پرش به محتوا

اراده الهی: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۱۷۶ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۱ دسامبر ۲۰۲۰
جز
خط ۲۲: خط ۲۲:
==اراده تکوینی و اراده تشریعی==
==اراده تکوینی و اراده تشریعی==
{{اصلی|اراده تکوینی|اراده تشریعی}}
{{اصلی|اراده تکوینی|اراده تشریعی}}
اراده الهی به اراده تکوینی و تشریعی تقسیم شده است.
اراده الهی به اراده تکوینی و تشریعی تقسیم شده است.<ref>سبحانی، الاهیات، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۲۶.</ref>
اراده خداوند نسبت به وجود موجودات، اراده تکوینی خوانده می‌شود و در مقابل، اراده خداوند به افعال [[واجب]]، [[مستحب]]، [[حرام]] یا [[مکروه]]، اراده تشریعی نامیده می‌شود. بر این اساس وقتی خداوند تکلیفی [[وجوب|وجوبی]] را برای انسان وضع می‌کند، اراده تشریعی کرده است که عملی انجام شود و زمانی که تکلیفی حرام را وضع می‌کند، اراده تشریعی کرده است که آن عمل انجام نشود. از اراده تشریعی خداوند، [[وجوب]]، [[استحباب]]، [[حرمت]] و [[کراهت]] شکل می‌گیرد.<ref>سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۵۳.</ref>
اراده تکوینی، به معنای ایجاد متعلق اراده در خارج بدون دخالت و وساطت اراده دیگری است؛ مانند اراده خداوند در آفرینش عالَم یا اراده انسان در خوردن و آشامیدن.<ref>مشکینی، اصطلاحات الاصول، ۱۳۷۱ش، ص۲۹.</ref> به گفته [[جعفر سبحانی|آیت الله سبحانی]]، اگر اراده الهی به پدید آمدن چیزی تعلق بگیرد، اراده تکوینی می‌گویند.<ref>سبحانی، الاهیات، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۲۶.</ref>
اراده تشریعی، آن است که کسی اراده کند شخص دیگری عملی را به اراده و [[جبر و اختیار|اختیار]] خودش انجام دهد؛ مانند اراده تشریعی [[خدا|خداوند]] به انجام دادن [[واجبات]] و [[عبادات]] توسط بندگانش یا اراده شخصی به انجام فعلی از سوی فرزند یا خادمش بدون اجبار.<ref>مشکینی، اصطلاحات الاصول، ۱۳۷۱ش، ص۲۹؛ موسوی بجنوردی، منتهی الاصول، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۱۸۲.</ref> به بیان دیگر، اراده قانون‌گذار یا شارع در به‌جا آوردن عملی توسط مکلفان و با اختیار خودشان را اراده تشریعی می‌نامند.<ref>مرکز اطلاعات و منابع اسالمی، فرهنگ‌نامه اصول فقه، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۲.</ref>


اراده تکوینی از رابطه خداوند با مخلوقات انتزاع می‌شود و در آن هرچه خدا اراده کند، لزوماً محقق می‌شود، اما اراده تشریعی از رابطه میان خدا و افعال اختیاری انسان انتزاع می‌شود و امکان دارد که آنچه خدا اراده کرده است، اتفاق نیفتد.<ref>سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۵۳.</ref>
در تفاوت اراده تکوینی و تشریعی گفته شده است متعلق اراده تکوینی، فعل شخص اراده کننده است؛ اما متعلق اراده تشریعی فعل شخص دیگر است.<ref>موسوی بجنوردی، منتهی الاصول، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۱۸۳.</ref> در اراده تکوینی خدا، هر آنچه اراده شود، حتماً به وقوع می‌پیوندد؛ اما در اراده تشریعی، امکان تخلف وجود دارد.<ref>مشکینی، اصطلاحات الاصول، ۱۳۷۱ش، ص۲۹؛ موسوی بجنوردی، منتهی الاصول، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۱۸۲ و۱۸۳.</ref> اراده تشریعی برخلاف اراده تکوینی فقط به افعال اختیاری تعلق می‌گیرد.<ref>موسوی بجنوردی، منتهی الاصول، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۱۸۳.</ref>


برخی از آیات [[قرآن]] از [[اراده تکوینی]] خداوند و برخی دیگر از اراده تشریعی او حکایت می‌کنند.<ref>سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۵۳، ۲۵۴.</ref> براساس [[آیه|آیات]] درباره اراده تکوینی، هرگاه اراده خدا به فعلی تعلق گیرد، آن فعل بلافاصله و بی‌قیدوشرط محقق می‌شود.<ref>سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۵۳.</ref> از جمله آنها آیه ۴۰ [[سوره نحل]] است:<ref>سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۵۳.</ref> «إِنَّمَا قَوْلُنَا لِشَیءٍ إِذَا أَرَ‌دْنَاهُ أَن نَّقُولَ لَهُ کن فَیکونُ؛ ما وقتی چیزی را اراده کنیم، به آن می‌گوییم باش، بی‌درنگ موجود می‌شود.»<ref>سوره نحل، آیه ۴۰، ترجمه فولادوند.</ref> آیه ۱۸۵ [[سوره بقره]]، از آیاتی است که به اراده تشریعی خداوند اشاره دارد:<ref>سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۵۴.</ref> «یرِیدُ اللَّهُ بِکمُ الْیسْرَ وَلَا یرِیدُ بِکمُ الْعُسْرَ؛ خدا برای شما آسانی می‌خواهد و برای شما دشواری نمی‌خواهد.»<ref>سوره بقره، آیه ۱۸۵، ترجمه فولادوند.</ref> برپایه این آیه که احکام [[روزه]] را بیان می‌کند، [[اراده تشریعی]] خداوند بر آن است که [[احکام|احکامی]] وضع شود که انسان به سختی نیفتد.<ref>سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۵۴.</ref>
برخی از آیات [[قرآن]] از [[اراده تکوینی]] خداوند و برخی دیگر از اراده تشریعی او حکایت می‌کنند.<ref>سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۵۳، ۲۵۴.</ref> براساس [[آیه|آیات]] درباره اراده تکوینی، هرگاه اراده خدا به فعلی تعلق گیرد، آن فعل بلافاصله و بی‌قیدوشرط محقق می‌شود.<ref>سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۵۳.</ref> از جمله آنها آیه ۴۰ [[سوره نحل]] است:<ref>سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۵۳.</ref> «إِنَّمَا قَوْلُنَا لِشَیءٍ إِذَا أَرَ‌دْنَاهُ أَن نَّقُولَ لَهُ کن فَیکونُ؛ ما وقتی چیزی را اراده کنیم، به آن می‌گوییم باش، بی‌درنگ موجود می‌شود.»<ref>سوره نحل، آیه ۴۰، ترجمه فولادوند.</ref> آیه ۱۸۵ [[سوره بقره]]، از آیاتی است که به اراده تشریعی خداوند اشاره دارد:<ref>سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۵۴.</ref> «یرِیدُ اللَّهُ بِکمُ الْیسْرَ وَلَا یرِیدُ بِکمُ الْعُسْرَ؛ خدا برای شما آسانی می‌خواهد و برای شما دشواری نمی‌خواهد.»<ref>سوره بقره، آیه ۱۸۵، ترجمه فولادوند.</ref> برپایه این آیه که احکام [[روزه]] را بیان می‌کند، [[اراده تشریعی]] خداوند بر آن است که [[احکام|احکامی]] وضع شود که انسان به سختی نیفتد.<ref>سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۵۴.</ref>
==کتاب‌شناسی==
==کتاب‌شناسی==
درباره اراده الهی آثار مستقل ذیل منتشر شده است :
درباره اراده الهی آثار مستقل ذیل منتشر شده است :
Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۵۰۰

ویرایش