پرش به محتوا

عذاب قبر: تفاوت میان نسخه‌ها

۵۳۵ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۹ سپتامبر ۲۰۲۰
جز
افزایش جزیی
جز (افزایش جزیی)
جز (افزایش جزیی)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش ۲|ماه=[[شهریور]]|روز=[[۱۰]]|سال=[[۱۳۹۹]]|کاربر=Shamsoddin  }}
{{معاد-عمودی}}
{{معاد-عمودی}}
'''عذاب قبر''' به سختی‌ها و فشارهایی اشاره دارد که پس از [[مرگ]]، در قبر و [[برزخ|عالم بَرزخ]] بر انسان وارد می‌شود.
'''عذاب قبر''' به سختی‌ها و فشارهایی اشاره دارد که پس از [[مرگ]]، در قبر و [[برزخ|عالم بَرزخ]] بر انسان وارد می‌شود.
{{عالم پس از مرگ}}
{{عالم پس از مرگ}}
==مفهوم‌شناسی==
==مفهوم‌شناسی==
عذاب قبر به سختی‌ها و فشارهایی گفته می‌شود که پس از [[مرگ]] در [[برزخ]] بر انسان وارد می‌شود. به گفته [[امام خمینی]] عالم قبر، همان عالم برزخ است از زمانی که میت دفن می‌شود شروع می‌شود و تا [[قیامت]] ادامه دارد.<ref>امام خمینی، تقریرات فلسفه، نام كتاب: تقريرات فلسفه‏، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۲۳۹-۲۴۰.</ref> در [[روایات]] حرارت آتش، فشار زمین، گزیدن جانوران و وحشت زیاد به عنوان نمونه‌هایی از عذاب قبر اشاره شده است.<ref>قمی، منازل الآخره، مؤسسة النشر الاسلامی، ص۱۳۷-۱۴۹.</ref>  
عذاب قبر به سختی‌ها و فشارهایی گفته می‌شود که پس از [[مرگ]] در [[برزخ]] بر انسان وارد می‌شود. به گفته [[امام خمینی]] عالم قبر، همان عالم برزخ است از زمانی که میت دفن می‌شود شروع می‌شود و تا [[قیامت]] ادامه دارد.<ref>اردبیلی، تقریرات فلسفه، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۲۳۹-۲۴۰.</ref> در [[روایات]] حرارت آتش، فشار زمین، گزیدن جانوران و وحشت زیاد به عنوان نمونه‌هایی از عذاب قبر اشاره شده است.<ref>قمی، منازل الآخره، مؤسسة النشر الاسلامی، ص۱۳۷-۱۴۹.</ref>  


بر پایه روایتی که از [[امام صادق(ع)]] در کتاب [[من لایحضره الفقیه (کتاب)|من لایحضره الفقیه]] نقل شده، عذاب قبر فقط به کسانی که در زمین [[دفن]] می‌شوند، اختصاص ندارد و شامل همه کسانی که از دنیا می‌روند، نیز می‌شود، اگر چه در زمین [[دفن]] نشود.<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۳۶۷ش، ج۱، ص۲۷۹.</ref>
بر پایه روایتی که از [[امام صادق(ع)]] در کتاب [[من لایحضره الفقیه (کتاب)|من لایحضره الفقیه]] نقل شده، عذاب قبر فقط به کسانی که در زمین [[دفن]] می‌شوند، اختصاص ندارد و شامل همه کسانی که از دنیا می‌روند، نیز می‌شود، اگر چه در زمین [[دفن]] نشود.<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۳۶۷ش، ج۱، ص۲۷۹.</ref>
بر پایه روایتی که از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] در [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]] نقل شده، بیشتر انسان‌ها فشار قبر دارند.<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۶۱.</ref> در [[دعا]] و مناجات‌هایی هم که از [[معصومان]] نقل شده از شدت عذاب قبر به خدا پناه برده شده است.<ref> برای نمونه نگاه کنید به:‌ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۲۶؛ ابن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۳۸، ۴۳۹.</ref> بر پایه روایات پیامبر(ص) هنگامی که دخترش [[رقیه دختر پیامبر(ص)|رقیه]] را دفن کرد، برای برداشته شدن عذاب قبر او دعا کرد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۶۱.</ref> [[حضرت فاطمه(س)]] نیز در وصیتش از [[امام علی(ع)]] خواست که پس از خاک‌سپاری او بر سر قبرش [[قرآن]] بخواند و دعا کند.<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۹، ص۲۷.</ref>


در جوامع روایی احادیث مربوط به قبر در باب مستقلی گردآوردی شده است. [[علامه مجلسی]] در باب «أحوال البرزخ و القبر و عذابه و سؤاله و سائر ما يتعلق بذلك‏» [[بحار الانوار]]، ۱۲۸ روایت نقل است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۰-۲۸۲.</ref>
در جوامع روایی احادیث مربوط به قبر در باب مستقلی گردآوردی شده است. [[علامه مجلسی]] در باب «أحوال البرزخ و القبر و عذابه و سؤاله و سائر ما يتعلق بذلك‏» [[بحار الانوار]]، ۱۲۸ روایت نقل است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۰-۲۸۲.</ref>
بر پایه روایتی که از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] در [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]] نقل شده، بیشتر انسان‌ها فشار قبر دارند.<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۶۱.</ref> در [[دعا]] و مناجات‌هایی هم که از [[معصومان]] نقل شده از شدت عذاب قبر به خدا پناه برده شده است.<ref> برای نمونه نگاه کنید به:‌ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۲۶؛ ابن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۳۸، ۴۳۹.</ref> بر پایه روایات پیامبر(ص) هنگامی که دخترش [[رقیه دختر پیامبر(ص)|رقیه]] را دفن کرد، برای برداشته شدن عذاب قبر او دعا کرد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۶۱.</ref> [[حضرت فاطمه(س)]] نیز در وصیتش از [[امام علی(ع)]] خواست که پس از خاک‌سپاری او بر سر قبرش [[قرآن]] بخواند و دعا کند.<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۹، ص۲۷.</ref>
==اسباب عذاب قبر==
==اسباب عذاب قبر==
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{سخ}}{{حدیث|اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِک مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ وَ مِنْ ضِیقِ الْقَبْرِ وَ مِنْ ضَغْطَةِ الْقبر<ref>طبرسی، مکارم الأخلاق، دعای هر صبح و شام، ۱۳۷۰ش، ص۲۷۹.</ref>|ترجمه=خداوندا از عذاب و تنگی و فشار قبر به تو پناه می‌برم.}}|تاریخ بایگانی| منبع =  | تراز = چپ| عرض = ۳۵۰px|حاشیه= ۷px|اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#E7E8E9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{سخ}}{{حدیث|اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِک مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ وَ مِنْ ضِیقِ الْقَبْرِ وَ مِنْ ضَغْطَةِ الْقبر<ref>طبرسی، مکارم الأخلاق، دعای هر صبح و شام، ۱۳۷۰ش، ص۲۷۹.</ref>|ترجمه=خداوندا از عذاب و تنگی و فشار قبر به تو پناه می‌برم.}}|تاریخ بایگانی| منبع =  | تراز = چپ| عرض = ۳۵۰px|حاشیه= ۷px|اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#E7E8E9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
بر پایه روایتی که در [[علل الشرائع (کتاب)|علل الشرائع]] از امام علی(ع) نقل شده، عذاب قبر ناشی از [[سخن‌چینی]]، بول، کناره‌گیری مرد از همسرش است.<ref> صدوق، علل الشرائع، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۳۱۰.</ref> در پانویس بحارالانوار کناره‌گیری مرد از همسرش به [[نشوز]]<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۲۲، پانویس. </ref>و بول به بی‌مبالاتی نسبت به نجاست<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۴۵، پانویس.</ref> تفسیر شده است.  
بر پایه روایتی که در [[علل الشرائع (کتاب)|علل الشرائع]] از امام علی(ع) نقل شده، عذاب قبر ناشی از [[سخن‌چینی]]، بول، کناره‌گیری مرد از همسرش است.<ref> صدوق، علل الشرائع، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۳۱۰.</ref> در پاورقی بحارالانوار کناره‌گیری مرد از همسرش به [[نشوز]]<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۲۲، پانویس. </ref>و بول به بی‌مبالاتی نسبت به نجاست و...<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۴۵، پانویس.</ref> تفسیر شده است.  
[[شیخ عباس قمی]] با اشاره به روایت مذکور، عمده عذاب قبر را مربوط به این سه دانسته است.<ref> قمی، منازل الآخره، مؤسسة النشر الاسلامی، ص۱۳۸.</ref> برخی دیگر از چیزهایی که سبب عذاب قبر می‌شوند عبارتند از:
[[شیخ عباس قمی]] با اشاره به روایت مذکور، عمده عذاب قبر را مربوط به این سه دانسته است.<ref> قمی، منازل الآخره، مؤسسة النشر الاسلامی، ص۱۳۸.</ref> برخی دیگر از چیزهایی که سبب عذاب قبر می‌شوند عبارتند از:
*بداخلاقی: پیامبر(ص) دلیل عذاب قبر [[سعد بن معاذ]] را بداخلاقی با خانواده‌اش دانسته است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۶۱.</ref>  
*بداخلاقی: پیامبر(ص) دلیل عذاب قبر [[سعد بن معاذ]] را بداخلاقی با خانواده‌اش دانسته است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۶۱.</ref>  
خط ۲۷: خط ۲۶:
* قرائت قرآن؛ در منابع روایی احادیثی در باب [[فضائل السور]] نقل شده است که بر اساس آنها خواندن برخی از [[سوره‌های قرآن]] سبب برطرف شدن عذاب قبر می‌گردد. مداومت بر خواندن [[سوره زخرف]] و [[سوره نساء]] در هر [[جمعه]]<ref> قمی، سفینة البحار، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۹۷.</ref> و خواندن [[سوره تکاثر]] هنگام خواب<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۹، ص۳۳۶.</ref> از جمله آنها است.
* قرائت قرآن؛ در منابع روایی احادیثی در باب [[فضائل السور]] نقل شده است که بر اساس آنها خواندن برخی از [[سوره‌های قرآن]] سبب برطرف شدن عذاب قبر می‌گردد. مداومت بر خواندن [[سوره زخرف]] و [[سوره نساء]] در هر [[جمعه]]<ref> قمی، سفینة البحار، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۹۷.</ref> و خواندن [[سوره تکاثر]] هنگام خواب<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۹، ص۳۳۶.</ref> از جمله آنها است.
*قراردادن دو چوب تر در قبر در کنار میت: بر پایه روایتی که در [[الکافی (کتاب)|الکافی]] از امام صادق(ع) نقل شده، فلسفه قراردادن دو چوب ‌تر به همراه میت در قبرش برطرف شدن عذاب قبر است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۱۰۳.</ref> همچنین بر پایه روایتی دیگر پاشیدن آب بر روی قبر میت پس از دفن سبب برطرف شدن عذاب قبر از او می‌گردد.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۰۰.</ref>
*قراردادن دو چوب تر در قبر در کنار میت: بر پایه روایتی که در [[الکافی (کتاب)|الکافی]] از امام صادق(ع) نقل شده، فلسفه قراردادن دو چوب ‌تر به همراه میت در قبرش برطرف شدن عذاب قبر است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۱۰۳.</ref> همچنین بر پایه روایتی دیگر پاشیدن آب بر روی قبر میت پس از دفن سبب برطرف شدن عذاب قبر از او می‌گردد.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۰۰.</ref>
* خواندن دعاهای خاص: [[شیخ عباس قمی]] در [[منازل الآخرة (کتاب)|کتاب منازل الآخره]] روایتی به نقل [[کفعمی]] از پیامبر(ص) نقل کرده، که خواندن دعایی خاص هر روز ۱۰ مرتبه باعث رهایی از عذاب قبر و [[سکرات موت]] می‌شود.{{مدرک}}


برخی دیگر از چیزهایی که بر اساس روایات سبب برطرف شدن یا کاهش عذاب قبر می‌شوند عبارتند از:
برخی دیگر از چیزهایی که بر اساس روایات سبب برطرف شدن یا کاهش عذاب قبر می‌شوند عبارتند از:
خط ۳۵: خط ۳۳:
* خواندن [[نماز شب]]<ref> قمی، سفینة البحار، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۹۷.</ref>
* خواندن [[نماز شب]]<ref> قمی، سفینة البحار، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۹۷.</ref>
* [[روزه]] گرفتن چهار روز از [[ماه رجب]]<ref>ابن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۶۵۱.</ref>
* [[روزه]] گرفتن چهار روز از [[ماه رجب]]<ref>ابن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۶۵۱.</ref>
* مرگ در فاضله ظهر پنجشنبه تا ظهر جمعه<ref> شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۳۶۷ش، ج۱، ص۸۳.</ref>  
* مرگ در فاصله ظهر پنجشنبه تا ظهر جمعه<ref> شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۳۶۷ش، ج۱، ص۸۳.</ref>  
* سازش زن با شوهر بداخلاق یا فقیر<ref>مشکینی، مواعظ العددیه، ۱۳۸۲ش، ص۷۵.</ref>
* سازش زن با شوهر بداخلاق یا فقیر<ref>مشکینی، مواعظ العددیه، ۱۳۸۲ش، ص۷۵.</ref>
* بخشیدن [[مهریه]]‌ به شوهر.<ref>مشکینی، مواعظ العددیه، ۱۳۸۲ش، ص۷۵.</ref>
* بخشیدن [[مهریه]]‌ به شوهر.<ref>مشکینی، مواعظ العددیه، ۱۳۸۲ش، ص۷۵.</ref>
خط ۴۷: خط ۴۵:


==مباحث کلامی==
==مباحث کلامی==
به گفته [[ابوالحسن اشعری]] در مقالات الاسلامیین، درباره عذاب قبر میان مسلمانان اختلاف‌نظر وجود دارد. او اکثر مسلمانان را معتقد به عذاب قبر دانسته و به [[معتزله]] و [[خوارج]] نسبت داده که به عذاب قبر باور ندارند.<ref> اشعری، مقالات الاسلامیین، ۱۴۰۰ق، ص۴۳۰.</ref> اما [[ابن ابی‌الحدید]] از قاضی القضاة در طبقات المعتزله نقل کرده چون ضرار بن عمر از شاگردان [[واصل بن عطا]] به عذاب قبر باور نداشته آن را به همه معتزله نسبت داده‌اند در حالی که معتزله عذاب قبر را جایز می‌دانند. هرچند شمار اندکی از آنان به عذاب قبر یقین ندارند اما بیشترشان معتقدند عذاب قبر وجود دارد با این تفاوت که آن را مربوط به روح می‌دانند نه جسم.<ref>ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۲۷۳.</ref>
به گفته [[ابوالحسن اشعری]] بنیانگذار مکتب اشاعره، درباره عذاب قبر میان مسلمانان اختلاف‌نظر وجود دارد. او اکثر مسلمانان را معتقد به عذاب قبر دانسته و به [[معتزله]] و [[خوارج]] نسبت داده که به عذاب قبر باور ندارند.<ref> اشعری، مقالات الاسلامیین، ۱۴۰۰ق، ص۴۳۰.</ref> اما [[ابن ابی‌الحدید]] از قاضی القضاة در طبقات المعتزله نقل کرده چون ضرار بن عمر از شاگردان [[واصل بن عطا]] به عذاب قبر باور نداشته آن را به همه معتزله نسبت داده‌اند در حالی که معتزله عذاب قبر را جایز می‌دانند. هرچند شمار اندکی از آنان به عذاب قبر یقین ندارند اما بیشترشان معتقدند عذاب قبر وجود دارد با این تفاوت که آن را مربوط به روح می‌دانند نه جسم.<ref>ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۲۷۳.</ref>


===استناد قرآنی===
===استناد قرآنی===
خط ۶۳: خط ۶۱:
==منابع==
==منابع==
{{ستون}}
{{ستون}}
اردبلی، سید عبدالغنی، تقریرات فلسفه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵ش.
*اردبیلی، سید عبدالغنی، تقریرات فلسفه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵ش.
*ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبةالله، شرح نهج البلاغة، تصحیح محمد ابوالفضل، قم، مکتبة آیةالله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.
*ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبةالله، شرح نهج البلاغة، تصحیح محمد ابوالفضل، قم، مکتبة آیةالله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.
*ابن طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، تهران، درالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۹ق.
*ابن طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، تهران، درالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۹ق.