سابقون: تفاوت میان نسخه‌ها

{{در دست ویرایش ۲|ماه=فروردین|روز=۲۰|سال=۱۳۹۳|چند = ۲}}

==ریشه و معانی==

سابقون صیغۀ جمع مذکر اسم فاعل از مصدر سَبْق، به معنای پیشی گیرندگان، است. به اسب پیشرو در مسابقه، سابق و سَبوق گفته می‌شود.<ref>ازهری؛ ابن منظور، ذیل «سبق» </ref>

<blockquote>{{متن قرآن|إِنَّا ذَهَبْنَا نَسْتَبِقُ ﴿۱۷﴾|ترجمه=ما رفتیم که مسابقه بدهیم.﴿۱۷﴾ |سوره=12 |آیه=۱۷}}</blockquote> <ref>نک: راغب اصفهانی، ذیل «سبق»</ref>

==قرآن==

بر اساس آیه‌های قرآن، ویژگی‌های این سابقون با ویژگی‌های مؤمنان حقیقی مشابه است، چنانکه مطابق آیۀ ۵۷ تا ۶۱ [[سوره مؤمنون|سورۀ مؤمنون]]، افرادی که در کارهای نیک شتاب می‌کنند و درآن سبقت می‌گیرند، کسانی هستند که از خشیت پروردگار می‌ترسند، به نشانه‌های او ایمان دارند، به او [[شرک]] نمی‌ورزند، از آنچه خدا به ایشان داده انفاق می‌کنند و همواره در اندیشه بازگشت به سوی پروردگارند.

==جایگاه سابقون==

آیاتی‌ که دربارۀ معنای سابقون مباحث فراوانی برانگیخته، آیات۱۰ و ۱۱ [[سوره واقعه|سورۀ واقعه]] است که سابقون را، پس از دو دستۀ «اصحاب میمنة» و «اصحاب مشئمة» <ref>نک: جنة؛ جحیم</ref>، در دسته بندی سه‌گانه انسان‌ها ذکر کرده است:

السابقون در این آیه درجاتی بالاتر از، اصحاب میمنه و اصحاب مشئمه، دارند. بنا بر آیات بعدی (۱۲ـ۱۴)، جایگاه این افراد در [[بهشت]] است، گروهی از آنان از پیشینیان و اندکی ازآنان از متأخران هستند.<ref>نک:ابن عاشور؛ سید قطب، ذیل آیه</ref>

==مصادیق==

اما در جمع بین این دیدگاه و بین روایتی که از [[ابوهریره]] نقل شده است، اختلاف وجود دارد. از ابوهریره نقل شده وقتی آیۀ ۱۳ و ۱۴ [[سوره واقعه|سورۀ واقعه]] نازل شد، بر مسلمانان گران آمد که سابقون از امت‌های پیشین بسیار باشند و از امت اسلام اندک. پس آیۀ ۳۹ و ۴۰ نازل شد (گروهی از پیشینیان و گروهی از متأخران) و [[پیامبر (ص)]] به [[:رده:صحابه|صحابه]] فرمود شما دو سوم، بلکه نیمی،از بهشتیان هستید و در نیم دیگر نیز با پیشینیان شریک خواهید بود.<ref>نک:احمدبن حنبل، ج۲، ص۳۹۱؛ ابن‌ابی حاتم رازی، ج۱۰، ص۳۳۳۰</ref>

زمخشری گفته گرچه سابقون از امت اسلام اندک‌اند و از امت‌های پیشین زیاد، اما خدا بر امت اسلام رحمتی نازل کرده و چیزهایی را بر آنان بخشیده که بر دیگران نبخشیده و به پیامبر آنها مقام [[شفاعت]] داده است که در نتیجه تعداد نجات‌یافتگان آنها که از اصحاب یمین هستند بسیار است.<ref>برای دیگر وجوه جمع این تعارض نک: بیضاوی؛ آلوسی؛ ابن عاشور، ذیل آیات</ref>

==منابع==

{{ستون-شروع|3}}

* شهاب الدین محمودبن عبدالله آلوسی بغدادی، تفسیر روح المعانی، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛

* عبدالرحمن بن محمدبن أبی حاتم رازی، تفسیر القرآن، چاپ أسعد محمد الطیب، صیدا، المكتبۀ العصریۀ؛

* مقاتل بن سلیمان، التفسیر، چاپ احمد فرید، بیروت ۱۴۲۴/ ۲۰۰۳؛

* احمدبن محمد میبدی، کشف الاسرار وعدۀ الابرار معروف به تفسیر خواجه عبدالله انصاری، چاپ علی اصغر حکمت، تهران ۱۳۶۱ش؛

{{پایان}}

{{چپ‌چین}}