه روح‌القدس؛ معین، فرهنگ فارسی، ۱۳۷۱ش، ذیل واژه روح.</ref> ترکیب یافته است. این واژه در کتاب‌های آسمانی [[ادیان ابراهیمی]] به ویژه [[مسیحیت]] و [[اسلام]] آمده و مصادیقی از جمله [[جبرئیل]]، اقنوم سوم، نیروی غیبی در وجود همه [[مومنان]]، روحی که بر [[مریم مقدس]] وارد شد، برای آن ذکر شده است.<ref>اله‌بداشتی، «روح‌القدس در آموزه‌های مسیحی و اسلام» ۱۳۸۹ش، ص۲-۴.</ref>

بعضی دلیل این نام‌گذاری را به حیات‌بخشی و تقدیس قلوب مؤمنان توسط روح‌القدس مرتبط دانسته‌اند<ref>هاکس، قاموس کتاب مقدس، ۱۳۷۷ش، ص۴۲۴.</ref> و به‌سبب علاقه روح‌القدس به خدا و مسیح به او نام‌های روح الله و روح مسیح نیز داده شده است.<ref>دهخدا، لغت نامه، ۱۳۷۷ش، ذیل واژه روح‌القدس.</ref><br />

کلمه روح‌القدس چهار بار در [[قرآن]] درباره [[عیسی مسیح]] و [[پیامبر اسلام (ص)]] به کار رفته است.<ref>سوره بقره، آیات ۸۷ و ۲۵۳؛ سوره مائده، آیه ۱۱۰؛ سوره نحل، آیه ۱۰۲.</ref> در [[جوامع حدیثی]] نیز علاوه بر تعیین مصادیقی برای آن <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۲۲۱ و ج۱۸، ص۲۵۴؛ قمی، تفسیر قمی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۸۹؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۸۰.</ref> وظایفی نیز به او نسبت داده شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷، ج۱، ص۲۷۲.</ref>

* جبرئیل: تعدادی از [[مفسران]] روح‌القدس را با [[جبرئیل]] یک حقیقت می‌دانند. این مفسران درباره اینکه چرا جبرئیل به این نام خوانده شده، معتقدند همچنان که روح بدن را زنده می‌کند جبرئیل با آوردن وحی بر [[پیامبران]] دین را زنده می‌کند<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۵۹۶.</ref> و به دلیل کامل‌تر بودن روحانیت او، جبرئیل بر دیگر ملائکه شرافت دارد و نام روح‌القدس بر او اختصاص یافته است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۲۰۷؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱، ص۳۴۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۳۹.</ref> در بعضی از روایات نیز نام‌گذاری جبرئیل به روح‌القدس تأیید شده است.<ref>سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۸۴؛ قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۸۹، مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۲۲۱.</ref>

* بزرگ [[فرشتگان الهی]]: در روایتی از [[امام صادق (ع)]] فرشته‌ای بزرگ‌تر از جبرئیل و [[میکائیل]] معرفی شده است که همراه [[پیامبر اسلام (ص)]] بوده و به او خبر می‌داده است و پس از پیامبر، همراه [[امامان شیعه]] است و آنان را قوت و توفیق می‌بخشد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۸، ص۲۵۴.</ref>

*[[اسم اعظم]] : برخی از مفسران منظور از روح‌القدس را اسم اعظم خداوند می‌دانند که [[عیسی مسیح]] با آن مردگان را زنده می‌کرد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۳۰۸؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱، ص۳۴۰.</ref>

* عقل فعال: روح‌القدس در نگاه برخی از فلاسفه مسلمان مانند [[فارابی]]، [[شیخ اشراق]] و [[میرداماد]] به عنوان عقل فعال که صورت‌بخش جهان ماده است شناخته می‌شود و در نزد دیگر فلاسفه مانند [[ابن سینا]] و [[ملاصدرا]] روح‌القدس، جبرئیل و عقل فعال یکی شناخته می‌شوند.<ref>اله بداشتی، «روح‌القدس در آموزه‌های مسیحی و اسلام»، ۱۳۸۹ش، ص۴.</ref><br />