Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۰۴۷
ویرایش
P.motahari (بحث | مشارکتها) جز (←خاستگاه مسئله) |
جز (ویکی سازی) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''ولایت تکوینی''' قدرت ماورایی بر دخلوتصرف در هستی و موجودات. ولایت تکوینی خداوند بهمعنای قدرت تصرف او در همهچیز و تدبیر امور همه موجودات جهان است. مسئله ولایت تکوینی، در مذهب | '''ولایت تکوینی''' قدرت ماورایی بر دخلوتصرف در هستی و موجودات. ولایت تکوینی خداوند بهمعنای قدرت تصرف او در همهچیز و تدبیر امور همه موجودات جهان است. مسئله ولایت تکوینی، در [[شیعه|مذهب شیعه]]، در خصوص [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه|امامان(ع)]] هم مطرح شده است. همچنین از مسائل [[عرفان اسلامی]] است. در ادبیات عالمان شیعه، اصل وجود ولایت تکوینی برای پیامبر و امامان پذیرفته شده است؛ اما درباره محدوده ولایت تکوینی آنان، دو دیدگاه متفاوت وجود دارد: | ||
برپایه دیدگاه نخست، ولایت تکوینی پیامبر و امامان فراگیر نیست و محدود به اموری خاص است؛ مانند آگاهی از باطن دیگران و قدرت دخلوتصرف خارقالعاده در هستی. طبق دیدگاه دوم همه امور هستی، از جمله زندهشدن و مردن موجودات، تحت ولایت آنان است و خدا از طریق آنان، به هستی فیض میرساند. | برپایه دیدگاه نخست، ولایت تکوینی پیامبر و امامان فراگیر نیست و محدود به اموری خاص است؛ مانند آگاهی از باطن دیگران و قدرت دخلوتصرف خارقالعاده در هستی. طبق دیدگاه دوم همه امور هستی، از جمله زندهشدن و مردن موجودات، تحت ولایت آنان است و خدا از طریق آنان، به هستی فیض میرساند. | ||
==تعریف == | ==تعریف == | ||
ولایت تکوینی بهمعنای قدرت خارقالعاده بر تصرف در هستی و موجودات جهان است. منظور از آن این است که خداوند قدرت تصرف در همهچیز و تدبیر امور همه موجودات جهان را دارد<ref>علامه طباطبایی، تفسیر | ولایت تکوینی بهمعنای قدرت خارقالعاده بر تصرف در هستی و موجودات جهان است. منظور از آن این است که خداوند قدرت تصرف در همهچیز و تدبیر امور همه موجودات جهان را دارد<ref>علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۷۰ش، ج۶، ص ۱۵.</ref> یا انسانی که به کمال معنوی رسیده است، بهاذن او، میتواند در هستی تغییری خارقالعاده انجام دهد.<ref>سبحانی، ولایت تکوینی و تشریعی از دیدگاه علم و فلسفه، ۱۳۸۵ش، ص۲۶.</ref> | ||
برخی نمونههای ولایت تکوینی عبارتاند از: [[معجزه|معجزات]] و [[کرامت|کرامات]] پیامبران و امامان، کارهای خارقالعادهای چون [[طی الارض|طیالارض]]،<ref>رحیمی، «بررسی تطور تاریخی ولایت تکوینی از حکیم ترمذی تا ابنعربی در متون منثور عرفانی»، ص۸۲.</ref> راهرفتن روی آب،<ref>رحیمی، «بررسی تطور تاریخی ولایت تکوینی از حکیم ترمذی تا ابنعربی در متون منثور عرفانی»، ص۸۲.</ref> آگاهی از باطن دیگران،<ref>مطهری، مجموعهآثار، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۲۸۵-۲۸۶.</ref> سخنگفتن با حیوانات،<ref>رحیمی، «بررسی تطور تاریخی ولایت تکوینی از حکیم ترمذی تا ابنعربی در متون منثور عرفانی»، ص۸۲.</ref> تخلیه بدن از روح<ref>سبحانی، ولایت تکوینی و تشریعی از دیدگاه علم و فلسفه، ۱۳۸۵ش، | برخی نمونههای ولایت تکوینی عبارتاند از: [[معجزه|معجزات]] و [[کرامت|کرامات]] پیامبران و امامان، کارهای خارقالعادهای چون [[طی الارض|طیالارض]]،<ref>رحیمی، «بررسی تطور تاریخی ولایت تکوینی از حکیم ترمذی تا ابنعربی در متون منثور عرفانی»، ص۸۲.</ref> راهرفتن روی آب،<ref>رحیمی، «بررسی تطور تاریخی ولایت تکوینی از حکیم ترمذی تا ابنعربی در متون منثور عرفانی»، ص۸۲.</ref> آگاهی از باطن دیگران،<ref>مطهری، مجموعهآثار، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۲۸۵-۲۸۶.</ref> سخنگفتن با حیوانات،<ref>رحیمی، «بررسی تطور تاریخی ولایت تکوینی از حکیم ترمذی تا ابنعربی در متون منثور عرفانی»، ص۸۲.</ref> تخلیه بدن از روح<ref>سبحانی، ولایت تکوینی و تشریعی از دیدگاه علم و فلسفه، ۱۳۸۵ش، ص۴۹ و ۵۰.</ref> و تصرف در طبیعت بهوسیله قدرت روحی.<ref>سبحانی، ولایت تکوینی و تشریعی از دیدگاه علم و فلسفه، ۱۳۸۵ش، ص۴۹ و ۵۰.</ref> | ||
==مسئله ولایت تکوینی چیست؟== | ==مسئله ولایت تکوینی چیست؟== | ||
در منابع اسلامی، مسئله ولایت تکوینی بیشتر درباره انسان مطرح است. در آن پرسش این است که آیا انسان میتواند ولایت تکوینی داشته باشد یا خیر و اگر بله، گسترهٔ آن چقدر است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به مطهری، مجموعهآثار، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۲۸۵-۲۸۶؛ صافی گلپایگانی، ولایت تکوینی و ولایت تشریعی، ۱۳۹۳ش، ص۸۲، ۹۹-۱۰۰؛ سبحانی، ولایت تکوینی و تشریعی از دیدگاه علم و فلسفه، ۱۳۸۵ش، ص۲۶.</ref> | در منابع اسلامی، مسئله ولایت تکوینی بیشتر درباره انسان مطرح است. در آن پرسش این است که آیا انسان میتواند ولایت تکوینی داشته باشد یا خیر و اگر بله، گسترهٔ آن چقدر است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به مطهری، مجموعهآثار، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۲۸۵-۲۸۶؛ صافی گلپایگانی، ولایت تکوینی و ولایت تشریعی، ۱۳۹۳ش، ص۸۲، ۹۹-۱۰۰؛ سبحانی، ولایت تکوینی و تشریعی از دیدگاه علم و فلسفه، ۱۳۸۵ش، ص۲۶.</ref> | ||
منظور از ولایت تکوینی این نیست که انسان دعا کند و خدا امور خارقالعاده را در استجابت دعای او انجام دهد.<ref>صافی گلپایگانی، سلسلهمباحث امامت و مهدویت، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۴۳.</ref> چنین مفهومی مورداتفاق همه علمای اسلام است. منظور از ولایت تکوینی این است که انسان، بر اثر عبودیت خداوند، به قدرت روحیای برسد که با آن بتواند خود در طبیعت تصرف کند. البته این تصرف، بهاذن خدا صورت میگیرد.<ref>برای نمونه نگاه کنید به مطهری، مجموعهآثار، | منظور از ولایت تکوینی این نیست که انسان [[دعا]] کند و خدا امور خارقالعاده را در [[استجابت دعا|استجابت دعای]] او انجام دهد.<ref>صافی گلپایگانی، سلسلهمباحث امامت و مهدویت، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۴۳.</ref> چنین مفهومی مورداتفاق همه علمای اسلام است. منظور از ولایت تکوینی این است که انسان، بر اثر عبودیت خداوند، به قدرت روحیای برسد که با آن بتواند خود در طبیعت تصرف کند. البته این تصرف، بهاذن خدا صورت میگیرد.<ref>برای نمونه نگاه کنید به مطهری، مجموعهآثار، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۲۸۵؛ سبحانی، ولایت تکوینی و تشریعی از دیدگاه علم و فلسفه، ۱۳۸۵ش، ص۲۶.</ref> | ||
==خاستگاه مسئله== | ==خاستگاه مسئله== | ||
بهگفته [[مرتضی مطهری]]، مسئله ولایت تکوینی هم مسئلهای عرفانی است و هم از منظر شیعه، مسئلهای دینی است؛ اما شواهد تاریخی می گویند [[عرفان اسلامی]] آن را از تشیع گرفته است.<ref>مطهری، مجموعهآثار، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۲۸۹</ref> | بهگفته [[مرتضی مطهری]]، مسئله ولایت تکوینی هم مسئلهای عرفانی است و هم از منظر شیعه، مسئلهای دینی است؛ اما شواهد تاریخی می گویند [[عرفان اسلامی]] آن را از [[شیعه|تشیع]] گرفته است.<ref>مطهری، مجموعهآثار، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۲۸۹.</ref> | ||
احادیثی از [[امامان شیعه]] نقل شده است که در آنها از | [[حدیث|احادیثی]] از [[امامان شیعه]] نقل شده است که در آنها از «[[تفویض]]» خداوند به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و امامان(ع) سخن آمده است. در برخی از این احادیث، تفویض پذیرفته شده و در برخی رد شده است.<ref>برای نمونه، نگاه کنید به کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۶۸؛ شیخ صدوق، الاعتقادات، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۰۰.</ref> | ||
برپایه پژوهشی، مسئله ولایت تکوینی، نخستین بار، در قرن سوم قمری، در عرفان اسلامی مطرح شده | برپایه پژوهشی، مسئله ولایت تکوینی، نخستین بار، در قرن سوم قمری، تحت عنوان «ولایت» در [[عرفان اسلامی]] مطرح شده است. بعد از آن، در عرفان اسلامی، همواره مطرح بوده تا اینکه به [[محییالدین عربی]] (۵۶۰-۶۳۸ق) رسیده و آن را بهتفصیل شرح داده است.<ref>رحیمی، «بررسی تطور تاریخی ولایت تکوینی از حکیم ترمذی تا ابنعربی در متون منثور عرفانی»، ص۷۵.</ref> | ||
گفتهاند ترکیب «ولایت تکوینی» در قرون معاصر و در ادبیات عالمان شیعه مطرح شده است.<ref>رحیمی، «بررسی تطور تاریخی ولایت تکوینی از حکیم ترمذی تا ابنعربی در متون منثور عرفانی»، ص۷۳.</ref> | گفتهاند ترکیب «ولایت تکوینی» در قرون معاصر و در ادبیات عالمان شیعه مطرح شده است.<ref>رحیمی، «بررسی تطور تاریخی ولایت تکوینی از حکیم ترمذی تا ابنعربی در متون منثور عرفانی»، ص۷۳.</ref> | ||
خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
علمای شیعه بر این باورند که پیامبر(ص) و امامان(ع) از ولایت تکوینی برخوردارند؛ ولی درباره گستره ولایت تکوینی آنان اختلافنظر دارند: | علمای شیعه بر این باورند که پیامبر(ص) و امامان(ع) از ولایت تکوینی برخوردارند؛ ولی درباره گستره ولایت تکوینی آنان اختلافنظر دارند: | ||
گروهی بر این باورند که معصومان میتوانند تصرفاتی در طبیعت داشته باشند؛ ولی این تصرفات فراگیر نیست و در مواردی استثنایی روی میدهد. مرتضی | گروهی بر این باورند که معصومان میتوانند تصرفاتی در طبیعت داشته باشند؛ ولی این تصرفات فراگیر نیست و در مواردی استثنایی روی میدهد. [[مرتضی مطهری]]، [[لطفالله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی]] و [[جعفر سبحانی]] از این دستهاند.<ref>مطهری، مجموعهآثار، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۲۸۵-۲۸۶؛ صافی گلپایگانی، ولایت تکوینی و ولایت تشریعی، ۱۳۹۳ش، ص۹۹-۱۰۰؛ سبحانی، ولایت تکوینی و تشریعی از دیدگاه علم و فلسفه، ۱۳۸۵ش، ص۵۱.</ref> | ||
از نظر اینان، ولایت تکوینی به این معنا نیست که همهچیز به معصومان تفویض شده است و آنان مدیریت کل جهان را در اختیار دارند و از جانب خدا خلق میکنند، زنده میکنند و میمیرانند.<ref>مطهری، مجموعهآثار، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۲۸۶؛ صافی گلپایگانی، ولایت تکوینی و ولایت تشریعی، ۱۳۹۳ش، ص۹۸؛ سبحانی، ولایت تکوینی و تشریعی از دیدگاه علم و فلسفه، ۱۳۸۵، ص۵۱.</ref> [[شیخ صدوق]] و [[شیخ مفید]] تفویض امور مخلوقات به پیامبر و امامان را سخن [[غالیان]] دانسته و رد کردهاند.<ref>شیخ صدوق، الاعتقادات، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۹۷، ۱۰۰؛ شیخ مفید، سلسلة مؤلفات الشیخ المفید، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۱۳۴.</ref> | |||
از نظر اینان، ولایت تکوینی به این معنا نیست که همهچیز به معصومان | |||
در مقابل، جمعی همچون [[محمدحسین غروی اصفهانی]]، (مشهور به کمپانی) و [[سید محمدحسین حسینی تهرانی]] (معروف به علامه تهرانی) معتقدند پیامبر و امامان، ولایت تکوینی بر همه امور عالم دارند و واسطه فیض خدا در هستیاند.<ref>غروی اصفهانی، حاشیة کتاب المکاسب، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۳۷۹؛ تهرانی، امامشناسی، ج۵، بیتا، ص۱۱۴.</ref> | در مقابل، جمعی همچون [[محمدحسین غروی اصفهانی]]، (مشهور به کمپانی) و [[سید محمدحسین حسینی تهرانی]] (معروف به علامه تهرانی) معتقدند پیامبر و امامان، ولایت تکوینی بر همه امور عالم دارند و واسطه فیض خدا در هستیاند.<ref>غروی اصفهانی، حاشیة کتاب المکاسب، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۳۷۹؛ تهرانی، امامشناسی، ج۵، بیتا، ص۱۱۴.</ref> |