معتزله: تفاوت میان نسخه‌ها

از میان فرقه‌های کلامی و اعتقادی [[اهل سنت]] معتزله بیش از دیگر فرقه‌ها به شیعیان نزدیک بوده‌اند. در برهه‌هایی از تاریخ٬ ارتباط قوی و نزدیکی بین علمای شیعه و معتزلیان ایجاد شد که به تاثیر و تاثر این دو فرقه از یکدیگر انجامید تا جایی که برخی پژوهشگران [[شیعه]] جدید و گروهی از نویسندگان قدیم منابع فرقه شناسی٬ شیعیان را در [[علم کلام]] دنباله رو معتزله دانسته‌اند. بر اساس این نظر شیعیان علم کلام و روش عقل‌گرایی در اصول دین را از معتزله آموختند. از سوی دیگر معتزلیان نیز از شیعیان تاثیر پذیرفته اند و به اندیشه‌های شیعی نزدیک شده‌اند چنان که گروهی از معتزله به برتری امام علی(ع) بر دیگر مردمان بعد از پیامبر(ص) اعتقاد دارند هر چند خلافت خلفای پیش از او را بنابر حفظ مصالح اجتماعی صحیح می‌دانند. حتی برخی از معتزلیان به مذهب شیعه گرویدند مانندابن راوندی٬ ابو عیسی الوراق(م247ق.)٬ عبدالرحمن بن احمد جبرویه٬ ابن قبه رازی٬ شیعه شدند.<ref>جوادی٬ تاثیر اندیشه‌های شیعه بر معتزله٬ 146-149 ٬ جعفریان٬ مناسبات فرهنگی معتزله و شیعه٬ 35-39</ref>  

نظریه تاثیر پذیری شیعیان از معتزله با نقد برخی از نویسندگان شیعه همراه شده که ریشه عقل‌گرایی در اندیشه شیعه را به تعالیم [[امامان]] شیعه باز ‌‌می‌گردانند.<ref>جوادی٬ تاثیر اندیشه های کلامی شیعه بر معتزله٬ ص 126-128</ref> و برخلاف عقیده مشهور٬ با اشاره به قدمت تاریخی تشیع نسبت به معتزله٬ معتزلیان را پیرویان شیعه دانسته اند و انتساب عقاید شیعی به معتزلیان را اتهامی از سوی مخالفان به شمار آورده اند.<ref>عطایی٬ معتزله و عقاید و افکار آنان٬  ص 12-17</ref> برخی دیگر با استناد به گفتار خود معتزله که پاره‌ای از عقایدشان را منتسب به آموزه‌ها و سخنان امام علی کرده‌اند٬ بر تاثیر پذیری معتزله از فرهنگ [[اهل بیت]] تاکید کرده‌اند. <ref>سبحانی٬ تفاوت‌های جوهری دو مکتب کلامی شیعه ومعتزله٬ ص 4-5</ref>