سید جعفر کشفی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه اطلاعات عالمان شیعه

| عنوان             = سید جعفر کشفی

| تصویر            =

| اندازه تصویر     =

| نام کامل         = سید جعفر کشفی دارابی بروجردی

| لقب               =

| نسب               =

| خویشاوندان سرشناس =

| تاریخ تولد       = ۱۱۸۹ق

| شهر تولد         = [[اصطهبانات]]

| کشور تولد        =

| محل تحصیل        =

| محل زندگی        =

| تاریخ وفات        = ۱۲۶۷ق

| شهر وفات          =

| محل دفن            = جهان آباد [[بروجرد]]

| استادان          = [[سید محمد مهدی بحرالعلوم]]

| شاگردان           = [[سید حسین بن رضا حسینی بروجردی|سید حسین بروجردی]] • [[ملاعبدالله بروجردی]] • [[میرزا صالح لرستانی]] • [[اورنگ زیب میرزا]] • [[عبدالحسین بروجردی]]

| تالیفات           = اجابة المضطرّین{{سخ}}البرق و الشرق{{سخ}}تحفة الملوك فی السیر و السلوك

| فعالیت‌های علمی    =

| وب‌گاه رسمی       =

'''سید جَعفر بن ابواِسحاق دارابی''' <small>(۱۱۸۹- ۱۲۶۷ق)</small>، معروف به '''کَشفی''' از دانشمندان علوم عقلی و دینی [[قرن دوازدهم]] و [[قرن سیزدهم|سیزدهم]] بود. وی تحصیلاتش را در [[اصطهبانات]] (شهری در جنوب شرقی استان فارس)آغاز کرد و برای تکمیل آن، به [[نجف]] رفت، و در آنجا نزد [[علامه بحرالعلوم]] شاگردی کرد، و با حملۀ [[وهابیان]] به [[کربلا]] و نجف، به [[ایران]] بازگشت.

== ولادت و درگذشت ==

کشفی در سا ل ۱۱۸۹ق در [[اصهبانات]]، از توابع [[فارس]]، به دنیا آمد.<ref>آقابزرگ طهرانی، ۱۴۰۴، ج۱، ص۲۴۱؛ مولانا، ج۲، ص۲۸۰؛ قس کشفی، ۱۳۷۵، مقدمۀ فراتی، ص۱۱، که سال تولد او را ۱۱۹۱ضبط کرده‌اند</ref>

پدرش، سید یعقوب، از علمای شهر داراب بود و پس از چند سال اقامت در اصطهبانات، به [[داراب]] بازگشت و در ۱۱۹۸ق در همانجا درگذشت.<ref> کشفی، ۱۳۸۱، مقدمۀ فراتی، ص۱۳</ref>

سید جعفر در 7سالگی به اصطهبانات رفت و در آنجا تحصیلات مقدماتی را آغاز کرد. پس از مرگ مادرش، حدود 4سال در [[یزد]] اقامت گزید.<ref> حسینی فسائی، ج۲، ص۱۲۶۰؛ کشفی، ۱۳۸۱، مقدمۀ فراتی، ص۱۳ـ۱۴</ref>

 

کشفی در  ۱۲۶۷ق در [[بروجرد]] درگذشت و همانجا به خاک سپرده شد.<ref> مولانا، ج۲، ص۲۸۴</ref> سید حسین بروجردی دربارۀ او شعری سروده است که در آن به تاریخ وفات او (۱۲۶۷ق) اشاره دارد.<ref>آقابزرگ طهرانی، ۱۴۰۳، ج۳، ص۴۷۱؛ معصومعلی شاه، ج۳، ص۴۵۵</ref>

کشفی در ۱۲۱۱ق، به [[نجف]] عزیمت کرد و از محضر استادان بزرگی چون [[علامه بحرالعلوم|سید مهدی بحرالعلوم]] (متوفی ۱۲۱۲ق) بهره‌مند شد و تا ۱۲۲۸ق در آنجا به تحصیل و تدریس اهتمام داشت، اما با حملۀ [[وهابیت|وهابیان]] افراطی به [[کربلا]] و نجف، به [[ایران]] بازگشت.<ref>حسینی فسائی، ج۲، ص۱۲۶۰؛ کشفی، ۱۳۸۱، مقدمۀ فراتی، ص۱۳ـ۱۴</ref>

شاگردی کردن کشفی و [[شیخ احمد احسایی]] (مؤسس [[شیخیه]]) نزد [[سید مهدی بحرالعلوم]]، کشفیه خوانده شدن شیخیه و تشابه سبکی برخی آثار کشفی، چون [[سنابرق (کتاب|سنابرق]]، با آثار شیخیه<ref> نک: فراتی، ص ۵۱ـ ۵۲</ref> سبب شد تا [[هانری کوربن]] <ref> کوربن، ص۵۰۲</ref> کشفی را مرتبط با شیخیه معرفی کند. اما [[فراتی]]، با استناد به برخی شواهد مانند [[رساله رق منشور (کتاب)|رسالۀ رق منشور]] کشفی، که برخلاف نظر شیخیه، [[معاد جسمانی]] را اثبات می‌کند، شیخی بودن او را نادرست دانسته است.<ref> فراتی، ص۵۲</ref>

# [[اورنگ زیب میرزا]]، فرزند حسام‌السلطنه حاکم [[بروجرد]].<ref> مولانا، ج۲، ص۲۶۰، ۳۰۴ـ۳۰۶</ref>

از آنجا که وی ادعای [[مکاشفه|کشف]] و [[کرامت]] داشت به کشفی معروف شد.<ref> نک: مصاحب، ذیل «کشفی، سیدجعفر»</ref>

حکمت نزد او به تصفیۀ قلب، [[تزکیه]] نفس و نورانیت دل است، نه به گفتن و دانستن (تعلیم و تعلم رسمی). از نظر وی تفکرِ فارغ از تزکیۀ نفس، پرخطاست.<ref> کشفی، ۱۳۸۱، ص۴۰ـ۵۷</ref>

به نظر او، [[فیلسوفان یونان]] صرفاً از طریق تفکر، به تأمل دربارۀ حقایق عالم پرداخته‌اند<ref> کشفی، ۱۳۸۱، ص۲۱۷ـ۲۱۸</ref> و [[خلفای بنی‌ عباس]] برای بازداشتن مردم از طریقۀ [[امامان معصوم(ع)]]، فلسفۀ یونانی را ترویج کرده و در برابر علوم و کرامات، به [[تصوف]] دامن زدند. در نظر او فتنه و فساد متصوفه به مراتب بیشتر و شدیدتر از فتنۀ متفلسفه است.<ref> کشفی، ۱۳۸۱، ص۲۱۸، ۲۲۳ـ ۲۲۵، ۲۲۸</ref>

کشفی در آثارش به مسئلۀ سیاست و حکومت توجه ویژه‌ای داشته و به خصوصیات حاکم و انواع حکومتها اشاره کرده است.<ref> نک: کشفی، ۱۳۷۵، ص۷۵ـ۹۲</ref> به نظر او، ادارۀ امور جامعه و امر سیاست، با دین توأم و به آن وابسته است و اگر امام منصب حکومت را داشته باشد، دولت ِ حق تشکیل می‌شود که هم به نظم امور جامعه و هم اقامۀ دین می‌پردازد. اما در زمان [[غیبت]] امام، این دو وظیفه به ناچار بین [[اجتهاد|مجتهدان]] و سلاطین تقسیم می‌شود و این دو رکن، برای هدایت جامعه و جلوگیری از بی‌نظمی، باید با یکدیگر معاونت و مشارکت داشته باشند.<ref> کشفی، ۱۳۸۱، ص۸۹۷ـ۸۹۸</ref>

کشفی، برای پرهیز از شهرت، در [[اصفهان]] و [[یزد]] و بخش [[اصطهبانات]]، به تناوب، زندگی کرد و سرانجام، به درخواست [[حسام السلطنه]] (والی [[بروجرد]])، به بروجرد رفت و به درخواست او، مفصّل‌ ترین آثارش را نگاشت.<ref> کشفی، ۱۳۸۱، مقدمه، ص۳۱ـ۳۲؛ همان، مقدمۀ فراتی، ص۱۴ـ۱۵</ref>

#[[البرق و الشرق (کتاب)|البرق ‌و الشرق یا الشرق و البرق]]، شرح فارسی برخی [[حدیث|احادیث]] است و موافق مشرب اهل [[عرفان]] نگارش یافته و مضمون آن، [[حسن و قبح عقلی]] است.<ref>آقابزرگ طهرانی، ۱۴۰۳، ج3، ص۸۷؛ مدرس، ج۵، ص ۶۰؛ برای آگاهی از نسخه‌های خطی آن،نک: به حسینی، ج۱۱، ص۳۵۹، ج۱۶، ص۲۵۶.</ref>

# شریفیه،‌ منظومه‌ای منطقی در ۳۴۰ بیت است.<ref> کشفی، ۱۳۷۵، مقدمۀ فراتی، ص۱۸؛ برای آگاهی از نسخۀ خطی آن، نک: حسینی، ج۱۶، ص۲</ref>

کشفی ۱۲ فرزند داشت بیشتر پسران او فقیه و صاحب اثر بوده‌اند، سید یعقوب، سید ریحان، سید اسحاق، سید یحیی، سید صبغةالله و سید روح‌الله از آن جمله‌اند.<ref> مقدسی، ص۳۳ـ۳۴؛ زارعی، ص۴۰</ref>

از سید یعقوب آثاری چون [[شموس العکوس (کتاب)|شموس العکوس]] و منظومه‌ای در منطق برجای مانده است<ref> آقابزرگ طهرانی، ۱۴۲۷، ج۳، ص۶۳۴</ref>، سید صبغة‌الله از شاگردان [[شیخ مرتضی انصاری]] بود و آثاری چون [[مشکوةالعباد فی سفینةالنجاة لیوم المعاد]] و تفسیری به نام [[بصائرالایمان]] یا [[درة الصفاء فی تفسیر ائمةالهدی]] نگاشت.<ref>مولانا، ج۲، ص۳۱۶</ref>

به گزارش برخی منابع<ref> نک خان: ص۱۸۶ـ۱۸۷؛ مولانا، ج۲، ص۳۰۸؛ بامداد، ص۴۴</ref>، سید یحیی که با کشفی اختلاف نظر داشت، به [[بابیه]] پیوست. فراتی نوشته است سند قطعی در این باره وجود ندارد و مخالفان یحیی، برای سرکوب غائله‌اش، او را به پیوستن به بابیه متهم کرده‌اند.<ref> قس ‌فراتی، ص۵۵</ref>

نوادگان کشفی در یزد و اصطهبانات به سادات اصطهباناتی و دارابی، و در تهران، اصفهان، نجف‌آباد و بروجرد به سادات کشفی مشهور بوده‌اند. <ref> مقدسی، ص۳۳ـ۳۴</ref>

* آقابزرگ طهرانی، طبقات‌ اعلام‌الشیعه، چاپ علی بغدادی و خلیل نایفی، قم، ۱۴۲۷.

* مهدی بامداد، شرح رجال ایران در قرن ۱۲، ۱۳ و ۱۴ هجری،‌ تهران، ۱۳۵۷.

* میرزاحسن حسینی فسائی، فارسنامه ناصری، ج۲، تصحیح و حاشیه منصور رستگار فسائی، ۱۳۸۲.

* میرزا محمد مهدی‌خان، کتاب مفتاح باب‌الابواب، دمشق، ۱۳۲۱.

* عبدالوهاب فراتی، اندیشه سیاسی سیدجعفر کشفی، قم، ۱۳۷۸.

* احمد حسینی،‌ فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه عمومی آیة‌الله مرعشی نجفی، ج۱۱، ۱۶، ۲۱، ‌قم، ۱۳۶۴، ۱۳۶۸.

* سیدجعفر کشفی، تحفه الملوک، کوشش عبدالوهاب فراتی، قم، ۱۳۸۱.

* سیدجعفر کشفی، میزان‌الملوک و الطوائف، کوشش عبدالوهاب فراتی، تهران، ۱۳۷۵.

* هانری کوربن، تاریخ فلسفۀ اسلامی، ترجمۀ‌ جواد طباطبائی، تهران، ۱۳۷۳.

* سیدجعفر کشفی، در کتاب لرستان، به اهتمام فرید قاسمی، تهران، ۱۳۷۸.

* مصاحب، دایرةالمعارف فارسی ، تهران، ۱۳۸۱.

* معصومعلیشاه، طرائق‌الحقایق، تصحیح محمدجعفر محجوب، تهران، ۱۳۴۵.

* میرزا محمدعلی مدرس، ریحانةالادب، تهران، ۱۳۶۹.

منبع مقاله:[http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=7217 دانشنامه جهان اسلام]