پرش به محتوا

تاجیکستان: تفاوت میان نسخه‌ها

۴۰ بایت اضافه‌شده ،  ‏۳۰ مهٔ ۲۰۲۲
جز
ویکی سازی
جز (ویکی سازی)
جز (ویکی سازی)
خط ۱۵: خط ۱۵:
| پایتخت              = دوشنبه
| پایتخت              = دوشنبه
| شهرهای مهم        =خجند
| شهرهای مهم        =خجند
| ادیان(درصد)          = اسلام (۷۷ درصد)
| ادیان(درصد)          = [[اسلام]] (۷۷ درصد)
| زبان رسمی                = تاجیکی  
| زبان رسمی                = تاجیکی  
| سایت        =
| سایت        =
| پیشینه اسلام            = انتهای قرن اول
| پیشینه اسلام            = انتهای [[قرن اول]]
| جمعیت مسلمانان      =
| جمعیت مسلمانان      =
| جمعیت              =
| جمعیت              =
خط ۵۶: خط ۵۶:


==مردم و فرهنگ==
==مردم و فرهنگ==
جمعیت تاجیکستان در ۱۳۹۸ش/۲۰۱۹م حدود ۹،۳۰۰،۰۰۰ نفر است.<ref>[https://parstoday.com/tajiki/news/tajikistan-i44312 «سر شماری جمعیت تاجیکستان در سال 2020»، سایت parstoday]</ref> بیشتر مردم تاجیکستان(بیش از ۸۰٪ در آمار ۲۰۱۰م) از قوم تاجیک بوده و ازبک‌ها با حدود ۱۲٪ جمعیت، بزرگترین اقلیت قومی هستند. روس و قرقیز و تاتار از اقوام با جمعیت اندک مقیم تاجیکستان هستند.<ref>مدخل «تاجیکستان»، دانشنامه (آنلاین) بریتانیکا.</ref>  
جمعیت تاجیکستان در [[۱۳۹۸ش]]/۲۰۱۹م حدود ۹،۳۰۰،۰۰۰ نفر است.<ref>[https://parstoday.com/tajiki/news/tajikistan-i44312 «سر شماری جمعیت تاجیکستان در سال 2020»، سایت parstoday]</ref> بیشتر مردم تاجیکستان(بیش از ۸۰٪ در آمار ۲۰۱۰م) از قوم تاجیک بوده و ازبک‌ها با حدود ۱۲٪ جمعیت، بزرگترین اقلیت قومی هستند. روس و قرقیز و تاتار از اقوام با جمعیت اندک مقیم تاجیکستان هستند.<ref>مدخل «تاجیکستان»، دانشنامه (آنلاین) بریتانیکا.</ref>  


زبان ملی، فارسی تاجیکی است. بیشتر تاجیکها به لهجه‌های گوناگون سخن می‌گویند. یغنابی (سُغدی) و پامیری دو گویش مشهور هستند. <ref>مدخل «تاجیکستان»، دانشنامه (آنلاین) بریتانیکا.</ref> در ارتباطات تجاری و اداری، زبان روسی نیز استفاده می‌شود. هم‌چنین ازبکی در قسمت‌هایی از مناطق مرزی شمال و جنوب تاجیکستان رواج دارد.<ref>مدخل «تاجیکستان»، دانشنامه (آنلاین) بریتانیکا.</ref>
زبان ملی، فارسی تاجیکی است. بیشتر تاجیکها به لهجه‌های گوناگون سخن می‌گویند. یغنابی (سُغدی) و پامیری دو گویش مشهور هستند. <ref>مدخل «تاجیکستان»، دانشنامه (آنلاین) بریتانیکا.</ref> در ارتباطات تجاری و اداری، زبان روسی نیز استفاده می‌شود. هم‌چنین ازبکی در قسمت‌هایی از مناطق مرزی شمال و جنوب تاجیکستان رواج دارد.<ref>مدخل «تاجیکستان»، دانشنامه (آنلاین) بریتانیکا.</ref>


رسم الخط مردم تاجیک تا سال ۱۳۰۹ش/۱۹۳۰م عربی بود و در این سال خط لاتین جانشین رسم‌الخط عربی شد. خط سیریلیک (روسی) ده سال بعد در ۱۳۱۹ش/۱۳۴۰م به خط رسمی تاجیکستان تبدیل شد.<ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3262A43205.html نگاهی به موقعیت مسلمانان تاجیکستان]</ref>
رسم الخط مردم تاجیک تا [[سال ۱۳۰۹ش]]/۱۹۳۰م عربی بود و در این سال خط لاتین جانشین رسم‌الخط عربی شد. خط سیریلیک (روسی) ده سال بعد در [[۱۳۱۹ش]]/۱۳۴۰م به خط رسمی تاجیکستان تبدیل شد.<ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3262A43205.html نگاهی به موقعیت مسلمانان تاجیکستان]</ref>


==ادیان و مذاهب==
==ادیان و مذاهب==
در قانون اساسی تاجیکستان، نظام سیاسی این کشور، جمهوری یکپارچه، غیردینی، دمکراتیک و مبتنی بر قانون معرفی شده است. در ماده هشتم قانون اساسی تصریح شده که هیچ باوری حتی باورهای دینی، جنبه دولتی ندارد و تشکیلات دینی بایستی جدا از دولت فعالیت کنند.<ref>افشار، جغرافیای تاریخی تاجیکستان، ۱۳۸۳ش، ص ۱۱۳ ـ ۱۱۲ </ref> مذهب اکثر مردم تاجیکستان [[اهل سنت و جماعت|سنی]] و از شاخه [[حنفیان|حنفی]] است. گروه کوچکی از [[اسماعیلیه|شیعیان اسماعیلی]] در کوه‌های پامیر در منطقه بدخشان زندگی می‌کنند. جمعیت اندک مسیحی در تاجیکستان، روس هستند.<ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3262A53149.html ره آورد سفر به تاجیکستان]</ref>
در قانون اساسی تاجیکستان، نظام سیاسی این کشور، جمهوری یکپارچه، غیردینی، دمکراتیک و مبتنی بر قانون معرفی شده است. در ماده هشتم قانون اساسی تصریح شده که هیچ باوری حتی باورهای دینی، جنبه دولتی ندارد و تشکیلات دینی بایستی جدا از دولت فعالیت کنند.<ref>افشار، جغرافیای تاریخی تاجیکستان، [[۱۳۸۳ش]]، ص ۱۱۳ ـ ۱۱۲ </ref> مذهب اکثر مردم تاجیکستان [[اهل سنت و جماعت|سنی]] و از شاخه [[حنفیان|حنفی]] است. گروه کوچکی از [[اسماعیلیه|شیعیان اسماعیلی]] در کوه‌های پامیر در منطقه بدخشان زندگی می‌کنند. جمعیت اندک مسیحی در تاجیکستان، روس هستند.<ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3262A53149.html ره آورد سفر به تاجیکستان]</ref>


==ساختار سیاسی و اقتصادی==
==ساختار سیاسی و اقتصادی==
در قانون اساسی اکنون تاجیکستان، نظام رسمی حکومت به سه قوه مجریه، مقننه و قضاییه تقسیم شده است. رییس جمهور، رییس دولت و دارای اختیارات اجرایی است. از ۱۳۷۱ش تا اکنون ۱۳۹۸ش (۲۷سال)، امام‌علی رحمان رییس جمهور تاجیکستان است.<ref>[http://www.cisroad.com/post/detail/Fa/2-6-16-3-1-8/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86.aspx «ساختار سیاسی تاجیکستان»، سایت اطلاع رسانی کشورهای مستقل همسود (مشترک المنافع)]</ref> نخست‌وزیر، رییس کابینه است که از سوی رییس جمهور انتخاب می‌شود. قوه مقننه یا مجلس عالی تاجیکستان، شامل دو مجلس نمایندگان و مجلس ملی است.<ref>[http://www.cisroad.com/post/detail/Fa/2-6-16-3-1-8/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86.aspx «ساختار سیاسی تاجیکستان»، سایت اطلاع رسانی کشورهای مستقل همسود (مشترک المنافع)]</ref> قوه قضاییه از دادگاه قانون اساسی، دادگاه عالی اقتصادی، دادگاه ایالت بدخشان، دادگاه ایالت دوشنبه و دادگاه سایر شهرها و نواحی تشکیل شده است.<ref>[http://www.cisroad.com/post/detail/Fa/2-6-16-3-1-8/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86.aspx «ساختار سیاسی تاجیکستان»، سایت اطلاع رسانی کشورهای مستقل همسود (مشترک المنافع)]</ref>
در قانون اساسی اکنون تاجیکستان، نظام رسمی حکومت به سه قوه مجریه، مقننه و قضاییه تقسیم شده است. رییس جمهور، رییس دولت و دارای اختیارات اجرایی است. از [[۱۳۷۱ش]] تا اکنون [[۱۳۹۸ش]] (۲۷سال)، امام‌علی رحمان رییس جمهور تاجیکستان است.<ref>[http://www.cisroad.com/post/detail/Fa/2-6-16-3-1-8/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86.aspx «ساختار سیاسی تاجیکستان»، سایت اطلاع رسانی کشورهای مستقل همسود (مشترک المنافع)]</ref> نخست‌وزیر، رییس کابینه است که از سوی رییس جمهور انتخاب می‌شود. قوه مقننه یا مجلس عالی تاجیکستان، شامل دو مجلس نمایندگان و مجلس ملی است.<ref>[http://www.cisroad.com/post/detail/Fa/2-6-16-3-1-8/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86.aspx «ساختار سیاسی تاجیکستان»، سایت اطلاع رسانی کشورهای مستقل همسود (مشترک المنافع)]</ref> قوه قضاییه از دادگاه قانون اساسی، دادگاه عالی اقتصادی، دادگاه ایالت بدخشان، دادگاه ایالت دوشنبه و دادگاه سایر شهرها و نواحی تشکیل شده است.<ref>[http://www.cisroad.com/post/detail/Fa/2-6-16-3-1-8/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86.aspx «ساختار سیاسی تاجیکستان»، سایت اطلاع رسانی کشورهای مستقل همسود (مشترک المنافع)]</ref>


تولید ناخالص داخلی و درآمد متوسط تاجیکستان در میان کشورهای آسیای مرکزی کمترین است. کوهستانی بودن آن سبب شده تنها هفت درصد از خاک آن قابل استفاده باشد. پنبه مهمترین محصول کشاورزی آن است.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/37419 «آشنایی با کشور تاجیکستان»، همشهری آنلاین]</ref> اقتصاد تاجیکستان به کشاورزی و خدمات بستگی دارد که در هر یک، بخش بزرگی از نیروی کار این کشور اشتغال دارند.<ref>مدخل «تاجیکستان»، دانشنامه (آنلاین) بریتانیکا.</ref> اقتصاد تاجیکستان در زمان شوروی سابق، وابسته به کمک‌های مسکو و دستمزد کارگران این کشور در روسیه و همسایگان غربی آن بوده است.<ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3262A43205.html نگاهی به موقعیت مسلمانان تاجیکستان]</ref>
تولید ناخالص داخلی و درآمد متوسط تاجیکستان در میان کشورهای آسیای مرکزی کمترین است. کوهستانی بودن آن سبب شده تنها هفت درصد از خاک آن قابل استفاده باشد. پنبه مهمترین محصول کشاورزی آن است.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/37419 «آشنایی با کشور تاجیکستان»، همشهری آنلاین]</ref> اقتصاد تاجیکستان به کشاورزی و خدمات بستگی دارد که در هر یک، بخش بزرگی از نیروی کار این کشور اشتغال دارند.<ref>مدخل «تاجیکستان»، دانشنامه (آنلاین) بریتانیکا.</ref> اقتصاد تاجیکستان در زمان شوروی سابق، وابسته به کمک‌های مسکو و دستمزد کارگران این کشور در روسیه و همسایگان غربی آن بوده است.<ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3262A43205.html نگاهی به موقعیت مسلمانان تاجیکستان]</ref>
خط ۷۸: خط ۷۸:


'''پس از الحاق به شوروی سوسیالیستی'''{{سخ}}
'''پس از الحاق به شوروی سوسیالیستی'''{{سخ}}
در دوره شوروی مبارزه با مذهب منجر به تعطیلی بیشتر [[مسجد|مساجد]] و مدارس دینی گردید. از ۱۳۰۶ش / ۱۹۲۷م. تغییر تدریجی خط از فارسی به الفبای لاتینی آغاز شد تا اینکه در ۱۳۰۸ش / ۱۹۲۹ خط لاتینی رسمیت یافت و در ۱۳۱۹ ش /۱۹۴۰ الفبای سیریلی جای آن را گرفت.<ref>احمد رشید، ص ۱۷۰ـ۱۷۱؛گاه شمار سیاسی آسیای مرکزی، جنوبی و شرقی، ص ۲۸۶ـ۲۸۷</ref> از دهه ۱۳۵۰ ش /۱۹۷۰ به تدریج باورهای اسلامی در میان مردم تاجیکستان رشد یافت.<ref>گاه شمار سیاسی آسیای مرکزی، جنوبی و شرقی، ص ۲۸۷</ref>
در دوره شوروی مبارزه با مذهب منجر به تعطیلی بیشتر [[مسجد|مساجد]] و مدارس دینی گردید. از [[۱۳۰۶ش]] / ۱۹۲۷م. تغییر تدریجی خط از فارسی به الفبای لاتینی آغاز شد تا اینکه در [[۱۳۰۸ش]] / ۱۹۲۹ خط لاتینی رسمیت یافت و در ۱۳۱۹ ش /۱۹۴۰ الفبای سیریلی جای آن را گرفت.<ref>احمد رشید، ص ۱۷۰ـ۱۷۱؛گاه شمار سیاسی آسیای مرکزی، جنوبی و شرقی، ص ۲۸۶ـ۲۸۷</ref> از دهه ۱۳۵۰ ش /۱۹۷۰ به تدریج باورهای اسلامی در میان مردم تاجیکستان رشد یافت.<ref>گاه شمار سیاسی آسیای مرکزی، جنوبی و شرقی، ص ۲۸۷</ref>


در دسامبر ۱۹۹۱م سه کشور [[روسیه]]، [[بلاروس]] و [[اوکراین]] در شهر مینسک گرد هم آمدند و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تشکیل اتحادیه کشورهای مستقل مشترک المنافع را اعلام کردند. تاجیکستان که مانند سایر جمهوری‌های آسیای مرکزی آمادگی برای استقلال کامل نداشت، بلافاصله به اتحادیه جدید کشورهای مستقل مشترک المنافع پیوست.<ref>منتظمی، تاجیکستان، ص ۵۶</ref>
در دسامبر ۱۹۹۱م سه کشور [[روسیه]]، [[بلاروس]] و [[اوکراین]] در شهر مینسک گرد هم آمدند و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تشکیل اتحادیه کشورهای مستقل مشترک المنافع را اعلام کردند. تاجیکستان که مانند سایر جمهوری‌های آسیای مرکزی آمادگی برای استقلال کامل نداشت، بلافاصله به اتحادیه جدید کشورهای مستقل مشترک المنافع پیوست.<ref>منتظمی، تاجیکستان، ص ۵۶</ref>
confirmed، templateeditor
۱۱٬۵۴۹

ویرایش