۱۶٬۹۷۹
ویرایش
اهواز: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
ویرایش
Ahmadnazem (بحث | مشارکتها) جز (←تاریخ) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (ویرایش) |
||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
|شخصیت‌ها =[[علی بن مهزیار اهوازی]]، [[حسن و حسین بن سعید بن حماد]] و... | |شخصیت‌ها =[[علی بن مهزیار اهوازی]]، [[حسن و حسین بن سعید بن حماد]] و... | ||
}} | }} | ||
'''اهواز''' | '''اهواز''' از شهرهای تاریخی شیعه در ایران است. مهاجرت قبایل شیعی شناخته شده از [[عراق]]، وجود یاران و وکلای [[امامان شیعه|امامان(ع)]]، حضور [[حکومت‌های شیعی]] همچون [[آل بریدی|آل برید]] و [[مشعشعیان|مشعشیان]]، مسجد و [[قدمگاه]] منتسب به [[امام رضا]](ع) و آرامگاه [[علی بن مهزیار]] از جمله دلایل اهمیت این شهر شیعی است. | ||
== نمای کلی == | == نمای کلی == | ||
[[پرونده:موقعیت_جغرافیایی_شهر_اهواز_در_خوزستان.jpeg|left|242px|موقعیت اهواز در استان خوزستان|thumbnail]] | [[پرونده:موقعیت_جغرافیایی_شهر_اهواز_در_خوزستان.jpeg|left|242px|موقعیت اهواز در استان خوزستان|thumbnail]] | ||
اهواز | اهواز مرکز استان [[خوزستان]] است. مساحت این شهر ۲۱۹۵۴ هکتار و جمعیت آن بیش از یک‌میلیون و صد هزار نفر است.<ref> [http://stats.ahvaz.ir/ سامانه اطلاعات و آمار شهرداری اهواز]</ref> دو قوم عرب و بختیاری بیشترین جمعیت را در شهر به خود اختصاص داده‌اند.<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/82215621 خوزستان تیراژه اقوام، سایت خبری ایرنا]</ref> [[حمدالله مستوفی]] جغرافی‌دان قرن هشتم قمری، حدود اهواز را ولایت [[عراق عرب]]، [[کردستان]]، [[لرستان]] و [[فارس]] دانسته است.<ref>مستوفی، نزهه القلوب، ۱۳۶۲ش، ص۱۳۰،</ref>. | ||
=== وجه نامگذاری شهر=== | === وجه نامگذاری شهر=== | ||
در مورد وجه نامگذاری چنین نقل شده که خوجی‌ها یا خوزی‌ها که از طوایف اصیل ایرانی هستند، در اراضی اطراف کارون به کشت نیشکر پرداخته و توانستند محصولات خود را به کشورهای دیگر صادر کنند و به‌واسطه رونق کار نیشکر به خوجستان وازار و هوجستان وازار یعنی بازار خوزی‌ها شهرت یافت. با سقوط [[ساسانیان]]، اعراب، خوجی و هوجی را به جمع مکسر عربی درآورده، «اهواز» نامیدند و گاه نیز آن را سوق الاهواز خطاب می‌کردند.<ref>بارتولد، تذکره جغرافیای تاریخ ایران، ۱۳۷۳ش، ص۱۹۹،</ref>{{یادداشت| درباره چگونگی تأسیس این شهر نقل شده: هرمز اردشیر نام دو شهر است چون اردشیر آن‌ها را بنا کرد هریکی را به نامی مُرکب از نام خود و نام خدا نامید، آنگاه بزرگان و اشراف را دریکی جای داد و بازاریان را در دیگری، لذا شهر بازاریان به «هوجستان وازار» معروف شد اعراب آن را معرب نموده به «سوق الاهواز» و نام شهر دیگر را معرب کرده «هرمشیر» گفتند که آن در فتح اعراب خراب شده و فقط جای بازاریان مانده است (حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا، بی‌تا، ص۴۰؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، بی‌تا، ج۱، ص۲۸۴ و ۲۸۵؛ مقدسی، احسن التقاسیم،۱۳۸۵ش، ص۶۰۷}} | در مورد وجه نامگذاری چنین نقل شده که خوجی‌ها یا خوزی‌ها که از طوایف اصیل ایرانی هستند، در اراضی اطراف کارون به کشت نیشکر پرداخته و توانستند محصولات خود را به کشورهای دیگر صادر کنند و به‌واسطه رونق کار نیشکر به خوجستان وازار و هوجستان وازار یعنی بازار خوزی‌ها شهرت یافت. با سقوط [[ساسانیان]]، اعراب، خوجی و هوجی را به جمع مکسر عربی درآورده، «اهواز» نامیدند و گاه نیز آن را سوق الاهواز خطاب می‌کردند.<ref>بارتولد، تذکره جغرافیای تاریخ ایران، ۱۳۷۳ش، ص۱۹۹،</ref>{{یادداشت| درباره چگونگی تأسیس این شهر نقل شده: هرمز اردشیر نام دو شهر است چون اردشیر آن‌ها را بنا کرد هریکی را به نامی مُرکب از نام خود و نام خدا نامید، آنگاه بزرگان و اشراف را دریکی جای داد و بازاریان را در دیگری، لذا شهر بازاریان به «هوجستان وازار» معروف شد اعراب آن را معرب نموده به «سوق الاهواز» و نام شهر دیگر را معرب کرده «هرمشیر» گفتند که آن در فتح اعراب خراب شده و فقط جای بازاریان مانده است (حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا، بی‌تا، ص۴۰؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، بی‌تا، ج۱، ص۲۸۴ و ۲۸۵؛ مقدسی، احسن التقاسیم،۱۳۸۵ش، ص۶۰۷}} | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۲: | ||
اهواز از شهرهای کهن ایران است و پیشینه تاریخی آن به قرن سوم میلادی بازمی‌گردد. | اهواز از شهرهای کهن ایران است و پیشینه تاریخی آن به قرن سوم میلادی بازمی‌گردد. | ||
=== پیش از اسلام === | === پیش از اسلام === | ||
اهواز یکی از کهن‌ترین شهرهای [[ایران]] است که توسط [[اردشیر]] ( | اهواز یکی از کهن‌ترین شهرهای [[ایران]] است که توسط [[اردشیر]] (۲۲۴م)<ref> حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا، بی‌تا، ص۴۰،</ref> یا شاپور<ref> یاقوت حموی، معجم البلدان، بی‌تا، ج۱، ص۲۸۴</ref>بنا شده است. این شهر در روزگار [[ساسانیان]] از شهرهای عمده [[خوزستان]] به شمار می‌رفت و از مراکز عمده صنایع نساجی در این منطقه بود. این شهر پیش از اسلام یکی از کانون‌های [[مسیحیت]] در ایران و از اسقف‌نشین‌های خوزستان محسوب می‌شد.<ref>همدانی، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۰، ج۱، ص۴۸۲</ref> | ||
در اکثر کتاب‌های تاریخی متقدم از این شهر با نام «هرمز اردشیر»<ref>مقدسی، احسن التقاسیم، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۶۰۷؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ ق، ج۲، ص۴۱؛ بلعمی، تاریخ‌نامه طبری، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۶۰۴؛ مستوفی، تاریخ گزیده، ۱۳۶۴ش، ص۱۰۶، مؤلف مجهول، مجمل التواریخ و القصص، بی‌تا، ص۶۳؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، بی‌تا، ج۱، ص۲۸۵</ref> و در بعض دیگر «هوزمسیر»<ref>ابن فقیه، البلدان، ۱۴۱۶ ق، ص۴۰۰؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۳۷۲</ref>، یا هرمزدان اردشیر<ref>دینوری، اخبارالطوال،۱۳۶۸ش، ص۴۵.</ref> و یا هرمشیر<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، بی‌تا، ج۱، ص۲۸۴؛ حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا، بی‌تا، ص۴۰</ref> و... یادکرده‌اند. | در اکثر کتاب‌های تاریخی متقدم از این شهر با نام «هرمز اردشیر»<ref>مقدسی، احسن التقاسیم، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۶۰۷؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ ق، ج۲، ص۴۱؛ بلعمی، تاریخ‌نامه طبری، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۶۰۴؛ مستوفی، تاریخ گزیده، ۱۳۶۴ش، ص۱۰۶، مؤلف مجهول، مجمل التواریخ و القصص، بی‌تا، ص۶۳؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، بی‌تا، ج۱، ص۲۸۵</ref> و در بعض دیگر «هوزمسیر»<ref>ابن فقیه، البلدان، ۱۴۱۶ ق، ص۴۰۰؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۳۷۲</ref>، یا هرمزدان اردشیر<ref>دینوری، اخبارالطوال،۱۳۶۸ش، ص۴۵.</ref> و یا هرمشیر<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، بی‌تا، ج۱، ص۲۸۴؛ حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا، بی‌تا، ص۴۰</ref> و... یادکرده‌اند. | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۱: | ||
==تشیع در اهواز== | ==تشیع در اهواز== | ||
نفوذ [[تشیع]] در اهواز، به سبب کارگزارن معروف و مهاجرت قبایل و خاندان های شیعی و پیوند نزدیک این شهر با [[کوفه]] و رفت‌وآمد ساکنان آن به اهواز، از [[قرن اول هجری قمری|قرن اول هجری]] شکل گرفته است.{{مدرک}} تشیع در اهواز به قدمت تشیع در [[قم]] بوده است و از منابع روایی و رجالی شیعه به ارتباط این دو شهر به دست می‌آید.<ref>جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۱۹۲.</ref> | |||
==== کارگزاران معروف ==== | ==== کارگزاران معروف ==== | ||
[[عبدالله بن عباس]]، از سوی [[امام علی]](ع)، والی [[بصره]] و نواحی شرقی، از جمله اهواز بود<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۵۲.</ref> همچنین [[رفاعه بن شداد]]، قاضی منصوب امام علی در اهواز بود.<ref>قاضی نعمان، دعائم الاسلام، ۱۹۶۳م، ج۱، ص۲۲۷ و ج۲، ص۱۷۶</ref> | |||
در اوائل قرن دوم | در اوائل قرن دوم (در زمان [[مروان حمار]]) [[سلیمان بن حبیب بن مهلب]]، به‌طرف داری از [[عباسیان]] در اهواز قیام کرد<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بی‌تا، ج۲، ص۳۴۱</ref> و [[عبدالله بن نجاشی]] از قبیله [[بنی اسد]] که از سوی منصور حاکم اهواز بود. {{یادداشت|وی در زمان حاکمیت بر اهواز نامه‌ای به امام صادق (ع) نوشت و در آن مسائلی پرسید و امام پاسخ او را داد. این پاسخ امام، در منابع با عنوان الرساله الاهوازیه یا رساله عبدالله بن نجاشی شهرت یافته است.}} | ||
====خاندان‌ها، قبایل و حکومت‌ها==== | ====خاندان‌ها، قبایل و حکومت‌ها==== | ||
از [[قرن اول | از [[قرن اول قمری]] بعضی از قبایل عرب شیعی مانند [[بنی‌اسد]]، [[عبدالقیس]] و [[آل رسان]]، از [[عراق]] به‌خصوص [[کوفه]] به اهواز مهاجرت کردند. و زمینه ساز گسترش تشیع در منطقه اهواز شدند<ref>هدایت پناه و خانجانی، مناسبات فکری دو حوزه علمی تشیع قم و اهواز در قرن‌های دوم و سوم هجری، ص۹.</ref> و خاندان‌هایی همچون [[آل مهزیار]] و [[ابن حماد]] و قبیله عبدالقیس، [[آل حضینی]] و آل رسان در پرورش یاران و [[وکلای امامان]]، عالمان و متفکران شیعی نقش داشتند. همچنین حکومت‌های شیعی چون [[آل بریدی|آل برید]] و [[مشعشعیان|مشعشیان]] که در این منطقه حکمرانی کردند.{{مدرک}} | ||
====اصحاب و وکلای امامان==== | ====اصحاب و وکلای امامان==== | ||