سوره مریم: تفاوت میان نسخه‌ها

آیه ۹۶ سوره مریم با نام [[آیه ود]] از [[آیه|آیات]] مشهور این سوره است. حفظ جان و مال و فرزند از خواص قرائت سوره مریم نامیده شده است.  

سوره مریم دارای دو ویژگی است: نخست اینکه به هنگام بیان داستان پیامبران بزرگ و داستان مریم از واژه «اُذْکُر» به معنای فرمان به یادآوری و یادکرد استفاده کرده است و دوم اینکه واژه «رحمان» از صفات خداوند شانزده بار در این سوره به کار رفته تا رحمت و مهر گسترده [[خداوند]] را نسبت به همه پدیده‌ها و موجودات به ویژه [[پیامبران]] و [[مؤمنان]] نشان دهد.<ref>صفوی، «سوره مریم»، ص۸۰۹.</ref>

[[علامه طباطبایی]] در [[تفسیر المیزان]] پیام اصلی این [[سوره]] را بشارت و انذار دانسته که در قالب داستان‌های [[پیامبران]] بیان شده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ش، ج۱۴، ص۶.</ref>

# مهم‌ترین بخش سوره پرداختن به سرگذشت [[زکریا (پیامبر)|زکریا]]، [[مریم دختر عمران|مریم]]، [[عیسی مسیح|مسیح]]، [[یحیی (پیامبر)|یحیی]]، [[ابراهیم (پیامبر)|ابراهیم]] و فرزندش [[اسماعیل (پیامبر)|اسماعیل]]، [[ادریس (پیامبر)|ادریس]] و بعضی دیگر از [[پیامبران]] الهی است؛  

# اشاراتی مربوط به قرآن، نفی فرزند از خداوند و بیان مسئله [[شفاعت]] که مجموعا برنامه تربیتی موثری را برای سوق نفوس انسانی به سوی [[ایمان]]، پاکی و [[تقوا]] تشکیل می‌دهد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۳، ص۳.</ref>

* داستان [[مریم(س)]] و تولد [[عیسی(ع)]] و سخن گفتن او با مردم در گهواره: آیه‌های ۱۶-۳۷

* گفتگوی ابراهیم و آزر و [[استغفار]] ابراهیم برای آزر، تولد [[اسحاق(ع)]] و [[یعقوب(ع)]]: آیه‌های ۴۰-۵۰

* در ادامه این سوره به داستان‌هایی از حضرت ابراهیم و حضرت موسی اشاره می‌کند.

درباره [[سبب نزول]] آیه ۶۴ سوره مریم «وَمَا نَتَنَزَّلُ إِلَّا بِأَمْرِ‌ رَ‌بِّكَ...؛و [ما فرشتگان‌] جز به فرمان پروردگارت نازل نمى‌شويم...» آمده است پس از آنکه از [[پیامبر اسلام(ص)]] درباره داستان [[اصحاب کهف]]، [[ذوالقرنین]] و [[روح]] سوال شد، مدتی [[جبرئیل]] نیامد و این امر بر پیامبر سخت و گران می‌گذشت چراکه نمی‌دانست چه جوابی دهد. بعد از مدتی که [[فرشته وحی]] نازل شد پیامبر از تاخیر او در آوردن [[وحی]] سوال کرد که جبرئیل پاسخ داد من به دیدار تو مشتاق‌ترم ولی هرگاه از طرف خدا مامور شوم می‌آیم.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۸۰۴؛ واحدی، اسباب نزول القرآن، ۱۴۱۱ق، ص۳۰۸.</ref>

نزول آیات ۶۶ و ۶۷ سوره مریم «وَيَقُولُ الْإِنسَانُ أَإِذَا مَا مِتُّ لَسَوْفَ أُخْرَ‌جُ حَيًّا...؛و انسان مى‌گويد: «آيا وقتى بميرم، راستى زنده [از قبر] بيرون آورده مى‌شوم؟» را درباره ابیّ بن خلف جمحی دانسته‌اند که استخوانی پوسیده را در دست گرفته و خورد می‌کرد و می‌گفت [[محمد]] مدعی است که ما بعد از مرگ برانگیخته می‌شویم در حالی که مثل این استخوان پودر شده‌ایم؛ قطعا چنین چیزی امکان پذیر نیست. این [[آیه|آیات]] در جواب او نازل شد و بر زنده شدن مردگان پس از [[مرگ]] تاکید می‌کند همانگونه که در ابتدای خلقت، زمانی که هیچ چیزی نبود آنان را خلق کرده است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۸۰۸؛ واحدی، اسباب نزول القرآن، ۱۴۱۱ق، ص۳۰۹.</ref>

ابو اسحاق ثعالبی با اسناد به [[خباب بن ارت]] روایت می‌کند که طلبی از [[عاص بن وائل]] داشتم. به تقاضای طلب خود رفتم که او گفت تا منکر محمد نشوی طلبت را نمی‌دهم. خباب می‌گوید به او گفتم به خدا تا تو بمیری و دوباره زنده شوی منکر محمد نخواهم شد و او گفت شما می‌گویید بعد از مرگ زنده می‌شویم و در [[بهشت]] طلا و نقره و حریر است؛ پس مرا مهلت بده تا در بهشت طلبت را پرداخت کنم؛ چراکه اگر حرف شما راست باشد سهم من از بهشت بیش از تو خواهد بود. نزول آیات ۷۷ تا ۸۰ سوره مریم را در جواب عاص بن وائل دانسته‌اند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۸۱۶؛ واحدی، اسباب نزول القرآن، ۱۴۱۱ق، ص۳۱۰.</ref>

۱. روایاتی که هر یک از این حروف را اشاره به یکی از [[اسما و صفات|اسما]] بزرگ خداوند می‌دانند: «ک» اشاره به کافی، «ه» اشاره به هادی، «ی» اشاره به ولی، «ع» اشاره به عالم و «ص»اشاره به «صادق الوعد» (کسی که در وعدۀ خود صادق است) دارد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۳، ص۶-۷.</ref>

۲. روایاتی که این حروف مقطعه را به [[واقعه کربلا]] تفسیر کرده‌اند: «ک» اشاره به «کربلا»، «هاء» اشاره به «هلاک‌شدن خاندان پیامبر(ص)»، «ی» اشاره به «[[یزید]]»، «ع» اشاره به «عطش» و «ص» اشاره به «صبر و استقامت» امام حسین و یارانش دارد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۳، ص۶-۷؛ بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۶۹۷؛ قمی، تفسیر القمی، ۱۳۶۳ق، ج۲، ص۴۸.</ref>

برخی [[اهل سنت]] نیز حروف مقطعه آغازین سوره مریم را از اسامی خداوند دانسته‌اند.<ref>سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۲۵۸ و ثعلبی، الکشف و البیان، ۱۴۲۲ق، ج۶، ص۲۰۵.</ref>

آیه ۹۶ سوره مریم به [[آیه ود]] شهرت دارد. عالمان و مفسران [[شأن نزول]] آیه را در حق [[امام علی(ع)]] دانسته‌ و [[روایات]] فراوانی در این زمینه ذکر کرده‌اند. <ref>برای نمونه رجوع کن به: کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰، ص۲۴۸؛ حسکانی، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۴۶۴؛ جرجانی، درج الدرر فی تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref> در روایتی از [[امام صادق(ع)]] نقل شده است که [[پیامبر(ص)]] در حق امام علی(ع) دست به [[دعا]] بلند کرد و از [[خداوند]] خواست تا محبت علی(ع) در دل‌های [[مؤمنان]] و هیبت و عظمت وی در دل‌های [[منافقان]] قرار بگیرد. بعد از این دعا آیه نازل شد. <ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۳۶۳ش، ج۲، ص۵۶؛ عیاشی، تفسیر عیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۲، ص۱۴۲.</ref>

از [[امام صادق]](ع) نقل شده است:«هر کس مداومت بر خواندن این سوره داشته باشد از دنیا نخواهد رفت مگر اینکه خدا به [[برکت]] این سوره او را از نظر جان و مال و فرزند بی‌نیاز می‌کند.»<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۴.</ref>