پرش به محتوا

محسن بن علی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

۲۰۳ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۳ نوامبر ۲۰۲۱
جز
اصلاح نویسه‌های عربی
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جز (اصلاح نویسه‌های عربی)
خط ۲۲: خط ۲۲:
}}
}}
'''محسن بن علی(ع)''' فرزند [[حضرت علی(ع)]] و [[حضرت فاطمه(س)]] که هنگام [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|هجوم]] طرفداران [[خلافت]] [[ابوبکر]] به خانه حضرت فاطمه(ع) برای [[بیعت]] گرفتن از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، [[سقط جنین|سقط]] شد. تاریخ دقیق [[شهادت]] وی مشخص نیست. محمدهادی یوسفی غروی پژوهشگر تاریخ اسلام با ارائه شواهدی هجوم به خانه فاطمه و سقط محسن را پنجاه روز یا بیشتر پس از رحلت [[پیامبر(ص)]] دانسته است.
'''محسن بن علی(ع)''' فرزند [[حضرت علی(ع)]] و [[حضرت فاطمه(س)]] که هنگام [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|هجوم]] طرفداران [[خلافت]] [[ابوبکر]] به خانه حضرت فاطمه(ع) برای [[بیعت]] گرفتن از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، [[سقط جنین|سقط]] شد. تاریخ دقیق [[شهادت]] وی مشخص نیست. محمدهادی یوسفی غروی پژوهشگر تاریخ اسلام با ارائه شواهدی هجوم به خانه فاطمه و سقط محسن را پنجاه روز یا بیشتر پس از رحلت [[پیامبر(ص)]] دانسته است.
{{تبارنامه امام علی}}


==محسن در منابع تاریخی و حدیثی==
==محسن در منابع تاریخی و حدیثی==
{{تبارنامه امام علی}}
در منابع مختلف شیعه<ref> برای نمونه نگاه کنید به یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۱۳؛ قاضی نعمان، شرح الاخبار، ج۳، ص۸۸؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۴-۳۵۵؛ عمری، المجدی، ص۱۲؛ ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۱۳۳.</ref> و اهل‌سنت<ref> ابن‌حنبل، مسند، ج۱، ص۹۸؛ بخاری، الادب المفرد، ص۱۷۷؛ ابن‌قتیبة، المعارف، ص۲۱۱؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۴۱۱، ج۳، ص۳۶۱؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۱۱۸؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۶۵ و ۱۶۸؛ ابن‌حزم اندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ص۱۶؛ بیهقی، السنن الکبری، ج۶، ص۱۶۶، ج۷، ص۶۳؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۴۴۸؛ مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۷۵؛ شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۷۷؛ ابن‌عساکر، مدینة دمشق، ص۲۸، ۲۹؛ ابن‌اثیر، اسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۹۹-۳۰۰؛ سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، ص۵۷؛ ابوالفداء، المختصر فی اخبار البشر، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۵۲؛ ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۳۶۷؛ زرندی، نظم درر السمطین، ص۳۷؛ هیثمی، مجمع الزوائد، ج۸، ص۵۲؛ ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۹۱؛ ابن‌دمشقی، جواهر المطالب، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۲۱؛ شامی، سبل الهدی و الرشاد، ج۶، ص۳۵۸، ج۱۱، ص۵۰، ۵۵؛ قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۶۷، ۱۴۲.</ref> محسن جزو فرزندان حضرت فاطمه شمرده شده است. البته منابع درباره چگونگی درگذشت وی اختلاف‌نظر دارند. منابع شیعه، علت شهادت محسن را [[سقط جنین|سقط]] شدن او دانسته‌اند. منابع اهل‌سنت غالبا خبر درگذشت او را با عبارت «مات صغیرا»،<ref>ابن‌اثیر، اسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۰۰.</ref> «مات و هو صغیر»<ref>ابن‌قتیبة، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۲۱۱.</ref> و یا چیزی شیبه این<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۷۵.</ref> آورده‌اند. که دلالت بر زنده به دنیا آمدن او دارد. ابن‌حزم عبارت «مات صغیرا جدا إثر ولادته؛ بسیار کوچک و بلافاصله پس از ولادت از دنیا رفت» را آورده است.<ref> ابن‌حزم اندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ص۱۶.</ref>
در منابع مختلف شیعه<ref> برای نمونه نگاه کنید به یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۱۳؛ قاضی نعمان، شرح الاخبار، ج۳، ص۸۸؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۴-۳۵۵؛ عمری، المجدی، ص۱۲؛ ابن‌شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۱۳۳.</ref> و اهل‌سنت<ref> ابن‌حنبل، مسند، ج۱، ص۹۸؛ بخاری، الادب المفرد، ص۱۷۷؛ ابن‌قتیبة، المعارف، ص۲۱۱؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۴۱۱، ج۳، ص۳۶۱؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۱۱۸؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۶۵ و ۱۶۸؛ ابن‌حزم اندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ص۱۶؛ بیهقی، السنن الکبری، ج۶، ص۱۶۶، ج۷، ص۶۳؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۴۴۸؛ شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۷۷؛ ابن‌عساکر، مدینة دمشق، ص۲۸، ۲۹؛ ابن‌اثیر، اسد الغابة، ج۴، ص۳۰۸؛ سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، ص۵۷؛ ابوالفداء، المختصر فی اخبار البشر، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۵۲؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۴۲۵؛ ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۳۶۷؛ زرندی، نظم درر السمطین، ص۳۷؛ هیثمی، مجمع الزوائد، ج۸، ص۵۲؛ ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۹۱؛ ابن‌دمشقی، جواهر المطالب، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۲۱؛ شامی، سبل الهدی و الرشاد، ج۶، ص۳۵۸، ج۱۱، ص۵۰، ۵۵؛ قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۶۷، ۱۴۲.</ref> جزو فرزندان حضرت فاطمه شمرده شده است. البته منابع درباره چگونگی درگذشت وی اختلاف‌نظر دارند. منابع شیعه، علت شهادت محسن را [[سقط جنین|سقط]] شدن او دانسته‌اند. منابع اهل‌سنت غالبا خبر درگذشت او را با عبارت «مات صغیرا»، «مات و هو صغیر» و یا چیزی شیبه این آورده‌اند.<ref> برای نمونه نگاه کنید به ابن‌حزم الاندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ج۱۶، ص۳۷؛ ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۴۴؛ ابوالفداء، المختصر فی اخبار البشر، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۵۲؛ قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۶۷؛ ابن‌دمشقی، جواهر المطالب، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۲۱؛ ابن‌کثیر، البدایة والنهایة، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۳۶۷؛ طبری، تاریخ الامم والملوک، ج۴، ص۱۱۸؛ ابن‌اثیر، اسد الغابة، ج۳، ص۳۹۷؛ ابن‌قتیبه، المعارف، ص۲۱۱؛ بلاذری، انساب الاشرف، ج۲، ص۴۱۱؛ سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، ص۵۷.</ref> که دلالت بر زنده به دنیا آمدن او دارد. ابن‌حزم عبارت «مات صغیرا جدا إثر ولادته؛ بسیار کوچک و بلافاصله پس از ولادت از دنیا رفت» را آورده است.<ref> ابن‌حزم اندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ص۱۶.</ref>
براساس منابع تاریخی [[پیامبر(ص)]] نام پسر سوم [[فاطمه زهرا(س)]] را مُحَسِّن<ref> شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۵.</ref> یا محسن<ref>ابن‌اثیر، اسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۹۹.</ref> نهاد.
براساس برخی روایات، [[پیامبر(ص)]] نام پسر سوم [[فاطمه زهرا(س)]] را مُحَسِّن نهاد.<ref> شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۵.</ref>  
==شهادت==
==شهادت==
بسیاری از منابع [[شهادت]] محسن را مصادف با حمله به خانه [[حضرت فاطمه(س)]] برای [[بیعت]] گرفتن از [[حضرت علی(ع)]] دانسته‌اند.<ref> شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۵۷-۵۸؛ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۱۹۲–۱۹۳.</ref> [[محمد بن عبدالکریم شهرستانی]] (درگذشته ۵۴۸ق) در کتاب [[الملل و النحل (شهرستانی)|الملل و النحل]] به نقل از [[ابراهیم بن سیار معتزلی]] معروف به نظام (درگذشته۲۳۰ق) از بزرگان [[معتزله]] نقل می‌کند که ضربه در به پهلوی [[فاطمه(س)]] موجب [[سقط جنین|سقط]] محسن شد.<ref> شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۵۷-۵۸.</ref> او به دلیل این عقیده و برخی عقاید دیگر از سوی برخی از اهل‌سنت [[تکفیر اهل قبله|تکفیر]] شده است.<ref> شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۵۷–۵۸</ref>
بسیاری از منابع [[شهادت]] محسن را مصادف با حمله به خانه [[حضرت فاطمه(س)]] برای [[بیعت]] گرفتن از [[حضرت علی(ع)]] دانسته‌اند.<ref> شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۵۷-۵۸؛ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۱۹۲–۱۹۳.</ref> [[محمد بن عبدالکریم شهرستانی]] (درگذشته ۵۴۸ق) در کتاب [[الملل و النحل (شهرستانی)|الملل و النحل]] به نقل از [[ابراهیم بن سیار معتزلی]] معروف به نظام (درگذشته۲۳۰ق) از بزرگان [[معتزله]] نقل می‌کند که ضربه در به پهلوی [[فاطمه(س)]] موجب [[سقط جنین|سقط]] محسن شد.<ref> شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۵۷-۵۸.</ref> او به دلیل این عقیده و برخی عقاید دیگر از سوی برخی از اهل‌سنت [[تکفیر اهل قبله|تکفیر]] شده است.<ref> شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۵۷–۵۸</ref>
خط ۵۵: خط ۵۵:
==منابع==
==منابع==
{{منابع}}
{{منابع}}
*مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، بورسعید، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا.
*ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، الطبعة الثانیه، دار احیاء الکتب العربیه، قاهره، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م افست قم، ۱۴۰۴ق.
*ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، الطبعة الثانیه، دار احیاء الکتب العربیه، قاهره، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م افست قم، ۱۴۰۴ق.
* ابن‌اثیر، علی بن ابی‌کرم، اسد الغابة فی معرفه الصحابة، تهران، اسماعیلیان، بی‌تا.
* ابن‌اثیر، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفه الصحابة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
* ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابه، تحقیق الشیخ عادل احمد عبدالموجود و الشیخ علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
* ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابه، تحقیق الشیخ عادل احمد عبدالموجود و الشیخ علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
* ابن‌حزم الاندلسی، علی بن احمد، جمهرة انساب العرب، تحقیق لجنة من العلماء، بیروت،‌ دار الکتب العلملیة، چاپ اول، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
* ابن‌حزم الاندلسی، علی بن احمد، جمهرة انساب العرب، تحقیق لجنة من العلماء، بیروت،‌ دار الکتب العلملیة، چاپ اول، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
خط ۶۲: خط ۶۳:
* ابن‌شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، تحقیق لجنه من اساتذه النجف، نجف، مکتبة الحیدریة، ۱۳۷۶ق/۱۹۵۶م.
* ابن‌شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، تحقیق لجنه من اساتذه النجف، نجف، مکتبة الحیدریة، ۱۳۷۶ق/۱۹۵۶م.
* ابن‌عبدالبر، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، تحقیق: الشیخ علی محمد معوض-الشیخ عادل احمد عبدالموجود، الطبعة الاولی، بیروت،‌ دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
* ابن‌عبدالبر، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، تحقیق: الشیخ علی محمد معوض-الشیخ عادل احمد عبدالموجود، الطبعة الاولی، بیروت،‌ دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
* ابن‌قتیبه، عبدالله بن مسلم دینوری، المعارف، تحقیق، ثروت عکاشه، ط۱، قم، منشورات الشریف الرضی، ۱۴۱۵ق/۱۳۷۳ش.
* ابن‌قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، تحقیق، ثروت عکاشه، القاهرة، الهیئة المصریة العامة للکتاب، الطبعة الثانیة، ۱۹۹۲م.
* ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة والنهایة، تحقیق علی شیری، بیروت،‌ دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
* ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة والنهایة، تحقیق علی شیری، بیروت،‌ دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
* ابوالفداء، اسماعیل بن عباد، المختصر فی اخبار البشر، بیروت، دار الکتب العلمیه،‌چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
* ابوالفداء، اسماعیل بن عباد، المختصر فی اخبار البشر، بیروت، دار الکتب العلمیه،‌چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
خط ۷۶: خط ۷۷:
* شیخ مفید، محمد بن‌ محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله العباد، تحقیق موسسة آل‌البیت لتحقیق ‌التراث، قم،  دارالمفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
* شیخ مفید، محمد بن‌ محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله العباد، تحقیق موسسة آل‌البیت لتحقیق ‌التراث، قم،  دارالمفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
* طبری، محمد بن جریر، تاریخ الرسل والامم والملوک، تحقیق: مراجعة وتصحیح وضبط: نخبة من العلماء الأجلاء، الطبعه الرابعة، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۳ق، قوبلت هذه الطبعة علی النسخة المطبوعة بمطبعة "بریل" بمدینة لندن فی سنة ۱۸۷۹م.
* طبری، محمد بن جریر، تاریخ الرسل والامم والملوک، تحقیق: مراجعة وتصحیح وضبط: نخبة من العلماء الأجلاء، الطبعه الرابعة، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۳ق، قوبلت هذه الطبعة علی النسخة المطبوعة بمطبعة "بریل" بمدینة لندن فی سنة ۱۸۷۹م.
* علوی، علی بن محمد، المجدی فی انساب الطالبیین، تحقیق، احمد مهدوی دامغانی، قم، ط۱، مکتبه المرعشی، ۱۴۰۹ق.
* علوی، علی بن محمد، المجدی فی انساب الطالبیین، تحقیق، احمد مهدوی دامغانی، قم، الطبعة الثانیه، مکتبه المرعشی، ۱۴۰۹ق.
* قاضی نعمان مغربی، نعمان بن محمد، شرح الاخبار فی فضایل الایمة الاطهار، تحقیق، سید محمد حسینی الجلالی، قم، ط۲، موسسه النشر الاسلامی، ۱۴۱۴ق.
* قاضی نعمان مغربی، نعمان بن محمد، شرح الاخبار فی فضایل الائمة الاطهار، تحقیق، سید محمد حسینی جلالی، قم، الطبعة الثانیه، موسسه النشر الاسلامی، ۱۴۱۴ق.
* مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، قم، ط۲، ‌دار الهجرة، ۱۳۶۳ش.
* مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، قم، الطبعة الثانیة، ‌دار الهجرة، ۱۳۶۳ش.
* حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق، یوسف المرعشلی، بیروت،‌ دار المعرفة، ۱۴۰۶ق.
* حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق، یوسف المرعشلی، بیروت،‌ دار المعرفة، ۱۴۰۶ق.
*هلالی، سلیم‌بن قیس، کتاب سلیم‌بن قیس الهلالی، به تحقیق محمدباقر انصاری، قم، هادی، چاپ اول، ۱۴۰۵ق.
*هلالی، سلیم‌بن قیس، کتاب سلیم‌ بن قیس الهلالی، به تحقیق محمدباقر انصاری، قم، هادی، چاپ اول، ۱۴۰۵ق.
* یعقوبی، احمد بن واضح، تاریخ الیعقوبی، بیروت، ‌دار صادر، بی‌تا.
* یعقوبی، احمد بن واضح، تاریخ الیعقوبی، بیروت، ‌دار صادر، بی‌تا.
* یوسفی غروی، محمدهادی، موسوعة ‌التاریخ الاسلامی، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۲۹ق.
* یوسفی غروی، محمدهادی، موسوعة ‌التاریخ الاسلامی، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۲۹ق.